QALINKII: HANNAN HUSSAIN
Sanado badan, waxaa hakad galey saamaynta dhaqaale ee Washington ee Afrika. Cunaqabatayno, hortabin siyaasadeed oo hooseysa, habraaca xiriirka iyo dhimista xaddiga maalgashi ayaa si wada jir ah u horseedey in Maraykanka uusan awood dhaqaale badan ku lahayn gobolka.
Sidaas darteed, lama filayo wax mucjiso ah oo ka dhasha booqashada deg-degga ah ee Madaxweyne Maraykanka Joe Biden uu ku tegayo Angoola, booqashadan oo noqonaysa tii ugu horreysay ee uu Afrika ku tago tan iyo markii uu xilka la wareegay sannadkii 2021.
Waqtiga booqashada ayaa diraya farriin cad oo ku saabsan mudnaanta Maraykanka: Biden wuxuu noqon doonaa madaxa ugu horreeya ee Maraykanka oo booqda Afrikada saxaraha ka hooseeysa ku dhowaad toban sano. "Booqashada Madaxweynaha ee Luwanda... waxay muujinaysaa sida Maraykanku uga go’an tahay taageeridda shuraakada Afrikaanka, waxayna cadeynaysaa sida iskaashiga lagu xalliyo caqabadaha wadajirka ah uu u yahay mid faa'iido u leh shacabka Maraykanka iyo guud ahaan qaaradda Afrika," ayaa lagu yiri bayaan ka soo baxay Aqalka Cad kahor booqashada.
Mid ka mid ah ujeedooyinka Biden ee safarkiisa ayaa ah inuu isku dayo inuu xakameeyo saamaynta dhaqaale ee sii kordheysa ee Shiinaha ee Angola iyo meelo kale. Laakiin maalgashiyada waaweyn ee Shiinaha iyo horumarinta kala duwan ee ay soo bandhigtay ayaa tilmaamaya in Washington ay lumisay fursaddaas sannado ka hor.
Labada dalba waxay u tartamayaan inay helaan sahayda macdanta naadirka ah ee Afrika. Si gaar ah, Shiinuhu wuxuu xiiso u leeyahay inuu isticmaalo suuqyada ganacsiga iyo dekadaha Afrika, halka ujeedada Washington ee gobolka ay ka mid yihiin ka hortagga hoos u dhaca dimuqraadiyadda iyo ilaalinta shabakadda iskaashiga militari iyo ganacsi ee "aragti-wadaagga" ah.
Daldaloolada Maal-Gashi
Washington si joogto ah ayay ugu dhibtoonaysay horumarinta maalgashiyada kala duwan ee Afrika.
Laga soo bilaabo warshadaha, beeraha ilaa maalgashiyada cagaaran iyo maalgelinta tamarta, Shiinuhu wuxuu sii wadaa inuu mudnaanta siiyo qaybaha muhiimka ah ee baahiyaha horumarineed ee mustaqbalka Afrika. Barnaamijyo sida Madasha Iskaashiga Shiinaha iyo Afrika (FOCAC) waxay door muhiim ah ka ciyaareen is waafajinta baahiyaha dhaqaale ee Afrika iyo taageerada horumarineed ee Shiinaha, taasoo caawinaysa Beijing inay isu aragto hormuudka horumarinta Afrika.
Halkan ayaa ah meesha saameynta dhaqaale ee maamulka Biden uu ku liitay. Dhanka tamarta, waxay ballan qaadeen malaayiin doolar si loo helo tamarta dib loo cusboonaysiin karo ee Afrika. Laakiin mugga maalgashiga ayaa aad uga hooseeyey baahiyaha sii kordhaya ee Afrika ee maalgelinta tamarta.
Dhinaca kale, Shiinuhu wuxuu balaayiin doolar ku shubay mashaariicda tamarta cagaaran, wuxuuna u arkaa deeqaha fudud hab lagu caawinayo kobaca dhow ee Afrika. Inkastoo Washington ay deg-deg ugu dhawaaqday inay ka digto deynta iyo amaahda Shiinaha ee sannado badan, haddana waxay ku dhibtoonaysay inay sare u qaado qulqulka maalgashi shisheeye ee dalalka Afrika ee deynta la ciir-ciiraya, taas oo iyaga u sii riixday dhinaca Shiinaha.
Xasillooni darrada siyaasadeed ayaa sii xaddiday tartanka waxtarka leh ee lala galo Shiinaha. Biden wuxuu booqanayaa Angola 40 maalmood ka hor doorashada, waxaana jirta suurtagalnimo dhab ah oo ah in madaxweynihii hore ee Maraykanka Donald Trump uu mar kale xukunka ku soo laabto bisha November. Haddii taasi dhacdo, Biden waxaa dhici karta inuusan ku guuleysan ku sii socodsiinta siyaasaddiisa Afrika oo loogu talagalay $55 bilyan oo maalgashi ah oo laga fulinayo qaybaha kala duwan ee ilaa 2025. In kabadan $44 bilyan oo ka mid ah lacagtaas waa la maalgeliyey ilaa hadda.
Trump wuxuu diiday inuu booqdo Afrika intii uu xilka hayey 2016, wuxuu si joogto ah u yaraynayay maalgelinta tamarta nadiifka ah iyo xiriirka diblomaasiyadeed ee Afrika. Farriintiisa u socota Afrika waa mid cad: uma ahan mudnaanta siyaasadda arrimaha dibadda.
Dhanka kale, saamaynta dhaqaale ee Shiinaha ma laha xayiraadahaas oo kale. Shirkii hogaamiyeyaasha FOCAC ee ka dhacay Beijing bishan, Madaxweynaha Shiinaha Xi Jinping wuxuu ballan qaaday ku dhawaad $51 bilyan oo maalgelin ah oo loogu talagalay Afrika saddexda sano ee soo socota, halka siyaasadaha ganacsiga joogtada ahi ay xaqiijiyeen in Shiinuhu yahay lammaanaha ganacsi ee ugu weyn ee Afrikada saxaraha ka hooseysa.
Iyadoo ay ugu wacan tahay is-dhexgalka joogtada ah ee ay la leedahay 53 dal oo Afrikaan ah, Shiinuhu wuxuu leeyahay fursad fiican oo uu ku fuliyo ujeedooyinkiisa siyaasadeed ee waaweyn, sida abuurista hal milyan oo shaqo cusub oo qaaradda ah. Marka la eego cabirka weyn ee isdhexgalka dhaqaale ee Afrika iyo Shiinaha, Biden wuxuu u baahan yahay inuu ka baxo fikradda ah in yoolka aasaasiga ah ee Beijing ee gobolkaas uu yahay inuu wiiqo "xiriirka Maraykanka la leeyahay dadka iyo dowladaha Afrikaan."
Is barbadhigga “Iskaashiga Kaabayaasha Caalamiga ah iyo Maalgashiga & Istaraatiijiyad horumarineed ee kaabayaasha caalamiga ah (PGII vs the Belt and Road)
Go'aanka Biden ee uu ku booqanayo Luwanda waa mid si taxaddar leh loo qorsheeyay.
Angola waa qaybta ugu muhiimsan ee Mashaariicda Lobito Corridor, oo ah mashruuc ay taageerto Maraykanka oo ka tirsan Iskaashiga Caalamiga ah ee Kaabayaasha iyo Maalgashiga (PGII).
Mashaariicdaasi waxay ujeeddadeedu tahay inay xoojiso isku xirka tareenada ee u dhexeeya dekedda Lobito ee Angola, Jamhuuriyadda Dimuqraadiga ee Congo (DRC), iyo Zambia, waxayna la tartamaysaa mashruuca Belt and Road Initiative (BRI) ee Shiinaha ee Afrika.
Si kastaba ha ahaatee, xakameynta BRI wax natiijo ah ma aysan keenin. Marka hore, Biden wuxuu si gaar ah ugu xushay wadamada uu xiriir la sameyn doono PGII. Maamulkiisu wuxuu mudnaanta siiyay wadatashiga Angola, DRC, Tanzania, iyo Zambia, halka 52 dal oo Afrikaan ah ay si firfircoon ugu lug leeyihiin BRI.
Si kor loogu qaado soo jiidashada PGII ee gobolka, Biden waa inuu sidoo kale wax ka qabtaa tabashooyinka Afrika ee ku aaddan tallaabooyinka reer galbeedka. Tan waxaa ka mid ah dalabaadka ah in laga qaado "cunaqabateynta muddada dheer" ee saaran Eritrea, Koonfurta Suudaan, Suudaan, iyo Zimbabwe si loo xoojiyo horumarinta bulshada.
Waxaa micno samayn lahaa in Biden uu diiradda saaro safarkiisa ugu horreeya ee Afrika waddamada dareensan inay ka qatan yihiin mudnaanta horumarinta Maraykanka. Mawqif adag oo ka dhan ah cunaqabateyntan muranka dhaliyay sidoo kale waa muhiim in loo kasbado kalsoonida dalalka xubnaha ka ah Midowga Afrika (AU), loona xaqiijiyo in Maraykanku uu si dhab ah u wajahayo caqabadaha wadaagga ah "guud ahaan qaaradda Afrika."
Ururka midowga Afrika (AU) waxay door muhiim ah ka ciyaartaa dejinta mudnaanta horumarineed ee gobolaysan iyo rajada isdhexgalka dhaqaale. Sidoo kale Washington waxay ku tiirsan tahay in la sii xoojiyo iskaashiga Maraykanka iyo Afrika ee dhinacyada dhaqaalaha, amniga cuntada, caafimaadka, cimilada, iyo maamulka wanaagsan.
Caqabadda labaad ee PGII waa isku xirka qaaradaha iyo kaabayaasha tamarta. Labaduba kuma guuleysan karaan kaligood.
Waxaa loo baahan yahay in Washington ay u soo bandhigto dalalka ugu horumar yar ee Afrika inay xarun u noqdaan ajendaha tamarta ee PGII ee gobolka iyo ganacsiga caalamiga ah. Inkastoo mashaariicda Lobito Corridor ay sawirayaan ganacsiga caalamiga ah iyo helitaanka macdanta iyada oo loo marayo dekedda Angola, waxay xaddidaysaa faa'iidada dalalka kale ee Afrika ee aan ku jirin silsiladda sahayda macdanta muhiimka ah.
Tani waxay calaamad u tahay daciifnimo istiraatijiyadeed ee PGII, maadaama isku xirka gaadiidka uu aad ugu xiran yahay helitaanka macdanta muhiimka ah ee Afrika. Haddii Washington aysan go’aansan inay ballaariso tartanka BRI kala dhaxeeyo ee dhabbaha tareenada xawaaraha sare leh, horumarinta dekedaha, shabakadaha gaadiidka ee badan, iyo kaabayaasha tamarta, way ku adagaan doontaa inay dib u qaabeyso saamaynta dhaqaale ee ay leedahay oo ay ku soo dhowaato lamaanayaasha istiraatijiyadeed ee Shiinaha.
Iyada oo la tixgelinayo xaddidaadaha ku xeeran maalgashiyada kala duwan ee Maraykanka iyo mashaariicda kaabayaasha Afrika, booqashada Biden ee Angola waxaa laga yaabaa inaysan saamayn ku yeelan xoogaysiga saamaynta Shiinaha.
Waxay kaliya fulinaysaa ballan muddo dheer dib u dhacday oo ku saabsan booqashada gobolka qaniga ku ah kheyraadka, halkaas oo iskaashiga horumarku uu ku kooban yahay tiro yar oo dalalka Afrika ka mid ah.
XIGASHO: TRT World
