W/Q: Nuri Aden

Soomaaliya ayaa markii ugu horreysay muddo saddex sano ah daah-furtay kaararka aqoonsiga qaran, tan iyo burburkii dowladdii dhexe 1991-kii.

Hay’adda Diiwaangelinta iyo Aqoonsiga Qaranka (NIRA) ayaa sheegtay inay qorsheyneyso in ugu yaraan 15 milyan oo qof, oo ay ku jiraan carruur, la siiyo aqoonsiga qaran marka la gaaro sannadka 2026.

Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud iyo Ra’iisul wasaare Xamse Cabdi Barre ayaa noqday dadkii ugu horreeyay ee la siiyo kaararkooda aqoonsiga.

"Maanta waa maalin taariikhi u ah dalkeenna... lambarkan aqoonsiga wuxuu u adeegayaa qof kasta oo Soomaali ah illaa inta uu ka dhimanayo," ayuu yiri madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud kaddib markii uu qaatay kaarkiisa aqoonsiga.

Dib-u-dhiska Dalka

Daah-furka aqoonsiga qaran ayaa ah tallaabo muhiim ah oo ka mid ah geeddi-socodka dib-u-dhiska dalka, waxaana sidoo kale loo arkaa tillaabo horey loogu qaaday doorashooyinka hal qof iyo hal cod ee la qorsheynayo in la qabto 2026-ka.

Hadda, Soomaaliya waxaa doorashooyinka la adeegsadaa nidaam siyaasadeed dadban, taas oo ka dhigan in muwaadiniinta aysan si toos ah u dooran madaxda.

Soomaalida oo aan heysan aqoonsi qaran waxay inta badan adeegyada bangiyada iyo xawaaladaha u isticmaalaan is-aaminaad guud iyo dukumentiga baasaboorka. Xitaa helitaanka adeegyada dowladda sida waxbarashada iyo caafimaadka ayaa inta badan ku tiirsan xiriirrada bulshada.

Xaaladdan ayaa adkeysay in la aqoonsado dhibbanayaasha iyo dambiilayaasha weerarrada argagixisada.

Madaxweynaha ayaa ku tilmaamay kaararka aqoonsiga in ay laf-dhabar u noqon doonaan amniga qaranka iyo xakamaynta dambiyada dhaqaale.

Caqabadaha Amniga

"Waayadan oo dhan, in aan haysan aqoonsi qaran waxay aheyd caqabad weyn, xilli aan la tacaalaynay amni xumo ba'an," ayuu yiri madaxweyne Xasan Sheekh.

"Waan awoodi waynay inaan ogaano cidda leh baabuurta loo adeegsado weerarrada, qofka is-qarxinaya, iyo cidda maalgelisa argagixisada," ayuu sii raaciyay.

"Haddii qofka Soomaaliyeed uu horey uga aqoonsanaa qoyskiisa iyo beesha uu ka dhashay, maanta wuxuu heli doonaa aqoonsi shaqsi ah oo uu si sharaf leh u oran karo 'Anigu waxaan ahay Soomaali,'" ayuu yiri madaxweynaha.

Ra’iisul wasaare Xamse Cabdi Barre ayaa sheegay in kaarka aqoonsiga uu xukuumadda u fududeyn doono adeegyadeeda dhijitaalka ah iyo helitaanka adeegyada dowladda.

"Kaarkan aqoonsiga waa waddada loo marayo ilaalinta madaxbannaanideena iyo dhismaha dowladnimada," ayuu yiri ra’iisul wasaaraha.

Bog Cusub

Agaasimaha Guud ee Hay’adda Aqoonsiga Qaranka (NIRA), Cabdiweli Cali Timacade, ayaa ku tilmaamay barnaamijkan mid bog cusub u furaya dadaallada lagu dhisayo nidaamka aqoonsiga Soomaaliya.

Wasiirka Waxbarashada, Faarax Sheekh Cabdulqaadir, ayaa xusay in kaararka aqoonsiga ay wax weyn ka tari doonaan nidaamka waxbarashada.

Kaararka cusub ee aqoonsiga waxaa sidoo kale la filayaa inay wax badan ka tari doonaan horumarka Soomaaliya ee dhinacyada tiknoolojiyadda, maaliyadda, duulimaadyada, baarista dambiyada, wadista gaadiidka, iyo adeegyada kale ee muhiimka u ah muwaadiniinta.

XIGASHO:  TRT AFRIKA