Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa si rasmi ah u daah-furay xaflad lagu soo dhaweynaayay markabka Turkiga ee sahaminta seismic-ka ah ee Oruc Reis, xilli uu ku soo xirtay dekedda Muqdisho, si uu u sahmiyo shiidaalka iyo gaaska dabiiciga ah ee xeebaha Soomaaliya.
Oruc Reis, oo ka soo kicitimay Turkiga dabayaaqadii Sebtembar, ayaa yimid iyadoo ay la socdaan maraakiibta ciidamada badda ee Turkiga.
Madaxweyne Maxamuud, Ra’iisul Wasaare Xamza Cabdi Barre iyo mas’uuliyiin kale oo ka tirsan dowladda, oo ay ku jiraan wasiiro iyo xildhibaano, ayaa ka soo qeyb galay munaasabadda Jimcihii. Wasiirka Tamarta iyo Kheyraadka Dabiiciga ee Turkiga Alparslan Bayraktar oo ay wehliyaan wafdi ka socda Turkiga ayaa sidoo kale ka qeyb galay munaasabadda.
“Soomaaliya waligeed ma helin fursad ka wanaagsan tii aan maanta haysano,” ayuu yiri Maxamuud intii ay socotay xafladda, isagoo ku tilmaamay “maalin taariikhi ah oo Soomaaliya ah.”
Waxa uu ammaanay taageerada joogtada ah ee Turkiga, isagoo dib u xusuustay sida gargaarka Turkiga uu u badbaadiyay nafo intii lagu jiray abaartii Soomaaliya ee 2010-2012 iyo sida Ra’iisul Wasaarihii xilligaas Recep Tayyip Erdogan uu dalka ku booqday markii dad kale ay u arkeen meel aan la tagi karin.
Oruc Reis ayaa lagu wadaa inuu biyaha Soomaaliya ka sameeyo cilmi-baaris saddex-geesood ah oo seismic ah, isaga oo ururinaya xogta sahaminta shiidaalka iyo gaaska dabiiciga ah muddo ku dhow lix ilaa toddoba bilood. Xogtan waxaa lagu falanqeyn doonaa Ankara si loo ogaado goobaha qodista ee suurtagalka ah.
Hawlgalku waa qayb ka mid ah iskaashiga ballaadhan ee Turkiga iyo Soomaaliya, ka dib heshiisyo hore oo la siiyay shatiyada Batroolka Turkiga ee saddex goobood oo xeebaha ah, mid kastaa wuxuu daboolayaa qiyaastii 5,000 oo kiiloomitir oo laba jibbaaran.
Xafladda soo dhaweynta, Wasiirka Turkiga Bayraktar ayaa iftiimiyay iskaashiga sii kordhaya ee Turkigu uu la leeyahay Soomaaliya.
"Waxaan rabnaa inaan gacan ka geysanno daryeelka shacabka Soomaaliyeed, isla markaana aan xoojino saaxiibtinimadayada, anagoo maal-gelinayna shiidaalka iyo gaaska oo keliya, balse sidoo kale waxaan ku maalgelineynaa qeybaha macdanta iyo korontada," ayuu yiri Bayraktar.
Wasiirka Turkiga ayaa sidoo kale la wadaagay in Turkiga iyo Soomaaliya ay dhawaan kala saxiixdeen heshiis cusub oo u dhaxeeya Shirkadda Batroolka Turkiga iyo Hay’adda Batroolka Soomaaliya oo ku saabsan sahaminta Kaarboonka ee dhulka, kaasoo sii ballaarinaya iskaashiga dhanka tamarta iyo horumarinta kheyraadka.
Horaantii maalintaas, Bayraktar ayaa la kulantay Barre iyo Maxamuud, iyagoo ku dhajiyay X (oo hore u ahaan jiray Twitter) in xiriirka labada dal ee “uu sii xoogeysanayo maalin kasta mashaariicda aan si wadajir ah u horumarineyno.”
Tan iyo markii madaxweynaha Turkiga Erdogan uu booqasho taariikhi ah ku tagay Soomaaliya sanadkii 2011, xiriirka Turkiga iyo Soomaaliya ayaa aad u sii xoogeystay.
Turkiga waxa uu si weyn u maalgeliyay Soomaaliya’s waxbarashada, kaabayaasha dhaqaalaha, iyo qaybaha caafimaadka, sidoo kale waxa uu bixiyay gargaar bini’aadantinimo oo la taaban karo.
Imaatinka Oruc Reis, wuxuu awood u siinayaa Turkiga iyo Soomaaliya inay galaan waji cusub oo iskaashiga tamarta ah.
