Balıqçılığın gəlir mənbəyi olduğu cənnət ada Zənzibarda Türk xeyriyyə təşkilatı "Ümid sənsən" dərnəyi sahil iqtisadiyyatını canlandırmaq və xüsusilə qadınları yenidən balıq ovuna qaytarmaq məqsədilə Yaponiyanın sənət forumu olan "Gyotaku" sənətini təbliğ edir.
Hind okeanında Tanzaniya sahillərində yerləşən Zənzibar son illərdə ekzotik və qeyri-adi istiqamətlər axtaran turistlərin sevimlisinə çevrilib. İki əsas adadakı turistik məkanlar gündəlik həyatın dalğaların ritmi ilə qarışdığı dinc atmosferlə birləşərək ziyarətçilərə unikal təcrübə təqdim edir.
Zənzibara Türkiyə ilə dərin əlaqələri olan prezident Hüseyn Əli Mvinyi rəhbərlik edir. Prezident Mwinyi Türkiyə ilə yaxınlığını “yarı türk” olaraq xarakterizə edərək, iki ölkə arasındakı güclü əlaqələrə diqqət çəkib.
Vaxtilə Avropa ilə Asiya arasında ticarətin mühüm dayanacağı olan Zənzibar 19-cu əsrin ortalarına qədər dəniz və ticarət mərkəzi kimi inkişaf etmişdir. Lakin Süveyş kanalının açılması ilə bu marşrut dəyişdi. Hazırda əsas ədviyyat istehsalçısı olmasına baxmayaraq, qeyri-adekvat infrastruktur və imkanlar Zənzibarın balıqçılıq və dənizçilik sektorlarında öz "mavi iqtisadiyyat" ("Mavi iqtisadiyyat" termini ümumiyyətlə okean ekosisteminin sağlamlığını qoruyarkən resursdan istifadə etməyə imkan verən okean, dənizlər və sahilyanı ərazilərlə əlaqəli iqtisadi fəaliyyətlərə - davamlı okean iqtisadiyyatına aiddir) potensialını tam reallaşdırmağa mane olur.
Sənət və sənaye birlikdə
2012-ci ildən bəri "Ümid sənsən" dərnəyi Zənzibardakı balıqçıların problemlərinə həll yolu tapmaq və "mavi iqtisadiyyatı" canlandırmaq üçün sənətin müalicəvi gücündən istifadə edir. Tənzaniyanın "Araşdırma tətbiq təsiri" (RIE) ilə əməkdaşlıqda Samaki sənət layihəsini başlatan dərnək "Gyotaku" sənəti vasitəsilə Zənzibar balıqlarını nümayiş etdirir.
"Gyotaku" düyü kağızına balıq çap etmək üçün ənənəvi Yapon sənətidir. Əvvəlcə Yapon balıqçıları tərəfindən tutduqlarını qeyd etmək üçün istifadə edilən bu üsul indi bir sənət formasına çevrildi.
"Ümid sənsən" dərnəyinin banilərinin köməkçisi Emrah Engin "Samaki" sənət layihəsinin "Gyotaku"dan istifadə edərək Zənzibarın balıqçılıq sənayesini canlandırmaq və yerli balıqçı ailələrini sənayeyə inteqrasiya etmək məqsədi daşıdığını bildirir.
Dəyişikliyin rəhbərləri
"Samaki" incəsənət layihəsi türk illüstrator Süle Yavuzerin italyan "Gyotaku" sənətçisi Eleni Di Capita ilə birgə təşəbbüsü ilə ortaya çıxdı və "Ümid sənsən" dərnəyinin dəstəyi ilə həyata keçirildi.
Bu layihə Türkiyə ilə Zənzibar arasında yeni bir körpü qurarkən afrikalı balıqçılar üçün yeni bir dövrün başlanğıcından xəbər verir.
Türkiyə üçün mədəniyyət sahəsindəki əməkdaşlıq Afrikada artan yumşaq gücünü konsolidasiya etmək üçün mühüm vasitəyə çevrilib. "Samaki" sənət layihəsi Türkiyə ilə Tanzaniya arasındakı əlaqələri gücləndirir.
Bu əlaqələr, Türk Əməkdaşlıq və Koordinasiya Agentliyinin (TİKA) 2017-ci ildə başlatdığı “Özünü təmin edən Afrika” baxışı ilə daha da gücləndirilərək, iki tərəf arasında mədəni, təhsil və iqtisadi əlaqələri gücləndirir.
Emrah Engin bildirir ki, layihə hədəfinə çatdıqda adalardakı balıqçı ailələrin orta aylıq gəliri 100 ABŞ dollarını keçəcək. Hazırda Zənzibarda orta aylıq gəlir 47 dollardır.
"Ümid sənsən" dərnəyinin məqsədi təkcə balıqçılıq sənayesini inkişaf etdirmək deyil, həm də kənd təsərrüfatının inkişafına kömək etməkdir. Bu çərçivədə tam təchiz olunmuş iki katerin alınması da nəzərdə tutulub.
Emrah Engin "Balıqçıların həyatını yaxşılaşdırdıqdan sonra ada öz ehtiyaclarını ödəyə və başqalarına kömək edə bilən bir kəndə çevriləcək. 2025-ci ilin sonuna qədər bu hədəflərə çatmağı planlaşdırırıq" deyir.
Afrikadakı yapon sənət forumu
Türkiyədə sənətçi Süle Yavuzer "Şübhəsiz ki, bu layihənin ən əhəmiyyətli ilham mənbəyi balıqdır" deyir.
Balıq ovu ilə məşhur olan Tumbatu adası arxipelaqdakı Qyotaku üçün böyük potensiala malikdir. Lakin layihə tərəfdarları hesab edirlər ki, yerli əhali bu potensialı dünyaya nümayiş etdirmək imkanından məhrumdur.
Yavuzer deyir: "Tumbatunun balıqları qlobal bazarlara necə çıxa bilər? Mən hiss etdim ki, soyuq zəncirlərin yaradılması onların tutduqlarını uzaq bazarlara daşımaq üçün çox vacibdir. Mən balıq çapı hazırlamağı və onları istehsal yolu ilə satmağı təklif etdim. Fikir müsbət qarşılandı və biz bunu həyata keçirməyə başladıq".
Zənzibar adasında yaşayan 40 qadın 21 günlük intensiv təlim, seminarlar və sərgilər vasitəsilə "Gyotaku" sənətini öyrənib. Bunlar arasında yaxınlarda keçirilən “Okeanın portretləri” sərgisi də bura daxildir.
Di Capita ""Gyotaku tamamilə gerçək balıq çapı ilə əlaqəlidir. Yavuzer məni sosial mediada "Gyotaku"nu öyrətməyə dəvət etdi. Mən dəvəti qəbul etdim və bunu etdiyim üçün çox xoşbəxtəm, çünki qadınları yeni iş və inkişaf imkanları ilə gücləndirmək istəyirdim" deyib.
"Ümid sənsən" dərnəyi layihəni həyata keçirir
Kənd ağsaqqalı və sənət layihəsindən istifadə edən Rəhma Xamis deyir ki, Türkiyə "Samaki" sənət layihəsi və qadınlara dəstək sayəsində Zənzibar və Tanzaniyada qalıcı təsir bağışlayıb.
Xamis layihə vasitəsilə əldə etdikləri biliklərə görə təşəkkürünü bildirib: "Biz də müəllimlərimizə və iştirak edən digər dərnəklərə də təşəkkür edirik. Xüsusilə adamıza gəldikləri üçün "Ümid sənsən" dərnəyinə də təşəkkür edirəm. Ayrıca bu ideyanı irəli sürdüyü və bizi qadın sənətkar etdiyi üçün "Ümid sənsən" dərnəyinə təşəkkür edirəm. Biz bunu necə çəkəcəyimizi belə bilmirdik, amma indi bunu alqışlayırıq".
"Samaki" sənət layihəsindən istifadə edənlərdən bir digəri Arafa Mussa Xamislə razılaşır. "Əvvəlcə balıqdan sənət ortaya qoyula biləcəyini düşünmürdüm, amma ilk sənət təhsilimizi alanda özümü daha yaxşı hiss etdim. Biz sənət istehsal etməyə və başqalarına bu işin detallarını öyrətməyə davam edəcəyik" deyir.
"Samaki" sənət Layihəsinin məkan sponsoru olan "Emerson's Zənzibar Foundation" kimi təşkilatlar sənətçiləri fəal şəkildə dəstəkləyir və sənətin təbliği yolu ilə özünü təmin edən gələcəyin yaradılmasını təşviq etmək üçün vizual sənət festivalları təşkil edir.
İlk sərgi
Sentyabrın əvvəlində Türkiyə səfirliyi Zənzibarda istehsal olunan "Gyotaku" sənətinin ilk sərgisini Dar-əs-Salamda təşkil edib. Emerson Hurumzi otelinin sərgi salonunda keçirilən sərgidə bir çox səfirliklərin nümayəndələri iştirak ediblər.
Sərgidə Tanzaniyanın dəniz İqtisadiyyatı və balıqçılıq naziri Süleyman Məsud Makame iştirak etdi və o, "Samaki" sənət layihəsini Zənzibarın zəngin ekosistemini nümayiş etdirməyə kömək etdiyinə görə yüksək qiymətləndirdi.
Türkiyə səfiri Mehmet Güllüoğlu layihənin peşə təhsili üçün inkişaf təşəbbüsü olduğunu vurğulayaraq, "Bir insana balıq versəniz, bir gün qarnını doyurarsınız. İnsana balıq tutmağı öyrətsəniz, ömür boyu doyurarsınız" ifadələrindən istifadə etdi.
Sərginin tezliklə İstanbula gətirilməsi gözlənilir.
