Үнді мұхитындағы Танзания жағалауында орналасқан Занзибар соңғы жылдары экзотикалық және ерекше орын іздейтін туристер үшін танымал бағытқа айналды.

Екі негізгі аралда орналасқан туристік көрнекті орындар мен толқындардың ырғағымен үйлескен тыныш атмосфера келушілерге қайталанбас әсер сыйлайды.

Занзибарды Түркиямен тығыз байланысы бар президент Хусейн Али Мвини басқарады.

Мвини Түркияға жақындығын "жартылай түрікпін" деп сипаттап, екі ел арасындағы берік қарым-қатынасты ерекше атап өтеді.

Өткен ғасырларда Еуропа мен Азия арасындағы маңызды сауда орталықтарының бірі болған Занзибар XIX ғасырдың ортасына дейін теңіз және сауда орталығы ретінде гүлденді.

Алайда Суэц каналы ашылғаннан кейін бұл бағыт өзгерді.

Бүгінде Занзибар маңызды дәмдеуіш өндірушісі болғанымен инфрақұрылым мен мүмкіндіктердің жеткіліксіздігі оның балық шаруашылығы мен теңіз экономикасындағы "көгілдір экономика" әлеуетін толық пайдалануына кедергі келтіруде.

 Өнер мен индустрия қатар жүр

2012 жылдан бері “Umut Sensin” қоры Занзибардағы балықшылардың мәселелеріне шешім табу және көк экономиканы жандандыру үшін өнердің емдік күшін пайдаланып келеді. Қор Танзанияның Зерттеу, Қолдану және Әсер (RIE) ұйымымен бірлесіп “Samaki Art” жобасын іске қосып, Занзибардың балықтарын гйотаку өнері арқылы таныстыруда.

Гйотаку – балық бейнелерін күріш қағазына басып шығаратын дәстүрлі жапон өнері. Алғашында жапон балықшылары сурет ретінде қағазға түсіру үшін қолданған бұл әдіс бүгінде өнердің бір түріне айналған.

“Umut Sensin” қорының құрылтайшы төрағасының орынбасары Эмрах Энгин “Samaki Art” жобасы арқылы гйотаку әдісін пайдаланып, Занзибардың балық шаруашылығын жандандыруды және жергілікті балықшы отбасыларын салаға интеграциялауды көздейтінін атап өтті.

Өзгерістің көшбасшылары

“Samaki Art” жобасы – түрік иллюстраторы Шуле Явузер мен италиялық гйотаку суретшісі Элени Ди Капитаның бірлескен идеясы ретінде пайда болып, “Umut Sensin” қорының қолдауымен жүзеге асты.

Бұл жоба Түркия мен Занзибар арасында жаңа көпір орнатып, африкалық балықшылар үшін жаңа дәуірдің басталғанын білдіреді.

Түркия үшін мәдени ынтымақтастық Африкадағы жұмсақ күшін нығайтудың маңызды құралына айналды. “Samaki Art” жобасы Түркия мен Танзания арасындағы қарым-қатынастарды одан әрі нығайтуда.

Бұл байланыстар Түрік Ынтымақтастық және координация басқармасы (TİKA) 2017 жылы іске қосқан "Өз-өзіне жеткілікті Африка" көзқарасымен одан әрі күшейіп, екі тарап арасындағы мәдени, білім беру және экономикалық қатынастарды дамытуға ықпал етуде.

Эмрах Энгиннің айтуынша жоба мақсатына жеткен кезде аралдардағы балықшы отбасыларының орташа айлық табысы 100 АҚШ долларынан асады. Қазіргі таңда Занзибардағы орташа табыс 47 долларды құрайды.

“Umut Sensin” қорының мақсаты тек балық шаруашылығын дамыту ғана емес, сонымен қатар ауыл шаруашылығын да ілгерілету. Осы мақсатта толық жабдықталған екі қайық сатып алу жоспарланып отыр.

Энгин: "Балықшылардың өмір сүру жағдайын жақсартқаннан кейін арал өз қажеттіліктерін қамтамасыз ете алатын және өзгелерге де көмектесе алатын жерге айналады. Бұл мақсаттарға 2025 жылдың соңына дейін қол жеткізуді жоспарлап отырмыз," – деді.

Африкадағы жапон өнері

Түрік суретшісі Шуле Явузер: "Бұл жоба үшін шабыттың ең басты қайнар көзі – сөзсіз, балық," – дейді.

Балық шаруашылығымен танымал Тумбату аралы гйотаку өнерін дамыту үшін зор әлеуетке ие. Алайда жоба қолдаушылары жергілікті халықтың осы мүмкіндігін әлемге танытуға қажетті жағдайлардан тыс қалғанын айтады.

Явузер: "Тумбатуның балықтары жаһандық нарықтарға қалай жетуі мүмкін? Оларды алыс нарықтарға жеткізу үшін салқындату тізбегін қалыптастыру қажет екенін түсіндім. Осыған байланысты балық суреттерін басып шығарып, оларды өндіріс арқылы сатуды ұсындым. Бұл ой оң қабылданды және біз оны жүзеге асыру үшін іске кірістік," – дейді.

Занзибар аралында тұратын қырық әйел 21 күндік қарқынды оқыту курстарынан өтіп, шеберлік сабақтары мен көрмелер арқылы гйотаку өнерін меңгерді. Олардың қатарында жақында ұйымдастырылған "Мұхиттың портреттері" көрмесі де бар.

Элени Ди Капита: "Гйотаку – нағыз балықтарды пайдаланып жасалатын өнер. Явузер мені әлеуметтік желі арқылы Занзибарға осы өнерді үйретуге шақырды. Бұл ұсынысты қуана қабылдадым, өйткені әйелдерді жаңа жұмыс және даму мүмкіндіктерімен қолдағым келді. Жобаға қатысқаныма өте қуаныштымын," – дейді.

 "Umut Sensin" іс жүзінде

Ауыл ақсақалдарының бірі әрі өнер жобасының қатысушысы Рахма Хамис “Samaki Art” жобасы мен әйелдерге көрсетілген қолдау арқасында Түркияның Занзибар мен Танзанияда ұзақ мерзімді әсер қалдырғанын айтады.

Хамис жоба арқылы алған білімі үшін алғысын білдіріп, "Ұстаздарымызға және қатысқан басқа ұйымдарға рақмет. Әсіресе бізге көмектесу үшін аралымызға келгені үшін “Umut Sensin” қорына ерекше алғыс білдіремін. Сонымен қатар осы идеяны ойлап тауып, біз әйелдерді суретші еткен “Umut Sensin” қорына ризашылығымды білдіремін. Бұрын біз сурет салуды білмейтін едік, бірақ қазір бұл істі меңгеріп, бағалай бастадық. Бұл өнер бізді алға жетелейтініне көзіміз жетті," – дейді.

“Samaki Art” жобасының тағы бір қатысушысы Арафа Мусса да Хамистің пікірін қолдайды: "Басында балық өнер жасау үшін пайдаланылуы мүмкін деп ойламадым. Бірақ алғашқы сабағымызда өзімді ерекше сезіндім. Біз өнер туындыларын жасауды және бұл істің қыр-сырын өзгелерге үйретуді жалғастырамыз," – дейді.

“Samaki Art” жобасының серіктестерінің бірі “Emerson’s Zanzibar Foundation” қоры өнер иелерін белсенді түрде қолдап, визуалды өнер фестивальдерін ұйымдастыру арқылы өзін-өзі қамтамасыз ете алатын болашақты қалыптастыруды мақсат етеді.

Алғашқы көрме

Түркия елшілігі қыркүйек айының басында Занзибарда жасалған гйотаку өнерінің алғашқы көрмесін Дар-эс-Саламда ұйымдастырды. Көрме “Emerson Hurumzi” қонақүйінің көрме залында өтті және оған бірнеше елшіліктің өкілдері қатысты.

Көрмеге Танзанияның теңіз экономикасы және балық шаруашылығы министрі Сулейман Масуд Макаме қатысып, “Samaki Art” жобасының Занзибардың бай экожүйесін таныстырудағы рөлін жоғары бағалады.

Түркияның елшісі Мехмет Гүллүоғлу жобаның кәсіптік білім беруді дамытуға бағытталған бастама екенін атап өтіп, "Адамға бір күндік азық берсең, ол бір күн тоқ болады. Ал оған балық аулауды үйретсең, өмір бойы өзін асырай алады," – деді.

Көрменің жақын арада Стамбул қаласына көшірілуі жоспарланып отыр.