Жаһандық сауданың тұрақсыз динамикасы Германия сияқты экспортқа негізделген экономикаларға терең әсер етті. Дональд Трамптың АҚШ президенті болып қайта сайлануынан кейін кедендік тарифтердің жоғарылауы Германияның экономикалық тұрақтылығына айтарлықтай қауіп төндіреді.
Германия ондаған жыл бойы АҚШ-қа негізгі сауда серіктесі ретінде қатты тәуелді болды. Бірақ бұл тәуелділік Еуропаның ең ірі экономикасының осал тұстарын көрсетуде.
АҚШ - неміс тауарларының ең ірі импорттаушысы. 2023 жылы Германия АҚШ-қа 157,9 миллиард еуро тауар экспорттаған. Бұл оның жалпы экспортының шамамен он пайызын құрайды. Бұл АҚШ-ты әсіресе Германияның автомобиль және өнеркәсіп секторлары үшін таптырмас нарыққа айналдырады.
Трамп ұсынған тарифтер мынадай: Канада мен Мексикадан келетін импортқа 25 пайыз, еуропалық тауарларға 10 пайыз және Қытай тауарларына 60 пайызға дейін. Бұл тариф Германияның осы маңызды нарықтағы позициясын айтарлықтай әлсіретуі мүмкін. Егер Трамп өзінің қоқан-лоққысын орындаса, Германияның АҚШ-қа экспорты 15%-ға дейін төмендеуі мүмкін. ең көп зардапты Неміс экономикасының негізін құрайтын автомобиль және өнеркәсіп секторлары шегеді. Германияның экономикалық табысының негізгі тірегі болған автомобиль өнеркәсібі АҚШ нарығындағы үлесін қалпына келтіру қиынға соғуы мүмкін.
Экономистер бұл протекционистік шаралар тек Германияны ғана емес, бүкіл Еуропаны экономикалық рецессияға итермелеуі мүмкін деп ескертеді. Киль әлемдік экономика институтының президенті Мориц Шуларик мұндай тарифтердің неміс экономикасына ықтимал жойқын әсерін атап өтті. Ал Федералдық экономика министрі Роберт Хабек диалогқа шақырып, «Еуропалық Одақ бірігіп жауап беруі керек», - деді.
Ең үлкен алаңдаушылық Трамптың Қытай тауарларына 60 пайызға дейін тариф енгізу қаупінен туындап отыр. Бұл жаһандық логистика тізбегін бұзу арқылы Қытайға ғана емес, Еуропа мен Германияға да әсер етеді. Бұл шектеулер өндіріс шығындарын көбейтіп, Германияның халықаралық саудадағы орнын әлсіретуі мүмкін.
Экономикалық қысымның артуы
Ішкі экономикада Германия қосымша экономикалық қиындықтарға тап болды. Инфляцияның өсуі жалғасып, ірі корпорациялардың жаппай жұмыстан шығаруы экономиканы одан әрі тұрақсыздандыруда.
Тауарлар мен қызметтердің бағасы 2024 жылдың қараша айында өткен жылға қарағанда екі пайызға дейін өсіп, тұтынушылардың сатып алу қабілетін және экономикалық өсуін бәсеңдетті. Сонымен қатар жетекші неміс компаниялары жұмыс күшін күрт қысқарту туралы хабарлады.
«Volkswagen» үш зауытын жауып, мыңдаған жұмысшыны жұмыстан шығаруды жоспарлауда. Болат өнеркәсібінің алыбы «Thyssenkrupp» 2030 жылға қарай шамамен 11 000 жұмыс орнын қысқартуды көздеп отыр. «Deutsche Bahn» 2024 жылдың бірінші жартыжылдығында 1,2 миллиард еуро шығынға ұшырағанын хабарлады және 2029 жылға қарай шамамен 30 000 жұмысшыны жұмыстан шығаруды жоспарлауда. «Bosch» қосымша 5500 жұмыс орнын қысқарту туралы мәлімдеді. Жалпы алғанда бұл қысқартулар 120 000 асып түседі. Бұл Германияның экономикалық бәсекелестікке қабілеттілігін одан әрі әлсіретіп, тұрақсыздығын арттыруда.
Cонымен қатар Германия демографиялық мәселемен де бетпе-бет келіп отыр. Халықтың қартаюы білікті жұмысшылардың тапшылығына әкеліп соғуда. Экономикалық өсуді сақтау және әлеуметтік қамсыздандыру жүйесін тұрақтандыру үшін Германия шетелдік жұмысшыларға тәуелді. Бірақ халықаралық білікті мамандарды тарту және оларды ұстау Германияның білікті мамандар үшін жаһандық бағыт ретінде бәсекеге қабілетті болып қалуы үшін құрылымдық кедергілерді шешу қажет. Бұған қол жеткізу үшін Германия шетелдік жұмысшыларды тартатын және біріктіретін инклюзивті саясатты қабылдауы керек.
Нәсілшілдік пен ксенофобия елдің халықаралық имиджіне нұқсан және шетелдік білікті мамандардың сәтті интеграциясына кедергі келтіреді. Дискриминациямен күресу және әлеуметтік бірлікті нығайту Германияның экономикалық және әлеуметтік тұрақтылығы үшін маңызды. Жылдам интеграциялық үдерістер шетелдік жұмысшыларға экономика мен білім беру жүйесіне тиімді болуына көмектеседі.
Цифрландыру мен инновация еңбек нарығын ынталандыруда маңызды рөл атқаруы керек. Әсіресе өнеркәсіп пен қызмет көрсету салаларында жетілдірілген технологиялық жетістіктер отандық әрі шетелдік жұмысшыларға көптеген мүмкіндік береді.
Технологиялық тұрғыдан болашаққа бағытталған еңбек нарығы Германияның жаһандық бәсекеге қабілеттілігін нығайтып, әлем бойынша білікті мамандар үшін қалаулы орынға айналдыра алады.
Тағы бір маңызды қадам - бюрократиялық кедергілерді азайту. Ұзақ және күрделі жұмысқа рұқсатты рәсімдеу процесі көбінесе басқа елдерде жұмыс істеуді қалайтын көптеген жоғары білікті маманға кедергі.
Бұл процедураларды жеңілдету Германияның жаһандық еңбек нарығындағы жағдайын жақсартып, бәсекеге қабілетті етеді.
Сауда тәуелділіктерін қайта қарау
Қытай соңғы жылдары сыртқы факторларға қарсы экономикасын нығайту үшін мықты қадамдар жасады.
2000 жылы Қытай саудасының шамамен 48 пайызы «G7» елдерімен болды. 2024 жылы бұл көрсеткіш 30 пайызға дейін төмендеді. Сол сияқты АҚШ-пен сауда да айтарлықтай төмендеді. Қытай 2022 жылы АҚШ-қа 536 миллиард долларлық тауар экспорттаса, 2023 жылы бұл көрсеткіш 20 пайызға төмендеді. Бұл шығындардың орнын толтыру үшін Қытай дамып келе жатқан нарықта сауда келісімдерін жасауға және инфрақұрылымға инвестициялауға назар аударды. Бұл стратегиялық әртараптандыру Германия үшін құнды сабақ болуы керек.
Елдің АҚШ және Қытаймен сауда тәуелділігі оны айтарлықтай экономикалық тәуекелдерге ұшыратады. Африка, Оңтүстік-Шығыс Азия және Оңтүстік Американың дамып келе жатқан нарықтарымен күшті байланыстар орнату арқылы Германия өзінің экономикалық осалдығын азайта алады. Бірақ мұндай өзгеріс заманауи және тұрақты экономикалық негізді қамтамасыз ету үшін цифрланып, тұрақты энергияға күшті инвестиция құю керек.
Германия Қытайдың тәжірибесін үлгі ретінде алып жаһандық сауда аренасында өз позициясын нығайтып және өзінің экономикалық болашағын жақсарта алады.
Неміс-түрік ынтымақтастығының әлеуеті
Германияның экономиканы әртараптандыруға ұмтылуы Түркиямен байланысты нығайтуға үлкен пайда әкелуі мүмкін.
Түркия өзінің стратегиялық географиялық орны, қарқынды жұмыс күші және қарқынды дамып келе жатқан өнеркәсіптік инфрақұрылымымен Германияның экономикалық мақсаттары үшін перспективалы серіктес.
Түрік өнеркәсібі әсіресе автомобиль жасау, технология және энергетика секторлары Германияның қажеттіліктеріне жақсы сәйкес келеді және жеткізу тізбегін тиімді түрде толықтыра алады.
Сонымен қатар Түркия мен ЕО арасындағы кеден одағы Германияға шығындарды айтарлықтай төмендетіп, логистикалық тиімділікті қамтамасыз етеді. Ынтымақтастық әлеуетін одан әрі арттырады. Түркияның күшті экономикалық өсу траекториясы Германияның сауда желісіне үлес қосу үшін маңызды мүмкіндіктер ұсынады.
Неміс-түрік ынтымақтастығы Германияның жаһандық нарықтағы бәсекеге қабілеттілігін арттырып қана қоймай, экономикалық тәуекелдерді азайту үшін маңызды әртараптандыруды қамтамасыз етеді.
Экономикадан басқа бұл серіктестік жақын саяси стратегиялық байланыс құруға, екіжақты қарым-қатынастардың неғұрлым берік болуына жол ашады.
Германия маңызды кезеңде тұр және өзінің экономикалық қиындықтарына төтеп беріп, жаһандық сауданың тұрақсыз динамикасына сәйкес келу үшін шұғыл стратегиялық трансформацияны қажет етеді.
