Газа, оккупацияланған Батыс Шерия және осы аптаға дейін Ливандағы христиан қауымдастықтарының ауыр жағдайы Таяу Шығыстағы ауқымды қақтығыстардың аясында шұғыл мәселе болуда. Израиль геноцид соғысын және оккупациялық саясатын жалғастырып жатқанда араб христиандары жаппай қудалау, экономикалық қысым және жер аударылу жағдайына тап болуда. Бұл олардың өмір сүруі мен мәдени мұрасын сақтауы тұрғысынан алаңдаушылық тудырады.
Зорлық-зомбылықтың сөзсіз туындайтын гуманитарлық салдарымен қатар, бір халықтың мәдени және діни мұрасының шынайы түрде жойылуы қаупі де бар. Оңтүстік Ливанда Израиль күштері Дейр-Мимас атты христиан ауылындағы шіркеуді қорласа, әуе соққылары Сирия мен Ливандағы ең көне екінші евангелистік шіркеуді қиратты.
Бұл әрекеттер Израиль премьер-министрі Беньямин Нетаньяхудың аймақта терең тарихи тамыры бар азшылық топ саналатын араб христиандарына қарсы бағытталған саясатының бір бөлігі болып отыр.
Сонымен қатар заңсыз израильдік қоныстанушылар оккупацияланған Батыс Шериядағы палестиналық христиандардың жерлерін тартып алып, сансыз отбасыны баспанасыз қалдырды. Бұл халықаралық араласудың жоқтығымен ұштасып, палестиналық христиандардың жүйелі түрде жер аударылуына және демографиялық манипуляцияға қарсы өз бетінше күресуге мәжбүрлейді.
Нетаньяхудың демографиялық жоспарлары
Нетаньяхудың саясаты араб христиандарының әдейі оқшауланып жатқаны туралы алаңдаушылықты күшейтті. Қаржы министрі Бецалель Смотрич ұсынған 2024 жылғы қоныстану жоспары Гуш-Эцион блогындағы заңсыз израильдік қоныстарды Иерусалимге қосып, Батыс Шериядағы қалған бірнеше христиан ауылын қамтитын палестиналық жерлерге қол сұғуды көздейді.
Бұл жоспар христиан тұрғындарын жер аударумен қатар аймақтың діни және мәдени болмысын өзгертуге бағытталған. Мысалы аймақтағы сирек кездесетін христиан анклавтарының бірі Әл-Махрур алқабы қоныстардың кеңеюі салдарынан жойылу қаупіне тап болуда. Нетаньяхудың бұл саясаттарға үнсіздігі палестиналық христиандардың болмысын жою қаупі бар мәжбүрлі көшіру және демографиялық инженерия стратегиясына қатысы бар екенін көрсетеді.
Осы алаңдатарлық жағдайларға қарамастан халықаралық қауымдастық көбіне үнсіз қалды. БҰҰ Израильдің палестиналық жерлерді оккупациялауын айыптайтын қарарлар қабылдағанымен бұл шешімдерге нақты санкциялар немесе үйлестірілген әрекеттер ілеспеді. Жауапкершіліктің жоқтығы араб христиандарына қатысты құқық бұзушылықтардың жалғасуына мүмкіндік беріп, жаһандық қауымдастықтың адам құқықтарын қорғаудағы екіжүзділігін күшейтіп отыр.
Бұл мәселе кей кездері әлемдік көшбасшылардың назарын аударды. 2024 жылдың соңында Папа Франциск Газадағы жағдайды «ықтимал» геноцид ретінде тергеуге шақырды. Алайда «ықтимал» деп сипаттау ащы шындықты мойындамау болып табылады. Араб христиандары Нетаньяху мен басқа да израильдік лауазымды тұлғаларға қатысты Халықаралық қылмыстық сот (ХҚС) шығарған қамауға алу ордерлерінде көрсетілгендей, адамзатқа қарсы қылмыстардың барлық критерийлеріне сәйкес келетін жүйелі қудалауға ұшырауда.
Христиандарға бағытталған ұлтаралық геноцид
Араб христиандарына жасалған қудалау тек Газа мен Батыс Шериямен шектелмейді. Ол Нетаньяхудың Газадағы геноцидінен бұрынғы, Израиль ішінде меңзеген «араб мәселесінің» бір бөлігі ретінде қарастырылатын, араб христиандарын жоюға бағытталған ұлтаралық стратегияның ажырамас бөлігі болып табылады.
Ливандағы христиандар халықтың жартысынан азын құрағанымен Израильдің әскери іс-қимылдары бір жыл бойы христиандар басым тұратын аймақтарды қиратты, әсіресе соңғы екі айда, бітімге дейінгі кезеңде. Шығыс Бейрут пен Ливан тауының солтүстік жағалаулары Израильдің бомбалауынан ауыр зардап шекті. Ливандық христиандықтың маңызды нышандары болған шіркеулер жойылып, қоғамның мәдени және діни құрылымы одан әрі бұзылды.
Бұл шабуылдардың әскери мақсаттармен байланысы жоқтығы назар аудартады.
Ливандағы көптеген христиан, соның ішінде Ливандық күштер партиясының жетекшісі Самир Жажа «Хизбулланың» әрекеттерін ашық айыптады. Бұл жағдай бомбалаудың Израильдің ұлттық қауіпсіздігі үшін қажет деген уәжін әлсіретіп, керісінше араб христиандарына қарсы қасақана бағытталған науқанды көрсетеді.
Израильде ішкі қудалау
Араб христиандарының қиындықтары Израиль шекарасында тұратындарды да қамтиды. Иерусалимдегі Россинг орталығы дайындаған 2024 жылғы баяндама Израильдегі көбіне араб текті христиандарға қарсы жасалған кең таралған қоқан-лоққы мен меншікке залал келтіру оқиғаларын құжаттады. Ультра-православиелік сионистік топтар діни рәсімдерді бұзуды қоса алғанда, қорқыту және зорлық-зомбылық әрекеттеріне қатысқан.
Израиль үкіметі бұл мәселелерді шешу үшін мардымды қадам басқан жоқ. Нетаньяху әкімшілігі құқық бұзушыларға шара қолданбау арқылы мұндай әрекеттерді үнсіз мақұлдағандай әсер қалдырады.
Бұл немқұрайлылық Израиль қоғамында тек мұсылмандарды ғана емес, христиандарды да оқшаулайтын кең ауқымды сионистік үстемдік ұстанымының көрінісі болып табылады.
Араб христиандарына жасалған жүйелі шабуылдар аймақтағы еврей үстемдігін күшейтуге бағытталған, яғни еврей емес қауымдарды жер аудару немесе жою стратегиясының бір бөлігі болып табылады.
Халықаралық қауымдастық үшін бұл жағдай Израильдің әрекеттеріне жауапкершілік жүктеу қажеттілігін тудырады. Дипломатиялық оқшаулау, экономикалық санкциялар және әскери шектеулер – бұл құқық бұзушылықтардың алдын алып, зардап шеккен қауымдарға әділеттілікті қамтамасыз ету үшін қажетті құралдар.
