Жасалма интеллект инновациянын жаңы доорун баштоодо жана аны менен бирге, олуттуу көйгөй да келүүдө.

Google, Amazon жана Microsoft сыяктуу технологиялык гиганттар дайыма чоң көлөмдөгү энергияны керектөөгө жооптуу болуп келишкен. Азыр жасалма интеллект бул энергия өсүшүнүн негизги кыймылдаткычы болуп калды. Жасалма интеллект менен машиналык окутуунун тез өнүгүшү менен энергияга болгон талап да өсүүдө.

ChatGPT сыяктуу жасалма интеллекттин жаңы модели ар окутулганда, чоң эсептөө кубаты талап кылынат. Модель канчалык чоң жана татаал болсо, ошончолук көп энергия керектейт. Бул ылдамдыкта, жасалма интеллекттин энергия керектөөсү энергетикалык кризиске алып келиши мүмкүн.

Эсептөөлөр көрсөткөндөй, ChatGPTти бир жолу колдонуу интернетте издөөгө караганда 20 эсе көп энергия сарпташы мүмкүн. Ошол эле учурда, Эл аралык энергетика агенттиги маалымат борборлору колдонгон энергия 2026-жылга чейин эки эсеге көбөйүшү мүмкүн деп болжолдоодо. Бул бир гана дата борборлору Жапония сыяктуу бүтүндөй бир өлкө сыяктуу электр энергиясын колдонот дегенди билдирет.

Энергияга болгон керектөө абдан чоң. Жаңы, туруктуу энергия булактарысыз, глобалдык тармак жакында сынуу чекитине жетиши мүмкүн. Ошондуктан технологиялык гиганттар туруктуу, ишенимдүү энергия булагын издөөдө. Бирок бул бардык энергия кайдан келет?

Жакында Google компаниясынын башкы директору Сундар Пичаи компания азыр жасалма интеллекттин өсүп жаткан энергия керектөөсүн канааттандыруу үчүн өзөктүк энергияны карап жатканын ачыктап, чоң толкундоолорду жаратты.

Тактап айтканда, Google Кичи модулдук реакторлорду же SMR'лерди карап жатат, булар негизинен чакан өзөктүк реакторлор. Алар компаниянын маалымат борборлорунан баштап жасалма интеллект операциялары үчүн керектүү чоң инфраструктурага чейин бардыгын энергия менен камсыз кыла алышат. SMRs салттуу атомдук станцияларга караганда кичине жана ийкемдүү. Аларды заводдордо өндүрүү жана белгилүү бир жерлерге жеткирүү оңой.

Анда эмне үчүн өзөктүк энергия керек?

Өзөктүк энергия адатта кубаттуулугу жагынан жыш болот. Мисалы, бир грамм уран үч тонна көмүр же 1,5 баррель мунай өндүргөн энергияны өндүрө алат. Бул өсүп жаткан энергия керектөөлөрү менен бетме-бет келген компаниялар үчүн чоң бурулуш.

Google'дун ядролук энергияга умтулуусу энергия керектөөлөрүн канааттандыруу жөнүндө гана эмес. Бул алардын 2030-жылга чейин нөлдүк таза эмиссияларга жетүү амбициясынын бир бөлүгү.

Google 2007-жылдан бери көмүртек нейтралдуу болсо да, жасалма интеллекттин тез өсүшү компаниянын энергия керектөөсүн бир нече жылда эки эсе көбөйттү. 2023-жылы Google'дун эмиссиялары 2019-жылга салыштырмалуу 48 пайызга жогору болду. Ошондуктан Сундар Пичаи жаңы, таза энергия булактарысыз алардын туруктуулук максаттары коркунучта калышы мүмкүн деп эскертти.

Жылдар бою шамал жана күн сыяктуу жаңыланма энергия булактары туруктуулукка умтулган технологиялык компаниялар үчүн артыкчылыктуу тандоо болуп келген. Бирок шамал менен күн аба ырайына көз каранды, бул аларды анча ишенимдүү кылбайт. Тескерисинче, ядролук энергия жогорку өндүрүмдүүлүк менен туруктуу энергия булагын камсыз кылат.

Microsoft'тун мурунку башкы директору Билл Гейтс сыяктуу өзөктүк энергиянын жактоочулары бул Американын өсүп жаткан энергия керектөөлөрүн канааттандыруу жана климаттык кризиске каршы глобалдык күрөштө маанилүү курал экенин айтышат. Ал эгер башка энергия булактарын толуктоо үчүн өзөктүк энергия болбосо, өлкө өзүнүн өсүп жаткан энергия керектөөлөрүн канааттандырууда артта калат дейт.

Бирок өзөктүк энергияга өтүүнүн сынчылары да бар.

Айрымдар өзөктүк өнөр жайындагы ачык-айкындуулуктун жетишсиздигин көрсөтүп, бул кадамдардын кээ бири чыныгы туруктуу чечимдерди издөөдөн көрө «жашылдандырууга жамынуу» жөнүндө болушу мүмкүн деп болжошот. Башкалары өзөктүк энергиянын айлана-чөйрөгө чыныгы таасири жөнүндө тынчсызданууларын билдиришти.

Өзөктүк энергия үчүн уранды казып алуу жана иштетүү процесси казылып алынуучу отунду талап кылат жана электр станциялары иштей электе эле олуттуу көмүртек эмиссияларын пайда кылат.

Бул тынчсыздануулар болсо да, өзөктүк энергиянын пайдаларын жокко чыгарууга болбойт. Ал эмес аны колдонууга даярданып жаткан Google гана эмес. Microsoft жана Amazon да ага инвестиция салууда. Бул кадамдар өзөктүк энергияга карай жылуу өткөөл тенденциядан көп нерсени билдирип турганын көрсөтүүдө. Бул технология тармагындагы энергетикалык стратегиянын негизги бөлүгүнө айланууда.

Ишенимдүү жана туруктуу энергетикалык чечимдер үчүн жарыш башталды. Ал өзөктүк, күн же таптакыр жаңы нерсе болобу – буга жооп издөө технологиянын келечегин түзөт.

Бүгүнкү эпизод ушуну менен аяктады. Угуп тургандарыңыздар үчүн рахмат. Кийинки эпизодго чейин — энергиялуу жана маалымдуу болуңуздар! Бул эпизод TRT World макаласынан ыңгайлаштырылды.