Üzgärüçän tarmaqlar häm qullanuçı ixtiyaclarına yaraşa almağan tanılğan markalar bazardağı urınnarın yuğalttı. Alarnıñ xikäyäläre  innovaśiya häm biznesta ayaqta qalu mäs’äläsendä qıymmätle däreslär birä. 

Bez barıbız moña şahit buldıq... Köndälek tormışta qullanıla torğan, ışanıçlı dip sanağan marka kinät kenä yuqqa çığa.

“Kodak”nı uylağız - qayçandır fotografiyä patşası ide,

“BlackBerry” - härkem qulında totarga telägän telefon,

yäki “Nokia” - legendar käräzle telefon çığaruçı.

Bu brendlar här cirdä ide, ämma bügen alar yä bötenläy yuqqa çıqtı, yaisä yaña buınnar belmi torğan xälgä qaldı.

Xäzer isä, bu isemlekkä tağın ber tanılğan brend östälde: “Tupperware”. Millionlarça keşeneñ tormışın üzgärtkän rizıq saqlaw qabı markası, tiz üzgärüçe dön’yada üzeneñ ähämiyäten saqlap qalu öçen yıllar buıyı köräşkännän soñ, bankrotlıq iğlan itte.

Şulay itep, närsä buldı soñ, qayçandır köçle bulğan brendlar nik üz urınnarın yuğalttı?

Bu bülektä bez “Tupperware”nıñ üseşen häm töşüen qararbız, monnan tış, “Kodak”, “BlackBerry”, “Nokia” häm başqalarnıñ oxşaş sabaqlar birüen kürerbez.

“Tupperware” 1940nçı yıllarda AQŞta öylärdä alıştırğısız markaga äwerelä. Ximiyäçe Êrl Tapper uylap tapqan älege plastik sawıtlar neft arındıru prośessınıñ qaldıqlarınnan yasala. Bu sawıtlar rizıq saqlaw öçen qullanıla häm keşelärgä israf itüne kimetergä bulışa, bu isä İkençe Bötendön’ya suğışınnan soñ bik möhim bula.

“Tupperware” barı tik rizıq saqlaw ğına tügel, ul "Tupperware kiçäläre" näticäsendä mädäni xäräkätkä äylänä. Bu,çınlıqta, xatın-qızlarnı bäysez satu wäkilläre itep qullanuçı ğadäti bulmağan marketing strategiyäse ide. Xatın-qızlar üz öylärenda "Tupperware kiçäläre" ütkärep, tovarlarnı turıdan-turı duslarına häm kürşelärenä sata.

Distälärçä yıllar buyı älege marketing modele eşkä yarıy. Häm şirkät AQŞtan çittä dä üsä. Ämma satıp alu ğädätläre üzgärgäç, “Tupperware” qıyınlıqlar kiçerä başlıy. Onlayn säwdä häm yaña köndäşlär iske ısullarnıñ näticälelegen kimetä. Zamanğa yaraqlaşu öçen yasalğan tırışularga qaramastan, “Tupperware” elekkege danın kire qaytara almıy. Axır çiktä, burıçlarınıñ artuı häm satunıñ kimüe säbäple, şirkät bankrotlıq iğ’lan itä.

“Kodak”nıñ xikäyäse isä kiläçäkne icat itkän, läkin aña äzer bulmağan şirkätneñ ğadäti misalı. 1970nçe yıllarda “Kodak” sanlı fotografiyäne uylap taba - bu fototasmalarnı alıştıruçu texnologiyä. Ämma şirkät üze annan faydalana almıy. 

“Sony” häm “Canon” kebek köndäşläre sanlı kameralar belän alğa kitep barğanda, “Kodak” tasmağa yabışıp qala. Şirkät monı añlap arttan quıp citärgä tırışqanda, soñğa qalınğan bula. 2012nçe yılda “Kodak” bankrotlıq iğ’lan itte. Bu yöz yıldan artıq fotografiyä dön’yasında xakimlek itkän şirkät öçen ayanıç.

“BlackBerry” yıllar buyı härkemneñ xıyalındağı telefon ide. Anıñ keçkenä genä klaviaturası bar ide, bu êlektron xatlar yazunı ciñeläytte. Ämma “Apple” 2007nçe yılda “iPhone”nı çığarğaç, barısı da üzgärde. Anıñ zäwıqlı dizaynı häm sensorlı ekranı “BlackBerry” telefonnarın iskergän itep kürsätte. 

“BlackBerry” aqıllı telefonnar çorına kerä almadı. Bügen şirkät telefon çığarudan tuqtadı häm êşçänlegen programma täêminatı, ayıruça, kiber qurqınıçsızlıq alanında däwam itä.

Bu misallar iñ tanılğan brendlarnıñ da waqıt taläbenä qarap üzgärergä tiyeşlegen iskärtä.

Bu noqtada “Nokia” turında äytep ütärgä kiräk. 2000nçe yıllarnıñ başında “Nokia” - käräzle telefonnar arasında iñ tanılğanı ide. Anıñ telefonnarı nıq, ışanıçlı häm härkemneñ qulında. Ämma “BlackBerry” kebek, “Nokia” da aqıllı telefonnarğa küçüdä äkren ide.

“Nokia” zaman belän bergä atlaw öçen “Microsoft” belän xezmättäşlek itep Windows telefonnarı yasap çığardı, läkin bu eşkä yaramadı. 2016nçı yılğa “Nokia” telefon yasawdan tuqtadı. Bügen şirkät telekommunikaśiyä asqorması belän şöğıl’länä,  ä käräzle telefonlar êşendä lider bulğan könnäre yıraqta qaldı.

Başqa berniçä şirkät tä qıyınlıqlarga oçradı. Qayçandır dönyada iñ zur uyınçıq kibetläre çeltäreneñ berse bulğan “Toys 'R' Us”, 5 milliard dollar burıç säbäple, 2017nçe yılda bankrot buldı häm AQŞtağı kibetlären yaptı. Ämma yaña xucaları citäkçelegendä kire qaytırğa tırışa. 2000nçe yıllarda “Facebook” belän yarışqan sośial’ media platforması “Orkut” populyarlığın yuğalttı häm “Google” anı 2014nçe yılda yaptı. Nigez saluçısı Orkut Büyükköktän xäzer platformanıñ yaña versiyäsen êşli. “Toshiba” şirkäte bankrotlıq iğ’lan itmäsä dä, finans cäncallar säbäple zur qıyınlıqlar kiçerde. 2021nçe yılda investorlar törkeme anı satıp alıp, şäxsi şirkätkä äyländerde, şulay itep anıñ küp’yıllıq ictimağıy kompaniyä tarixı tämamlandı.

“Tupperware” bulsın, “Kodak” yäisä “Nokia” bulsın - bu xikäyälärdän çığarılaçaq sabaq şundıy: barı tik innovaśiyä genä citärlek tügel. Daimi üzgärüçe dön’yada kompaniyälär gel yaraqlaşırğa tiyeş. Monı eşlämägännär tarixta êrep yuqqa çığu qurqınıçı belän oçraşa.

Tik xäl bötenläy ömetsez tügel. Qayber brendlar yaña yünäleşlärgä küçä yäisä, üzlären köçle xis itkän tarmaqlarğa iğ’tibarların yünälten, qabat ayaqqa basa.