Starmer Êşçe partiyäseneñ manifestına qarşı kilep kenä qalmıy, şulay uq İsrailneñ suğışnı şunduq tuqtatuın talӓp itkӓn xalıqnıñ 70%ın da iğ’tibarsız qaldıra.
Angliya prem’yer ministrı Kir Starmer, Toni Blêrnıñ 2003 nçe yılda AQŞ citӓkçelegendӓge Ğıyraq basıp aluın yaqlawınnan tış, Êşçe partiyäseneñ tradiśion bularaq suğışqa qarşı toruına qaramastan, İsrailneñ Ğazzӓdӓ fälästinlelärgä qarata rӓximsez suğışın genośid dip atawdan baş tarta.
“Ipsos” tarafınnan ütkärelgän soñğı soraştıruğa kürӓ, Starmer inglizlӓrneñ 73%ınıñ şartsız utnı tuqtatunı xuplawına hӓm xalıqnıñ 60%ınıñ İsrailneñ suğışta çiklärne aşuı turında uylawına qaramastan, cӓmӓğat’çelekneñ küpçelegeneñ fikeren iğ’tibarsız qaldırıp, Blêr çorı säyäsäten qabatlıy.
Cӓmӓğat’çelek belӓn xӧkümӓt säyäsӓte arasındağı bu açıq ayırma, Britaniyäneñ ӓxlӓqi prioritetları hӓm ilneñ tışqı säyäsäteneñ milli mӓnfӓgӓtlӓrenӓme, yӓisӓ çit il aktyerlarınıñ mänfäğätenӓ xezmӓt itüe mäs’äläsendä citdi sorawlar tudıra.
Cӓmӓğat’çelek fikere: aqıllı fiker yörtüneñ yañğıraşı
Êşçe partiyäse saylawçıları da Starmer rejimı tarafınnan xıyanätkä duçar bulğan kebek xis itӓlär. “YouGov”nıñ fevral’ xisabına qarağanda, Êşçe partiyäse saylawçılarınıñ 83%ı İsrailneñ suğışnı tuqtatuın teli ide.
Êşçe partiyäse citӓkçelegeneñ parlamentta utnı tuqtatu qararın yaqlawdan baş tartuı hӓm 2023 nçe yılnıñ noyabr’ ayında berniçӓ xalıq ışanıçlısınıñ wazıyfalarınnan kitüe saylawçılarnı çitläşterde.
Starmer citӓkçelegendӓge xӧkümӓtneñ İsrailgӓ kiyerenkelekne kimetü öçen basım yasıy almawı britaniyälelärneñ xӧkümӓtneñ citdi citeşsezleklӓren torğan sayın nığraq añlawına hӓm xalıqnıñ 40%ınıñ Starmer hӓm Êşçe patiyäse xӧkümӓteneñ êşçӓnlegen uñışsız dip bӓyälӓwenӓ sӓbӓp bula.
Xalıqnıñ 35%ı Starmernıñ üz êşendӓ naçar buluın uylawı sӓbӓple qanäğat’sezlek tiränäyä.
Näticӓdä il Ğazzӓdӓ şunduq ut tuqtatu talӓp itkӓn yӧzlӓgӓn meñ keşene üz eçenӓ alğan kiñ külӓmle protestlarğa şahit buldı. Uramnarda iñ kiñ taralğan şiğar’lӓr “Qoral satunı tuqtat”, “Utnı tuqtatığız” hӓm “Fälästin öçen ğadellek” ide.
Bu protestlar yünäleş üzgärtü tügel, ӓ törle säyäsi, dini hӓm mӓdӓni ütkännärne wäkillek itkän ingliz cӓmğıyäteneñ küpçelege tarafınnan qabul itelgӓn ğıybarä ide.
Xӧkümӓtneñ poziśiyäse: xalıq belӓn gügel, ä berlektäşlär belän garmoniyäle säyäsätlär
Êşçe partiyäseneñ manifestında bӓysez Fälästin dӓwläteneñ fälästinlelärneñ “ayırılğısız xoquqı” buluı açıq rӓweştӓ ӓytelgӓn. Partiya şulay uq ike dӓwlätle çişeleşne yaqlawın da wӓğ’dӓ itte.
Lӓkin ğamäldä Êşçe partiyäse xӧkümӓte Berläşkän Millätlär Oyışmasında diplomatik bitaraflıq, qoral satuları hӓm küp xalıqara belgeç genośid dip atağan wäzğiyӓt’tӓ bulğan qamaw astındağı fälästinlelärne tügel, ä İsrailneñ suğış maşinasın yaqlağan säyäsӓtlӓr alıp bardı.
Böyekbritaniyäneñ BMO ğomum şurasında utnı tuqtatu qararlarında daimi räweştä bitaraf qaluı, dön’yada ğadӓlӓt çaqıruları artqan sayın ilneñ üzen xalıqara cӓmӓğat’çelektӓn izolyaśiyäläwenä sӓbӓp bula.
İzrail üz-üzen yaqlaw öçen küpsanlı tınıç xalıqnı üterä ala digän diplomatik ritorika böten cirdä dä kire qağıldı. İngliz watandaşların tınıçlandıru öçen tışqı êşlär ministrı Dêvid Lêmmi İzrailgä 350 qoral satu liśenziyäseneñ 30ın tuqtatuı turında belderde. Läkin bu adım xalıqnı ışandıra almadı.
Bülengän parlament
Ğazzӓdӓ qan qoyu küreneşläre şaqtıy Awrupa ilen İsrail säyäsӓtlӓren qabat küzdӓn kiçerügӓ êtӓrde. İspaniya, Norvegiya hӓm İrlandiya kebek illӓr Fälästin dӓwläten tanıdı hӓm AQŞ belän tuğrı İzrail yaqlı berkektäşläreneñ xӓrbi totışına buysınu urınına Fälästin öçen ğadӓlӓt talӓp itkӓn global’ çaqırularğa yaraşlı al’ternativ yul äzerläde.
Böyekbritaniya xӧkümӓteneñ İsrailne suğış cinayӓt’lӓre öçen cawapqa tartu hӓm Ğazzӓ suğışın tuqtatu öçen global’ tırışlıqlarda qatnaşırğa telämäwe anıñ ildä häm çit illärdä abruyına zur zıyan kiterӓ.Törle konfliktlarda tarafsız aradaşçı bularaq başqara alaçaq role dä şik astına alındı.
2024 nçe yılnıñ oktyabrendä “YouGov EuroTrack” soraştıruı kürsätkänçä, könbatış awrupalılar İran belän tulı masştablı suğış bulğan oçraqta da İzrailgä xärbi yärdäm cibärügä qarşı bulğannar, ingliz xalqı da moña oxşaş fikerlär beldergän. Bu möhim üzgäreş İzrail propagandasınıñ uñışsızlığın ğına tügel, ğadälätne yaqlıy almağan häm İzrailne tıya almağan Könbatış däwlätläreneñ dä köçsezleklären kürsätä.
Böyekbritaniyädä xökümätkä qarata ışanıç qurqınıç astında häm Starmernıñ ğamälsez qaluı anı möselmamarğa qarata näfrät häm doşmanlıq tudırğan qarañğı sionist häm çiktän tış uñçı köçlär belän telämiçä bergä oçraştırğanğa, tağın da kübräk ahäñsezlek sośial’ bötenlekkä kire qaytarılğısız zıyan kiterergä mömkin.
Xäzergä Starmer citäkçelege aralarında Sadiq Khan häm Andy Burnham kebek tanılğan Êşçe partiyäle isemnär belän bergä Şotlandiya Êşçe partiyäse liderı Anas Sarwar da bulğan 50 şura äğ’zasınıñ wazıyfadan kitüen terkäde. Bik küp başqa liderlar da uzğan yılnıñ 7 nçe oktyabrennän birle telefonnarıbızda kürsätelgän genośid aldında üzlären çarasız häm yaraqsız xis itälär.
