Prezydent USA Donald Trump powrócił i tym razem chce spełnić swoją obietnicę przejęcia kontroli nad wyspą Grenlandia.

Trump twierdzi, że Waszyngton potrzebuje największej wyspy na świecie „dla bezpieczeństwa międzynarodowego”.

Jednak Grenlandia nie podziela tego entuzjazmu, wielokrotnie podkreślając, że ich ziemia nie jest na sprzedaż.

Według sondażu opinii publicznej przeprowadzonego przez Verian w styczniu 2025 roku, 85 procent Grenlandczyków nie chce, aby ich arktyczna wyspa – będąca terytorium autonomicznym Danii – stała się częścią Stanów Zjednoczonych.

Przedstawiciele Grenlandii podkreślają, że dążą do niepodległości i są otwarci na współpracę handlową z USA, które są ich głównym rynkiem eksportowym. Obecnie jednak w dużej mierze polegają na dotacjach z Danii, mimo że wyspa jest uważana za miejsce bogate w niewykorzystane zasoby mineralne i ropę naftową.

„Jesteśmy Grenlandczykami. Nie chcemy być Amerykanami. Nie chcemy być też Duńczykami” – powiedział premier Mute Egede.

Kim więc są Grenlandczycy?

Inuitowie grenlandzcy stanowią 88 procent populacji, która liczy około 57 tysięcy osób. Lokalni mieszkańcy nazywają Grenlandię Kalaallit Nunaat, co oznacza „ziemię Kalaallitów”, grupy etnicznej Inuitów zamieszkującej głównie zachodnią część wyspy.

Grenlandczycy dzielą się na trzy grupy językowe: mówiących kalaallisut na zachodnim wybrzeżu, inughuit na północy oraz tunumiit na wschodnim wybrzeżu.

Pierwsze migracje na Grenlandię rozpoczęły się około 4500 lat temu, gdy grupy ludności przemieszczały się z Syberii przez Cieśninę Beringa i Kanadę w kolejnych falach.

Ostatnia fala osadników grenlandzkich pochodziła z kultury Thule – przodków współczesnych Inuitów – około 1200 lat temu. Przywieźli oni ze sobą swoje wierzenia religijne. Społeczność Inuitów tradycyjnie praktykowała szamanizm i animizm, które zakładają, że wszystko ma duszę. Wierzenia te są ściśle związane z arktycznym ekosystemem, szczególnie z żyjącymi tam zwierzętami, ponieważ działalność Inuitów, taka jak polowanie i rybołówstwo, opiera się na budowaniu relacji z naturą.

Grenlandia rozważa odejście od gospodarki subsystencyjnej i wykorzystanie dostępnych na wyspie minerałów i pierwiastków. Jednym z nich jest cynk, a innym, bardziej kontrowersyjnym, uran, którego wydobycie jest przedmiotem złożonej debaty na tym terytorium.

Zwolennicy wydobycia uranu argumentują, że stworzy to więcej miejsc pracy i przyniesie korzyści finansowe. Przeciwnicy natomiast wskazują na zbyt duże ryzyko dla środowiska, ludzi i zwierząt, co wymagałoby przesiedlenia całej społeczności w pobliżu kopalni Kuannersuit.

Kraj jednak pozostaje pod silnym wpływem Danii, która rozpoczęła misję na Grenlandii w 1721 roku w ramach unii duńsko-norweskiej.

Hans Egede, norweski misjonarz, uważał Inuitów za prymitywnych i gorszych, co przejawiało się w próbach „ucywilizowania” lokalnej ludności oraz wprowadzenia chrześcijaństwa do nauczania literackiego.

W 1751 roku królestwo Danii oficjalnie ogłosiło Grenlandię swoją kolonią, co było stosunkowo łagodniejszym eksperymentem w porównaniu z działaniami w Karaibach – „dziwny paternalizm… stawiający interesy rdzennych mieszkańców ponad eksploatacją ekonomiczną” i pozwalający im na samostanowienie oraz autonomię.

Kontrola zaostrzyła się w 1776 roku, kiedy duński rząd utworzył Królewską Grenlandzką Kompanię Handlową, która miała monopol na handel na wyspie aż do 1950 roku.

W 1953 roku Dania zrezygnowała z kolonialnej kontroli nad Grenlandią, ogłaszając terytorium duńską prowincją. Wprowadzono wtedy duński system edukacji, zrestrukturyzowano rząd narodowy i rozpoczęto modernizację Grenlandii poprzez rozwój przemysłu rybnego.

W 1979 roku Grenlandczycy przeprowadzili referendum w sprawie autonomii, w którym opowiedzieli się za większą niezależnością od Danii, co doprowadziło do ustanowienia autonomicznych rządów i własnego parlamentu.

Autonomia oznacza, że Grenlandczycy mają większy wpływ na sprawy wewnętrzne, pozostawiając kwestie międzynarodowe Danii.

Od tego czasu całkowita niepodległość jest kluczowym celem Grenlandczyków. Niektórzy z nich liczyli na jej osiągnięcie jeszcze w 2021 roku.

Ustawa o Samorządności (Act on Self Government) z 2009 roku rozszerzyła kompetencje wynikające z referendum z 1979 roku. Oprócz uznania Kalaallit za naród i rozszerzenia jurysdykcji na zasoby naturalne oraz sprawy wymiaru sprawiedliwości, ustawa zawierała również prawo do ogłoszenia niepodległości od Danii poprzez referendum.

Działania Trumpa jednak, mogą obejmować interwencję militarną lub nałożenie ceł, grożąc zakłóceniem ich dążeń do niepodległości.

Pozostaje więc pytanie, jak Grenlandczycy poradzą sobie z próbą aneksji, mając na szali swoją niezależność.

Amerykańska armia na stałe stacjonuje w bazie kosmicznej Pituffik na północno-zachodniej Grenlandii, strategicznym miejscu dla systemu wczesnego ostrzegania przed pociskami balistycznymi.