مردم مسلمان از چهار گوشه جهان در دوران بازپس گیری (Reconquista) از فشارها و اجبار به تغییر دین، به کوه‌های گرنادا پناه برده‌اند که پیشینیانشان در آنجا پناه گرفته بودند.
در تپه‌ای جنگلی در منطقه لانخارون نزدیک گرانادا، در زیر ماه کامل، مسلمانان از سراسر دنیا برای یک شب یاد بود خاص گرد هم آمده اند. در شب گرم ماه مه گذشته، یکی از ملودی‌هایی که توسط یک ارکستر کوچک متشکل از ویولن، قانون و پرکاشن نواخته شد، نامش "مدحا موریسکو" بود.
موریسک ها، مسلمانان اسپانیای قرون وسطی که پس از بازپس‌گیری اسپانیا در قرن شانزدهم مجبور به تغییر دین به مسیحیت شدند، این آهنگ را برای گرامیداشت حضرت محمد نوشته‌اند؛ شعر آن او را ستایش می کند.
این آهنگ توسط علی کیلر، موسیقی‌دان انگلیسی و بنیان‌گذار گروه "ال‌فرداوس انسامبل"، ساخته شده و اشعار آن از نسخه‌ای دست‌نویس قرن نوزدهم که در دیوارهای خانه‌ای متعلق به موریسک‌ها در زاراگوسا پنهان بود، اقتباس شده است. وقتی موریسک‌ها در آغاز قرن شانزدهم با گزینه‌های تبعید یا تغییر دین مواجه شدند، برخی از آنها ترجیح دادند که به‌طور پنهانی به اسلام عمل کنند و آثار ممنوعه خود را حفظ کنند.
علی کیلر می‌گوید که ملودی "مدحا موریسکو" احساس غم و دلتنگی را برانگیخته و مبارزه موریسک‌ها را منعکس می‌کند.
در گفتگو با تی آر تی ورلد، کیلر اشاره کرد که اشعار این آهنگ دارای لحن ترکی است و موسیقی‌دانان مراکشی این اثر را به شیوه خاص خود اجرا کرده‌اند.
هنرمند که اشعار این آهنگ را با سبک خود دوباره ساخته است، در آلبومی به نام "نور" سفر خود را در میان قاره‌ها ادامه می‌دهد و به گروه‌های مختلف مردم داستان موریسک‌ها را دوباره روایت می‌کند.
کیلر می‌گوید: "فرهنگ به این شکل گسترش می‌یابد."
هم‌گرایی فرهنگی
پس از تصرف گرانادا توسط نیروهای مسیحی تحت فرمان شاه فردیناند و ملکه ایزابلا در سال 1492، وضعیت حقوقی مسلمانانی که در آنجا باقی ماندند تا پایان قرن شناخته شد، هرچند با برخی محدودیت‌ها. اما در سال 1502، با صدور فرمانی که هدف آن تحکیم اتحاد دینی در اسپانیا بود، وجود قانونی مسلمانان به پایان رسید و مسلمانان مجبور به انتخاب بین تغییر دین به مسیحیت از طریق تعمید یا مهاجرت به مکان‌های دیگر شدند.
بسیاری از مسلمانانی که در اسپانیا به‌طور پنهانی اسلام را پیروی می‌کردند، به اصطلاح "موریسکو" نامیده شدند.
مورخ مرسدس گارسیا-آرنال در مصاحبه با TRT World توضیح داد که در اواخر قرن چهاردهم و اوایل قرن پانزدهم، احساسات مسیحی عمیق‌تری ظهور کرد و افراد بر این باور بودند که وفاداری به یک دین می‌تواند تاج وفاداری را حفظ کند و تنها با اتحاد دینی است که هماهنگی جهانی حاصل می‌شود.
فرمان صادر شده توسط پادشاهان کاتولیک در سال 1502 به تدریج مسلمانان در مناطق آراگون و والنسیا را نیز در بر گرفت. بدین ترتیب، مسلمانان در اسپانیا که در دوران قرون وسطی در ایبریا سکونت داشتند، تحت حکومت پادشاهی‌های مسیحی به افراد بیرون‌مانده از جامعه تبدیل شدند که وضعیت قانونی نداشتند.
در این دوره، به موریسک‌هایی که کتاب‌های عربی داشتند، عفو عمومی داده شد و به آنها اجازه داده شد کتاب‌های خود را برای بازبینی به مقامات ارائه دهند. کتاب‌هایی در زمینه فلسفه، تاریخ و پزشکی به صاحبان خود بازگردانده شد، اما سایر کتاب‌ها به آتش کشیده می‌شد.
در نیمه دوم قرن، برای موریسک‌هایی که هنوز به زبان عربی صحبت می‌کردند، صحبت به زبان عربی نیز ممنوع شد و این وضعیت باعث شد تا آنها وارد شورشی دو ساله به نام جنگ آل‌پوجاراس شوند.
این اقدامات که عمدتاً متون دینی را هدف قرار داده بودند، موریسک‌ها را وادار به توسعه روش‌های مقاومتی نوآورانه علیه هم‌گرایی فرهنگی کردند، حتی اگر این به معنای خلق یک زبان جدید بود.
ادبیات آل‌جامیادو
متن‌های "مدحا موریسکو" از دست‌نویسی است که به خط آل‌جامیادو نوشته شده است، الفبایی که برای نگارش متون محلی اسپانیایی با حروف عربی استفاده می‌شد. این روش توسط موریسک‌ها برای حفظ فرهنگ، ادبیات و زبان‌های خود به کار گرفته شده بود.
گارسیا-آرنال، استاد زبان‌ها و فرهنگ‌های مدیترانه و خاورمیانه در دانشگاه، می‌گوید: "ادبیات آل‌جامیادو در ذات خود اسلامی بود، زیرا توسط مسلمانان برای مسلمانان نوشته شده بود."
در میان این متون، علاوه بر آثار داستانی که برای انجام مناسک حج نوشته شده‌اند یا مسیرهای سفر، شعرهای کوتاه نیز وجود دارد. وی همچنین اشاره می‌کند که کشف این متون در سال‌های اخیر به بازتعریف روایت تاریخی موریسک‌ها کمک کرده است.
به موازات این کشفیات، در سال‌های اخیر شاهد افزایش قابل توجهی در مهاجرت مسلمانان به شبه‌جزیره ایبری، به ویژه در مناطق جنوبی، از دنیای غرب بوده‌ایم.
بسیاری از این مهاجران برای یافتن زندگی صلح‌آمیز و منطبق با اصول اسلامی در اینجا سکونت کرده و ریشه دوانده‌اند.
احیای فرهنگ اندلس
مرکز اجتماعی "آزاهارا اینترنشنال" واقع در کوه‌های آل‌پوجاراس، که زمانی صحنه مقاومت مسلمانان در برابر هم‌گرایی فرهنگی بود، امروزه به محلی برای تجمع افراد الهام گرفته از میراث اندلس تبدیل شده است.
این مؤسسه که در سال 2018 تأسیس شده و از آن زمان به‌طور عمومی فعالیت می‌کند، هدف خود را کمک به افراد برای ایفای بهتر نقش خود به عنوان "نگهبانان جهان" و احیای اکولوژی معنوی اندلس می‌داند.
دینا هند زرِف کُوسِرا، مسلمان اسپانیایی ساکن گرانادا، یکی از افرادی بود که در گردهمایی‌ای که توسط آزاهارا اینترنشنال در لانخارون برگزار شد، به شنیدن آهنگ "مدحا موریسکو" پرداخت. کُوسِرا اشاره می‌کند که هر روز تعداد بیشتری از افراد غیر اسپانیایی‌تبار به گرانادا هجوم می‌آورند.
وی در گفتگو با TRT World می‌گوید که این روند "نشانه‌ای از احیای فرهنگ اندلس است".
او معتقد است که در تقویت همبستگی در این جامعه احیایافته، هم موسیقی و هم گردهمایی‌ها نقش مهمی ایفا می‌کنند.
علی کیلر، موسیقی‌دان انگلیسی که در لندن به دنیا آمده و 18 سال است در گرانادا زندگی می‌کند، می‌گوید: "وقتی 19 ساله بودم و اولین بار به گرانادا آمدم، کاملاً مسحور شدم؛ انگار بالاخره به خانه خود آمده بودم."
این هنرمند با گروه خود در دنیا سفر می‌کند و با ترکیب موسیقی‌های کلتیک، اندلسی، شمال آفریقایی و ترکی، نوعی موسیقی صوفیانه خاص را اجرا می‌کند که شنوندگان را مجذوب می‌کند.
وی همچنین به سقوط گرانادا در قرن پانزدهم اشاره می‌کند و می‌گوید که بسیاری از مسلمانان، مانند امروز، به کوه‌های اطراف پناه بردند.
"جالب‌تر این است که این کوه‌ها که زمانی مرکز مقاومت بودند، حالا تبدیل به پناهگاهی برای مسلمانان اسپانیایی و مسلمانان سراسر جهان شده‌اند."
