گرم شدن کره زمین که از 1.5°C فراتر رفته، نشان دهنده یک آستانه حیاتی است که بلایا، افزایش سطح اقیانوس‌ها و سقوط ایکوسیستم را تسریع میبخشد– آیا به نقطه‌ای بدون برگشت نزدیک می‌شویم؟

در 29 اکتوبر 2024، ساکنان جنوب شرقی اسپانیا با سیلاب‌های ویرانگر که بیش از 220 زندگی را از بین برد و سبب خسارت گسترده به زیربنا ها شد، رو در رو شدند.

این سیلاب‌ها که توسط باران‌های سیل آسا معادل یک سال بارانی تحریک شده‌اند، نخستین مورد در نوع خود در اروپا نبودند و آخرین مورد هم نخواهند بود. زیرا گرم شدن جهانی با شدت و فریکونسی بی سابقه به این سیاره ضربه می‌زند.

سیاره ما در حال تجربه تغییرات اقلیمی بی سابقه است که از آستانه‌های بحرانی که دانشمندان مدت‌ها در مورد آن هشدار داده‌اند، فراتر می‌رود. گزارش‌های اخیر نشان می‌دهد که میانگین درجه حرارت جهانی در مقایسه با عصر قبل از صنعتی شدن (1850-1900) بیشتر از 1.5°C افزایش یافته است.

این افزایش ممکن برای مردم عامه کوچک به نظر برسد، اما این امر نشان دهنده یک نقطه عطف است که آینده بشریت و ایکوسیستم‌های سیاره ما را با تسریع بحران اقلیمی که سبب افزایش سطح آب اقیانوش‌ها، بلایای طبیعی مکرر و شدید، و از دست دادن تنوع زیستی گسترده خواهد شد، تهدید می‌کند.

گزارشی که ماه گذشته از سوی سازمان جهانی هواشناسی منتشر شد، نشان داد که قرار است غلظت گازهای گلخانه‌یی در سال ۲۰۲۳ به سطح رکورد برسد و حاکی از افزایش درجه حرارت جهانی در سال‌های آینده نیز خواهد بود.

کاربن دای اکساید، محرک اصلی گرم شدن کره زمین، با سرعت بی سابقه در تاریخ بشریت در اتموسفیر تجمع می‌کند و فقط در دو دهه بیش از 10 فیصد افزایش یافته است.

این افزایش اساساً به علت انتشار سوخت های فوسیل است. این روند هشدار دهنده پیشنهاد می‌کند که سیاره ما به یک نقطه بدون برگشت رسیده و به سرعت به سمت یک فاجعه اقلیمی قریب الوقوع در حرکت است.

دانشمندان پیش‌بینی کرده‌اند که سال 2024 گرم‌ترین سال تاریخ خواهد بود. خدمات تغییر اقلیم اتحادیه اروپا که بخشی از برنامه کوپرنیک است، اعلام کرد که ۲۲ جولای ۲۰۲۴ گرمترین روز تاریخ مدرن خواهد بود و میانگین درجه حرارت روزانه جهانی ریکارد شکسته و به ۱۷.۱۵ درجه سانتی گراد خواهد رسید.

افزایش میانگین درجه حرارت یک علامت هشدار دهنده مهم است که نه تنها حداکثر و حداقل درجه حرارت بالاتر، بلکه احتمال افزایش رویدادهای شدید اقلیمی را نیز نشان می‌دهد. این رویدادهای اقلیمی شامل موج‌های گرمای تابستان در بخش های از ایالات متحده، سیل ویرانگر در اروپای جنوبی و آتش سوزی‌های شدید جنگلی در امریکای جنوبی است.

و مردم در سراسر جهان برای این رویداد های شدید اقلیمی هزینه سنگینی می‌پردازند که کشورهای در حال توسعه بیشترین تأثیر از آن را متحمل می‌شوند. یک تحقیق اخیر توسط امپریال کالج لندن نشان داد که بیش از 570,000 مورد مرگ به 10 فاجعه شدید اقلیمی از سال 2004 تاکنون نسبت داده شده است. خشکسالی 2011 سومالی، که در آن 258,000 نفر به علت قحطی ناشی از افزایش درجه حرارت جان باختند، یک مثال بارز این موضوع است.

کشورهای در حال ناپدید شدن

دانشمندان در خصوص اینکه ادامه فعالیت صنعتی و انتشار غیرکنترول گاز منجر به افزایش 2.7 درجه سانتیگراد درجه حرارت جهانی تا پایان قرن خواهد شد، اتفاق نظر دارند.

این سناریوی وخیم پیامدهای فاجعه باری از جمله غرق شدن احتمالی تمام ملت‌ها و جزایری مانند بنگلادیش، مالدیو و شهر ساحلی اسکندریه در مصر، به دلیل افزایش سطح بحر را به همراه دارد. این امر همچنان امنیت غذایی را تهدید، ایکوسیستم‌ها را مختل و اقتصادهای جهانی را تضعیف می‌کند.

متاسفانه به دلیل فعالیت‌های بشری و سوء استفاده از منابع محیط زیستی، مسئولیت این حوادث شدید اقلیمی به عهده انسان‌ها است.

دانشمندان شتاب حوادث شدید اقلیمی را به افزایش غلظت گازهای گلخانه‌یی در اتموسفیر نسبت می‌دهند که منجر به افزایش قابل توجهی در میانگین درجه حرارت ​​می‌شود.

این وضعیت خطرناک، آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد را واداشت تا بارها هشدار دهد که سیاره ما به نقطه‌ای بدون برگشت نزدیک می‌شود و آن را به "جهنم اقلیمی" تشبیه کند.

او خواستار انتقال سریعتر به یک اقتصاد سبز – یک اقتصاد کم کاربن، موثر و پایدار برای محیط زیست شد. وی بر نیاز به همکاری بیشتر بین اقتصاد‌های توسعه یافته و در حال توسعه تاکید و بر تسریع انتقال از سوخت‌های فوسیل تمرکز کرد. گوترش همچنان خواستار حمایت مالی کافی برای کمک به کشورهای فقیر در کاهش انتشارات گازها و مقابله با تاثیرات اجتناب ناپذیر گرم شدن جهانی شد.

تعهدات و پالیسی‌ها

با وجود تعهدات کشورها به توافقنامه پاریس برای حفظ گرم شدن زیر 1.5°C برای جلوگیری از بدترین اثرات تغییرات اقلیمی، شکاف بین تعهدات و پالیسی‌های واقعی سال به سال در حال گسترش است. پاسخ‌های بین المللی برای رسیدگی به مقیاس چالش، اغلب اوقات ناامید کننده و ناکافی دیده می‌شوند.

ناامیدی اخیر پیش نویس توافقنامه مالی پیشنهاد شده توسط ریاست COP29 در آذربایجان بود. این توافقنامه از کشورهای ثروتمند که فعالیت‌های صنعتی آنها از نظر تاریخی مسؤل بحران اقلیمی بوده است، می‌خواهد تا سال 2035 سالانه 250 میلیارد دالر به کشورهای فقیر تر کمک کنند تا تاثیرات تغییرات اقلیمی را رفع کنند.

اما این پیشنهاد از همه طرف‌ها انتقادها را برانگیخته است. زیرا این پیشنهاد از 400 میلیارد دالر تخمینی مورد نیاز سالانه برای سازگاری با اقلیم، کمتر است.

این پالیسی‌ها نه تنها غیرعادلانه است، بلکه با زندگی میلیون‌ها نفر به ویژه در مناطق آسیب پذیر مانند افریقا و کشورهای جزیره‌ای کوچک قمار می‌زند.

راه حل‌های امیدوار کننده

هنوز هم امیدواری برای جلوگیری از بدترین اثرات بحران اقلیمی وجود دارد. سازمان ملل متحد برجسته می‌سازد که تکنالوژی‌های کنونی می‌تواند تا سال‌های 2030 و 2035 بصورت چشم گیری انتشارات را کاهش دهد. کارشناسان تاکید دارند که انتشار کاربن جهانی باید تا سال 2030 در حدود 45 فیصد کاهش یابد و تا سال 2050 به صفر خالص برسد.

اقدامات کلیدی شامل تطبیق پلان‌های ملی سازگاری، توقف پروژه‌های جدید سوخت فوسیل، کاهش 30 فیصد استفاده سوخت فوسیل تا سال 2030، از بین بردن تدریجی زغال سنگ تا سال 2040 و اطمینان از فراهم ساختن تمویل مالی لازم توسط کشورهای ثروتمند است. راه حل‌ها همچنین شامل جنگل کاری، محافظت از جمعیت‌های آسیب پذیر، بهبود سیستم‌های هشدار زودهنگام و بالا بردن آگاهی از طریق رفتارهای پایدار است.

رسیدن به این اهداف نیاز به تعهد قوی افراد، دولت‌ها و سازمان‌ها دارد.

بحران اقلیمی فقط یک بحران محیط زیستی نیست، این موضوع یک آزمون انسانیت ما و توانایی ما برای همکاری و کار جمعی است. بلایایی که ما امروز شاهد آن هستیم باید یک زنگ بیداری باشد که خواستار اقدامات فوری باشد. حالا پرسش این است: آیا ما آماده هستیم تا این مسؤلیت را به عهده بگیریم، یا در حالی که سیاره ما به سمت یک نقطه بدون برگشت میرود، ما تماشاچیان غیرفعال باقی خواهیم ماند؟