درحالیکه رئیس جمهور جدید، جوزف عون حامی حزب الله نیست، انتخاب نواف سلام از سوی او برای نخست وزیری اعلام کرده است که فقط دولت حق حمل اسلحه را دارد.

انتخاب جوزف عون به عنوان رئیس جمهور لبنان و انتخاب نواف سلام از سوی او به عنوان نخست وزیری به کاهش قدرت حزب الله اشاره می‌کند، گروه مسلح شیعه که از مدت‌ها به اینسو بر جامعه و سیاست این کشور نفوذ زیادی داشته است.

این تحولات در حالی اتفاق می‌افتد که حزب الله تحت حمایت ایران به دنبال کشته شدن حسن نصرالله، رهبر دیرینه‌اش توسط اسرائیل و حملات ویرانگری که هزاران عضو آن را هدف قرار داد، با یک بحران وجودی روبرو است.

انتخاب جوزف عون

انتخاب عون منسبی را که از سال 2022 به علت اختلاف نظر پارلمانی خالی مانده بود پر کرد و نشان داد که چهره های پیشتاز سیاسی کشور مایل هستند تا قوانین را برای خیر بیشتر منعطف کنند.

در حالی که بر اساس قانون اساسی لبنان ممکن نیست که یک فرمانده نظامی به ریاست جمهوری برسد، محافل سیاسی این کشور مدیترانه‌یی مناسب بودن عون را برای این سمت زیر سوال نبردند. به گفته طوبی ییلدیز، متخصص تاریخ لبنان و جناح‌های مذهبی، این وضعیت با پذیرشی خاموش "برای کار خیر بزرگتر" روبرو شد.

رئیس جمهور جدید که از سال 2017 رهبری نیروهای مسلح رسمی متلاشی شده این کشور را بر عهده داشته، روابط خوبی با قدرت‌های استعماری سابق لبنان بشمول ایالات متحده و فرانسه و همچنین عربستان سعودی دارد.

عون، مانند پیشینیان خود، یک عیسوی مارونیت است که با سیستم سیاسی جناحی لبنان مطابقت دارد. اما، به گفته ییلدیز، عون تفاوت‌های مهمی در مقایسه با پیشینیان خود دارد.

فاصله از حزب الله

فاصله جوزف عون از حزب الله و متحدانش او را از روسای جمهوری مانند سلف خود میشل عون متمایز می سازد که هم با گروه‌های شیعه و هم با رژیم رهبر برکنار شده سوریه، بشار اسد روابط عمیقی دارد. ناگفته نماند که جوزف عون و میشل عون با وجود داشتن تخلص یکسان با هم ارتباط ندارند.

به گفته ییلدیز، سرنگونی رژیم بشار اسد که متحد سرسخت ایران و حزب الله است در انتخاب فرمانده ارتش به این پست عالی تأثیرگذار بود.

یلدیز به TRT World می‌گوید: بیشتر روسای جمهور انتخاب شده در لبنان از زمان جنگ داخلی با تایید سوریه تحت رهبری رژیم بعث انتخاب شده‌اند.

سیاست مذهبی و نقش نواف سلام

سلیمان فرنجیه، یکی از چهره‌های سیاسی مارونیت مورد حمایت حزب‌الله، در آخرین لحظات کاندیداتوری خود را پس گرفته و حمایت خود را از جوزف عون اعلام کرد.

به گفته ییلدز، این وضعیت کاهش نفوذ حزب الله در انتخابات ریاست جمهوری را آشکار می‌کند. یلدیز می‌گوید که نمایندگان مورد حمایت حزب الله در دور اول انتخابات شرکت نکردند تا نشان دهند که عون به حمایت گروه شان نیاز دارد، اما آنها در دور دوم به عون رای دادند.

او در ادامه افزود: حزب‌الله متوجه شد که تلاش‌هایش برای جلوگیری از انتخاب شدن جوزف عون به دلیل واقعیت‌های سیاسی بیهوده خواهد بود.

غنچه تظمینی، تحلیلگر سیاسی ایرانی-کانادایی نیز انتخاب عون را نشانه‌ای از "کاهش نفوذ" محور مقاومت به رهبری ایران می‌داند.

حزب الله، رژیم سرنگون اسد در سوریه، گروه های شیعه در عراق، حوثی‌ها در یمن و حماس بخشی از این جبهه مقاومت هستند.

تظمینی به TRT World گفت: این گروه که بیش از دو دهه بر سیاست لبنان تسلط داشته، در درگیری 14 ماهه خود با اسرائیل خسارت‌های جدی را متحمل شده است: کشته شدن چهره‌های ارشد و تضعیف متحد خود اسد که انتقال تسلیحات ایران را آسان‌تر می‌کرد.

سیاست مذهبی

درحالیکه عون هیچ تجربه واقعی سیاسی ندارد، ییلدیز فکر می‌کند که این امر می‌تواند هم برای او و هم برای کشور یک مزیت باشد. زیرا عون به هیچ گروهی در پارلمان بیعت ندارد که از دیرباز بر اساس خطوط مذهبی تقسیم شده است.

اما ییلدیز با اشاره به "ساختار مذهبی نهادینه شده" لبنان هشدار می‌دهد که برداشتن گام‌های جدی در مسایل اقتصادی و نظامی مانند از بین بردن حضور نظامی حزب الله، دشوار خواهد بود.

درحالیکه لبنان فقط کمی بیشتر از پنج میلیون نفوس دارد، این جمعیت شامل جوامع بزرگ عیسوی، مسلمانان سنی و شیعه و همچنان گروه های قومی مذهبی مانند دروزی‌ها است. نظام سیاسی کشور بیشتر از احزاب ملی مبتنی بر احزاب نماینده این گروه‌های مذهبی است.

در لبنان، رئیس جمهور همیشه یک مارونیت، نخست وزیر یک مسلمان سنی و رئیس پارلمان یک مسلمان شیعه است. پارلمان همچنان صحنه نیروهای مذهبی تقسیم شده است که با قدرت های مختلف خارجی همسو شده‌اند.

به طور کلی، عربستان سعودی و سایر کشورهای خلیج به طور سنتی نفوذ زیادی بر گروه‌های سنی در لبنان داشته‌اند، در حالی که ایران از گروه‌های شیعه این کشور حمایت می‌کند. از سوی دیگر، گروه های مسیحی روابط ریشه دار با قدرت‌های غربی دارند.

با این حال، ساختار سیاسی پیچیده این کشور نیز هرازگاهی منجر به اتحادهای عجیب و غریب شده است. به طور مثال، میشل عون، رئیس جمهور پیشین، با ایران که یک کشور مسلمان شیعه نشین است، رابطه کاری برقرار کرد، در حالی که رئیس جمهور فعلی روابط خوبی با عربستان سعودی دارد.

تظمینی می‌گوید که عون با در نظر داشت وضعیتی که برایش به میراث مانده با "چالش‌های بزرگی" روبرو است.

با وجود همسو بودن با منافع منطقوی ایالات متحده و عربستان سعودی، پلت فورم عون شامل وظیفه مشکل تشکیل یک دولت جدید در سیستم پیچیده تقسیم قدرت مذهبی لبنان است.

تظمینی می‌افزاید: برگرداندن شش سال فروپاشی اقتصادی، مقابله با شکاف‌های عمیق سیاسی و اعتماد پایین مردم یک کار بسیار دشوار خواهد بود.

نخست وزیر جدید محبوب

با وجود ساختار پیچیده سیاسی لبنان، نواف سلام، نامزد نخست وزیری یک شخصیت با صلاحیت و دارای انصاف است که هم در سطح بین المللی و هم در ساحه داخلی شناخته شده است. سلام رئیس سابق محکمه بین‌المللی عدالت است که به دلیل تصامیم اخیر خود در مورد حملات بی رحمانه اسرائیل به غزه مورد توجه است.

به گفته ییلدیز، سلام در سال 2022 نامزد نخست وزیری بود، اما به دلیل نفوذ حزب الله در آن زمان میقاتی انتخاب شد.

مهارت‌های دیپلوماتیک او می‌تواند به لبنان، کشوری که مداخله خارجی برای دهه ها تأثیر قوی داشته است، کمک کند تا بر بحران‌های سیاسی خود غلبه نماید. سلام از انحصار تسلیحاتی دولت صحبت کرده و وعده سپرد که "اقتدار دولت لبنان را در سراسر قلمرو کشور گسترش دهد" و قطعنامه 1701 ملل متحد را که خواستار خروج حزب الله از جنوب لبنان است، به طور کامل تطبیق کند.