Во сенките на Анкара, Турската национална разузнавачка организација (МИТ) тивко ја испишува својата приказна за посветеност и истрајност. Архивските документи откриваат детали за нивната клучна мисија, од меѓународни операции до национална безбедност.

Како што сонцето заоѓаше зад хоризонтот, осветлувајќи го кенијскиот пејзаж во топли тонови, палмите високо се издигаа наспроти живописното небо. Во оваа идилична сцена, една фотографија откриваше приказна многу покомплексна од мирниот амбиент што ја опкружуваше.

Не беше снимена од случајни минувачи, туку од будните очи на тимот на МИТ, означувајќи важен момент во потрагата по правда. Фотографијата го документираше завршниот чин на операцијата за приведување на Абдула Оџалан, водачот на ПКК – една од најнасилните терористички организации во светот – и неговото враќање во Туркије од срцето на Африка. По речиси 25 години потрага, МИТ успеа да го залови Оџалан на 15 февруари 1999 година.

Оваа фотографија, заедно со многу други предмети поврзани со агентите на МИТ, е дел од изложбата „Контакт Истанбул“, посветена на 97-годишнината од основањето на организацијата.

Современото турско разузнавање

Во срцето на Анкара, скриена од очите на јавноста, Националната разузнавачка организација (МИТ) дискретно ја извршува својата мисија. Нејзината цел не е само пасивно следење, туку активна проценка на внатрешните и надворешните закани по Туркије.

Зад ѕидините на нејзиното седиште, тим на посветени експерти неуморно работи на собирање и анализирање на информации. Градските улици, преполни со динамичниот ритам на секојдневниот живот, остануваат несвесни за операциите што се одвиваат во сенките за да ја осигураат нивната безбедност.

Современото турско разузнавање ги влече своите корени уште од првата половина на 19 век, а досега има изведено бројни успешни операции. Во својата обемна студија „Националната разузнавачка организација (1826-2023)“, д-р Полат Сафи првпат презентира архивски документи на МИТ, фрлајќи светло врз историјата и еволуцијата на оваа институција.

Според Сафи, модерното турско разузнавање се развивало во четири главни периоди.

• Првиот период (1879-1918) бил одбранбено-реактивен, со главен фокус на националната безбедност, но со слаба институционализација.

• Вториот период (1927-1945), со основањето на Националната безбедносна служба (МАХ), донел посистематизиран пристап кон контрашпионажата.

• Третиот период (1955-1990), кога персоналот на МАХ добил обука од ЦИА, бележи проширување на оперативниот радиус надвор од границите на Туркије, вклучувајќи региони како Блискиот Исток и Балканот.

• Четвртиот период (2010 – денес), познат како „Длабока револуција“, се карактеризира со автономност, технолошки напредок и активни операции против терористички и разузнавачки мрежи.

Пресвртницата во 2010 година и промената во разузнавачката стратегија

Сафи нагласува дека Арапската пролет во 2011 година била клучен момент што ја натера Туркије да ги преиспита своите безбедносни стратегии. Зголемените геополитички закани, развојот на домашната одбранбена индустрија и поголемата соработка меѓу разузнавачките и цивилните институции го забрзаа трансформирањето на МИТ во модерен разузнавачки апарат со глобално влијание.

Од 2014 година, новиот систем бил подготвен за прилагодување на промените. Во 2019 година, фокусот на МИТ се префрлил кон проактивни и превентивни мерки, што доведе до поголемо присуство во региони како Блискиот Исток, Кавказот, Централна Азија и Африка.

Операции против Мосад

Во овој период, Туркије засилила и операции против странските разузнавачки агенции.

„Операциите против Мосад не започнаа одеднаш“, вели Сафи. „Договорот за размена на информации (HUMINT), што двапати беше потпишан со Мосад (во 1997 и 2001 година), беше еднострано раскинат од страна на МИТ во 2010 година.“

Со започнувањето на новата разузнавачка стратегија во 2019 година, МИТ спровел четири големи операции против Мосад: „Мутени“, „Неоплаз“, „Некпет“ и „Некрополис“, во кои биле приведени 160 лица. Овие операции биле успешни благодарение на подобрените способности за контрашпионажа, зголемената автономија на МИТ и напредокот во техничкото разузнавање.

Митската историја: Херои во сенките

Приказната за МИТ не е испишана со големи наслови во медиумите, ниту пак е славена во јавноста. Наместо тоа, таа е ткаена низ тивките коридори, каде што посветеноста и одговорноста зборуваат сами за себе.

Во темните ходници, каде што секој чекор носи тежина на безбедноста на нацијата, агентите на МИТ остануваат невидливи, но клучни актери во одбраната на Туркије. Како што минуваат деновите, тие остануваат будни – неми стражари, симбол на неуморната посветеност на оние што работат во сенките за доброто на нацијата.