Дали некогаш сте се запрашале дали љубовта, лутината или радоста се доживуваат исто во различни култури и јазици? На пример, на италијански се вели „amore“, на турски „sevgi“, а на албански „dashuri“. Но дали овие зборови носат исти чувства и значење во различни јазици?

Научници од Универзитетот на Северна Каролина и Институтот Макс Планк направиле интересно истражување за тоа како се изразуваат емоциите на различни јазици. Тие проучувале како емоциите меѓу кои лутина, страв и радост се изразуваат во скоро 2.500 јазици од целиот свет. Нивните откритија, објавени во списанието „Science“, се навистина фасцинантни.

Се чини дека начинот на кој размислуваме за емоциите може да зависи од јазикот што го зборуваме. Некои зборови за емоции се толку единствени што изгледаат како да припаѓаат само на една култура.

На пример, македонскиот збор „инает“ се однесува на пркос, но и поведение кое е штетно, најчесто за самиот сторител и нема директен превод на многу други јазици.

Исто така, зборот „awumbuk“ од јазикот на народот Баининг од Папуа Нова Гвинеја, го опишува чувството на празнина кога гостите ќе си заминат. Но, не се само зборовите за уникатни состојби. Што е со емоциите кои се најчести?

Истражувачите проучувале зборови со повеќе значења. На пример, зборот „funny“ на англиски може да значи необичен но, и смешен. Така создале мрежа на повеќезначни зборови и споредба на емоциите на различни јазици. Некои емоции слично се именувани во различни јазици, но нивното значење многу се разликува.

На пример, во некои јазици „изненадувањето“ е тесно поврзано со „страв“, додека во други е поврзано со „надеж“ и „желба“. Слично на тоа, „вознемиреност“ може да биде поврзана со „лутина“ во еден јазик, а со „тага“ во друг. Дури и поимот „гордост“ може да предизвика различни емоции - било позитивни или негативни - во зависност од културниот контекст.

Истражувањето исто така покажа дека јазичните семејства кои се географски блиску често имаат слични начини на групирање на емоциите. Но, и покрај разликите, постојат и универзални шеми. Сите јазици прават разлика меѓу пријатни и непријатни емоции, и меѓу оние што вклучуваат ниски или високи нивоа на возбудливост. На пример, многу ретко некој јазик ја меша смиреноста на тагата со интензитетот на лутината, или среќата на радоста со жалењето за направена грешка.

Ова ја поддржува идејата дека одредени примарни емоции се вградени во нашиот мозок - нешто што го делиме со другите цицачи. Сепак, во текот на илјадници години, луѓето ги надградиле овие основни емоции, создавајќи разновиден опсег на емоционално изразување.

Затоа, следниот пат кога ќе чуете некој да се повикува на емоција на друг јазик, имајте в предвид дека историјата и културата ги обликувале различно од тоа што ви е познато на вас.