“Henley & Partners” we “Arton Capital” tarapyndan neşir edilen pasport indeksleri, wizasyz syýahat edip boljak ýurtlaryň sanyna baglylykda pasportlaryň güýjüne baha berýär. Singapur we Ýaponiýa ýaly ýurtlaryň pasportlary 190-dan gowrak ýurda wizasyz girmäge mümkinçilik berýän bolsa, Owganystan, Siriýa we Pakistan ýaly ýurtlaryň pasportlary has çäklendirilen hereketi hödürleýär.
“Henley & Partners” guramasynyň wekili Burak Demirel indeks maglumatlarynyň Halkara howa ulaglary birleşiginden (IATA) alnandygyny we dürli çeşmeler tarapyndan goldanýandygyny aýtdy.
Pasport güýjüne täsir edýän faktorlaryň arasynda ykdysady durnuklylyk, ikitaraplaýyn söwda mukdary, ilat sany we wizanyň bozulmagy statistikalary bar.
Migrasiýa boýunça hünärmen Ugur Altundal, jemi içerki önümi has ýokary bolan ýurtlaryň pasportlarynyň has güýçlidigini, sebäbi bu ýurtlardan islenilmeýän migrasiýa töwekgelçiliginiň pesdigini aýtdy.
Şengen wiza arzalarynda käbir ýurtlaryň ret edilmeginiň derejesi şahsyýet we medeniýete esaslanýan diskriminasiýa syýasatlarynyň bardygyny görkezýär.
Syýasy durnuksyzlyk we içerki gapma-garşylyklar pasport güýjüne ýaramaz täsir ýetirýär.
Emma pasport reýtingleriniň logikasy hemişe yzygiderli däl. Mysal üçin, Pakistanyň görkezijileri käbir beýleki ýurtlardan has gowy bolsa-da, pasporty az ýurtlara wizasyz girişi üpjün edýär. Munuň sebäbi goňşy ýurtlar bilen gatnaşyklar we sebitleýin şertnamalar bilen baglanyşykly.
Diplomatik we söwda şertnamalary pasport güýjüne ep-esli derejede täsir ýetirýär. Birleşen Arap Emirlikleri (BAE) ýaly halkara gatnaşyklary arkaly wizasyz syýahat mümkinçiliklerini artdyrýan ýurtlar pasport sanawynda ýokarlanýar.
Häzirki zaman pasportynyň gözbaşlary Birinji jahan urşundan alyp gaýdýar. Uruş döwrüniň howpsuzlyk aladalary syýahat çäklendirmeleriniň ýokarlanmagyna sebäp boldy.
Häzirki wagtda biometrik howpsuzlyk we sanly maglumat bazalary sebäpli şahsyýetiňizi üýtgetmek has kynlaşsa-da, geosyýasy faktorlar syýahat azatlygyny kesgitlemegi dowam etdirýärler.
Çaknyşyk zolaklaryndan gelen bosgunlara başgaça seredilýär. Ukrain bosgunlaryna görkezilen dostluk, medeni ýakynlyk, jyns we din ýaly faktorlaryň roluny orta goýar.
Ýewropada sagjy partiýalaryň beýgelşi we immigrasiýa garşy garaýyşlaryň ýokarlanmagy wizadan ýüz öwürmek derejesini ýokarlandyrýar.
Pasportlar şahsyýetleriň global hereketine we durmuş mümkinçiliklerine ep-esli derejede täsir ýetirýär. Geosyýasy, ykdysady we jemgyýetçilik faktorlar pasportlaryň güýjüni kesgitleýän çylşyrymly deňlemäni emele getirýär.
