تمه نه کېږي چې د ۲۰۲۴ د نومبر په ۵مه د ډونالډ ټرمپ بیا ټاکنه د هغه له اسراییلو سره قوي ملاتړ ته بدلون ورکړي.

خو، تمه نه کېږي چې د هغه اړیکه د اسراییلو له صدراعظم بنیامین نتنیاهو سره به د هغه د لومړۍ دورې په څیر بې ستونزې پاتې شي. ځکه، نه منځنی ختیځ، نه اسراییل، او نه هم پخپله نتنیاهو له هغه وخته راهیسې چې ټرمپ له واکه ووت، هماغسې پاتې وي.

د امریکا او اسراییلو ترمنځ د زیاتېدونکو ترینګلتیاوو په منځ کې، نتنیاهو د ۲۰۲۳ د جنورۍ راهیسې د بایډن له ادارې سره له څو ستونزو سره مخ شوی، د قضايي اصلاحاتو قانون څخه نیولې تر اشغال شوي لویدیځې غاړې کې ناقانونه میشت ‌ځایونو پورې.

په دې موده کې، هغه د دیموکراتانو له فشارونو سره مقاومت وکړ او ځینې وختونه یې دا مقاومت د کورني سیاسي ستراتیژۍ د وسیلې په توګه وکاراوه.

د دواړو مشرانو ترمنځ د باور کمښت هم دلته د یوې مهمې مسلې په توګه راڅرګندیږي، پداسې حال کې چې ټرمپ لاهم د ۲۰۲۰ کال د ټاکنو پایلو سره سیالي کوله، نتنیاهو بایډن ته په یوه ویډیو پیغام کې مبارکي ورکړه - یو داسې عمل چې ټرمپ وروسته د وفادارۍ څخه سرغړونه وګڼله.

د ټرمپ ځواک، د نتنیاهو کمزوری ده

له  ۲۰۱۸ کال راهیسې د پنځو ټاکنو او د سیاسي بې‌ثباتۍ د یوې دورې وروسته چې یو کال یې په اپوزیسیون کې هم شامل و، نتنیاهو د ۲۰۲۲ کال په پای کې واک ته راوګرځید، د دې لپاره یې د الترا- ښي مذهبي زيونيستي کمپ د کنیسټ ته د ننوتو اسانتیا برابره کړه. خو د هغه موقف لا هم متزلزل دی، ځکه چې حقوقي مبارزې دوام لري او د اکتوبر د ۷مې برید د هغه د تش په نامه د "ښاغلي امنیت" په حیثیت باندې سخت ګوزار کړی دی.

د نتنیاهو د خپلو ائتلافي شریکانو غوښتنو ته ورځ تر بلې حساسیت زياتيږي، ځکه چې د حکومت دوام یې تر ډېره د دوی پر ملاتړ ولاړ دی. او ځینې وختونه یې د لیکود ګوند دننه د ویشونو د اداره کولو لپاره مبارزه کړې ده.

په پایله کې، نتنیاهو اوس مهال د یو داسې مشر په توګه موقعیت لري چې د مختلفو چلونو له لارې یې په اسراییل کې په سیاسي توګه ژوندی پاتې شوی دی. د ډیرو داخلي ننګونو سره مخ دی، هغه پوهیږي چې د ۲۰۲۵ کال په نږدې کیدو سره، د ټاکنو فشارونه به زیات شي، او دا چې د ځنډ سره سره، د اکتوبر د ۷مې د امنیتي ناکامیو په اړه تحقیقات حتمي دي. سربیره پردې، د اپوزیسیون د فعالیت څپه چې په ۲۰۲۳ کې د لاریونونو سره پیل شوه خپل سرعت ساتلی دی، اوس د اکتوبر د ۷مې وروسته د یرغمل شویو کسانو د ژغورنې په تمرکز کې یو متحرک غورځنګ ته وده ورکوي.

د بهرني سیاست محدود انتخابونه

په بهرني سیاست کې، د اسراییلو اختیارونه د ۲۰۱۰ لسیزې له نیمایي راهیسې د پام وړ کم شوي دي. په هغه وخت کې، نتانیاهو د پوتین سره مؤثره خبرې اترې درلودې او په څو اړخیزو نوښتونو کې یې برخه اخیستې وه، لکه د چین سره د اړیکو پراخول او د چین په مشرۍ د هایفا بندر پراخول. په هرصورت، د امریکا او اسراییلو د اړیکو د ځانګړي جوړښت له امله، دا څو اړخیزه تګلاره په بشپړه توګه وده ونه کړه. د اکتوبر له ۷مې وروسته، د اسراییلو بهرنۍ پالیسي په واشنګټن باندې ډیره تکیه کړې ده، په ځانګړي توګه د ملي امنیت په اړه د همغږۍ په برخه کې. سربیره پردې، له هغه وخت راهیسې، د ټرمپ دورې څخه د ابراهیم تړون میراث او د اسراییلو سره د عادي کولو د جبهې پراخولو هڅې د پام وړ ماتې سره مخ شوي دي.

برعکس، ټرمپ په دې دوهمه دوره کې د ۲۰۱۷ کال په پرتله په یوه قوي دریځ سره داخلیږي، د زیات ټاکنیز ملاتړ او د سیاسي موقف د ښه والي څخه ګټه پورته کوي.    

په دې کې د پام وړ دلچسپي شته چې د متحده ایالاتو پالیسۍ څنګه په نړیواله او سیمه ‌ییزه کچه بدلون ومومي، په ځانګړې توګه په هغو سیمو کې چې د بحرانونو څخه اغیزمن شوي دي. څرنګه چې دا د ټرمپ دویمه او وروستۍ دوره ده، او د هغه د تیرې دورې تجربې په پام کې نیولو سره - په شمول د COVID-19 وبا په څیر ننګونې - ټرمپ داسې ښکاري چې دا پړاو د یو قوي دریځ سره پیل کوي. دا پیاوړی موقف به د هغه د سیمه ‌ییزو پالیسیو پر طرز تفکر اغېزه ولري، په ځانګړي ډول د هغو جګړو د پای ته رسولو پر سر چې ټرمپ یې ژمنه کړې وه، چې د بحثونو یو مهم محور دی.

د یوه داسې مشر په توګه چې پخوا یې له نتنیاهو سره همکاري کړې، ټرمپ د څو مهمو پرمختګونو په رامنځته کولو کې اساسي رول ولوباوه، چې هدف یې د اسرائیل سیمه‌ییز انزوا کمول وو: بیت المقدس ته د متحده ایالاتو د سفارت لیږدول، د سوریې په اشغال شوي ګولان لوړو باندې د اسراییل حاکمیت پیژندل، او ابراهیم تړونونه. دې کړنو بې له شکه د نتنیاهو دریځ پیاوړی کړ، او هغه ته یې توان ورکړ چې واک ټینګ کړي. آن دا هم ویل کېدای شي چې دا لاسته راوړنې د لیکود ګوند د دې وړتیا سبب شوې چې د ۲۰۲۳ تر سیاسي بې ‌ثباتۍ پورې، په پارلمان کې د پام وړ څوکۍ وساتي.

د نتنیاهو پیچلي شخصي اړیکې

د نتنیاهو نه‌ پېشبیني شخصیت هغه د امریکا د ولسمشرانو لپاره یو نه‌باوره شریک ګرځولی، په ځانګړي ډول هغه وخت چې د اسرائیل موخې د امریکا له سیمه‌ییزو ګټو سره ټکر ولري.

نتنیاهو د امریکا-اسرائیل د اړیکو د وضعیت له مخې خپله تګلاره تنظیموي، هم مثبتې اړیکې او هم اختلافات د اسرائیلي سیاست دننه د نفوذ د وسیلې په توګه کاروي.

کله چې د امریکا مخالفت زیات شي، دی خپل ځان د اسرائیل د ګټو مدافع معرفي کوي، چې دا دریځ د اسرائیلي ولس لپاره جلبوونکی وي. خو کله چې اړیکې همغږې شي، نو خپل ستراتیژیک رول ته اهمیت ورکوي، داسې چې ځان د مطلوبو پایلو د ترلاسه کولو اساسي لامل معرفي کړي.

دا دوه ‌اړخیزه تګلاره نتنیاهو ته دا امکان برابروي چې د امریکا-اسرائیل د اړیکو د ترینګلتیا په هر حالت کې خپل محبوبیت وساتي. د مثال په توګه، د خپل ۲۰۱۹ ټاکنیز کمپاین په جریان کې، هغه د بایډن او پوتین سره خپله همکاري وښوده، او د اکتوبر د ۷مې څخه وروسته، هغه د غزې د اوربند د خبرو اترو په اړه د بایډن سره د شخړو سره سره، ځان د اسراییلو د ګټو په خوندي کولو کې ثابت کړ.

دلته نتنیاهو امریکا ته یو شمېر ژمنې ورکړې، چې بایډن یې د اوربند پلان اعلانولو ته وهڅاوه. خو ډېر ژر، نتنیاهو د دې پلان د ځینو شرایطو مخالفت وکړ، چې بایډن یې له سخت سیاسي ننګونې سره مخ کړ.

سربېره پر دې، نتنیاهو نږدې د هرې رسمي ناستې وروسته منفي څرګندونې کولې، چې دا حالت یې لا پیچلی کړ. د ټرمپ د مشرتابه سټایل ته په پام سره، احتمال شتون لري چې هغه به د نتنیاهو پیچلي چلونو لپاره لږ زغم ولري.

د نتنیاهو دا تکتیکونه، چې هدف یې د کورني ملاتړ جلبول، د امریکا ادارې ځنډول، او د ولسمشر حیثیت ته زیان رسول دي، ښايي د ټرمپ تر مشرۍ لاندې کم قبولیت ومومي.

ایا د جګړې د پای ته رسولو ژمنه ده؟

د ادارې یا ولسمشر په پام کې نیولو پرته، د امریکا او اسراییلو په اړیکو کې د پام وړ انحراف یا د اسراییلو لپاره د امریکا د ملاتړ کمښت تمه نه کیږي. په هرصورت، ټرمپ داسې مشر نه دی چې د نتنیاهو له خوا د بایډن په څیر چلند وزغمي. په بل عبارت، پداسې حال کې چې د ټرمپ دوهمه دوره ممکن د فلسطینیانو لپاره ډیره ګټوره نه وي، نتنیاهو ممکن د ډیرې ننګونې دورې سره مخ شي.

د ټرمپ د کمپاین یوه مرکزي موضوع د جګړو پای ته رسول وو، او دا تمرکز به احتمالاً د هغه بهرنۍ پالیسي ته بڼه ورکړي. د نړیوالو بحثونو او لوړو تمو له مخې، د ټرمپ اداره به احتمالاً په دې لاره کې ګامونه واخلي. اصلي مسله، البته، دا ده چې هره شخړه به د کومو شرایطو پر اساس پای ته رسېږي—یو احتمالي ننګونکې موضوع د نتانیاهو لپاره. کله چې ټرمپ د " جګړې پای ته رسولو" دریځ عملي اغېز څرګند شي، د هغه او نتنیاهو ترمنځ اړیکې به لا روښانه شي.

د نتنیاهو لخوا د اسراییلو ملاتړ جلا کول

په هر صورت، ټرمپ به په دې نوي دوره کې د نتنیاهو په وړاندې یو ننګونکی دریځ خپل کړي.
که څه هم تمه نه کېږي چې اسرائیل به په بشپړ ډول د امریکا تر لارښودنې لاندې عمل وکړي، خو اټکل کېدای شي چې پراخ فشار به احساس کړي.

د ټرمپ لپاره، د نتنیاهو څخه د اسراییلو لپاره د امریکا ملاتړ جلا کول ممکن یو عملي چلند وي، چې دا احتمال رامینځته کوي چې د اسراییلو او نتنیاهو په وړاندې د هغه وینا به توپیر ولري. پدې شرایطو کې، د نتنیاهو وروستي بدلونونه - د دفاع وزیر په توګه د ګالنټ ځای ناستی اسراییل کاټز - د ستراتیژیک انډول په توګه لیدل کیدی شي. په هرصورت، د ټرمپ د واک ترلاسه کولو دمخه په راتلونکو دوو میاشتو کې، د اسراییلو د روانې جګړې په دواړو جبهو کې وضعیت به په طبیعي ډول د دې اړیکو په جریان اغیزه وکړي. پداسې حال کې چې د ټرمپ د لومړۍ دورې په څیر مثبت پرمختګ تمه نه کیږي، د شخړې پرمختګ به احتمالاً د ټرمپ او نتنیاهو د اړیکو د بدلون ژورتیا ټاکونکی فاکتور وي.