په غزه کې د اسراییلو جګړه د امریکا د اقتصاد لپاره ژوند ژغورونکی و. تل ابیب ته ورکړل شوې بې ساري نظامي مرستې، چې د ریکارډ کچې ته رسېدلې، ۸۰ سلنه یې بېرته د امریکایي شرکتونو جیبونو ته ځي. د ۲۰۲۳ کال د اکټوبر له ۷مې راهیسې په منځني ختیځ کې د اسراییلو پر پوځي عملیاتو او اړوندو فعالیتونو د امریکا لګښتونه شاوخوا ۲۳ میلیارده ډالره حسابېږي. دا رقم د واشنګټن له خوا د ۱۹۵۹ راهیسې اسراییلو ته د نظامي مرستو تر ټولو لوړ کلنی ثبت شوی مقدار دی.

د براون پوهنتون د واټسن انسټیټیوټ "د جګړې د پروژې لګښت" د یوه څیړنیز راپور له مخې چې د دې پوځي مرستو شرایط د اسراییلو حکومت ته اړتیا لري چې د پیسو یوه لویه برخه له امریکايي شرکتونو څخه د وسلو د اخیستلو لپاره وکاروي. دا شرط نه یوازې د امریکا د وسلو شرکتونو ته "دوامداره عاید" برابروي، بلکې په کوچنیو او متوسط امریکایي ټولنو کې "دائمې تولیدي دندې" رامنځته کولو ته هم زمینه برابروي.

د څېړنې د ګډو لیکونکو څخه، د هارورډ پوهنتون پروفیسورې لینډا جې بلمس وایي: "د نظامي مرستو پروګرام، دا شرط لګوي چې اکثریت اخیستنې باید د امریکا له شرکتونو څخه وشي. دا یو اوږدمهاله تنظیم دی او امریکا، کله چې د دې ډول مرستو دفاع کوي، دا په واضح ډول څرګندوي."

د امریکا اقتصادي ګټې او د وسلو تجارت

اسراییل له هغو لږ شمیر هیوادونو څخه دی چې د امریکا له شرکتونو څخه د "کمترین نظارت" سره په مستقیمه توګه وسلو اخيستلو ته اجازه ورکول کیږي. بلمس وایي، د بایډن حکومت د اسراییل لپاره د بهرنیو مرستو لګښتونه د امریکایي اقتصاد کې د دندو د فرصتونو د رامنځته کولو لپاره "په واضح ډول ملاتړ کوي".

د امریکا د وسلو تولیدونکي د کمېدونکي وسلو او مهماتو ذخیرې د "بیا ډکولو" لپاره کارکوونکي استخداموي. سپینې ماڼۍ په ۲۰۲۵ کال کې د خپلې بودیجې په لړ کې، د اسراییل لپاره د بیړني ملي امنیت اړتیاوو لپاره د ۹۲ میلیارده ډالرو اضافي بودیجې غوښتنه "د امریکا په ټولو ایالتونو کې د دندو فرصتونه رامنځته کول او ساتل" د دلایلو په توګه ملاتړ کړی. 

دا حالت په سیاسي لحاظ هم مهم دی. د دموکراتانو ګوند د دې کال په ولسمشرۍ ټاکنو کې د جمهوري غوښتونکو کاندید ډونالډ ټرمپ پر وړاندې سخته سیالي وکړه. ټرمپ د خپل کمپاین مرکزي موضوع "د بایډن حکومت لاندې ناکام شوی امریکایي اقتصاد" او د کډوالۍ پالیسۍ ګڼلې دي.

"د وسلو د تولیدونکو رولونه"

د بلمیس د څیړنې له مخې، شپږ لوی شرکتونه دي چې اسراییلو ته وسلې او نور تجهیزات ورکوي: بوینګ، جنرال ډینامیکس، لاکید مارټین، نارتروپ ګروممن، RTX (پخوانی ریتیون) او کیټرپلر. دا شرکتونه د اسراییلو سره "اوږدمهاله سوداګریزې اړیکې" ساتي، او اسراییل د دوی لپاره "مهم پیرودونکي" دي.

RTX (پخوانی ریتیون)

RTX په نړۍ کې د لارښود توغندیو ترټولو لوی جوړونکی دی چې کولی شي د فیر وروسته خپل سمت بدل کړي. دغه شرکت د F-16 جنګي جټ الوتکو او د F-15 الوتکو لپاره له هوا څخه ځمکې ته ویشتونکي توغندي پر اسرائیلو پلوري. دا د اسراییلو د وسلو شرکت سره د ګډ شرکت په توګه د رافیل په نوم یوه پروژه هم پرمخ وړي. دا پروژه د اوسپنې گنبد هوایی دفاعي سیستم مداخلې تولیدوي چې هدف یې د لنډ واټن راکټونو مخه نیول دي. د RTX د بازار ارزښت د ۲۰۲۳ د اکتوبر له ۷مې راهیسې شاوخوا ۸۴ سلنه زیات شوی دی.

لاکهید مارتین چې د نړۍ تر ټولو لوی د وسلو تولیدونکی دی، اسرائیلو ته F-16 او F-35 جنګي الوتکې ورکوي. اسراییل دا الوتکې د غزې د بمبارولو لپاره "په شدت" کاروي. دغه شرکت د C-130 هرکولس ټرانسپورټ الوتکې هم تولیدوي، کوم چې اسراییل په ځمکنیو عملیاتو کې کاروي، او د اپاچي چورلکو لپاره AGM-114 Hellfire توغندي تولیدوي.

د شرکت اجرائیوي رئیس جیم ټیکلیټ  د ۲۰۲۳ کال په اکتوبر کې له پانګوالو سره د خبرو پر مهال وویل چې د اسرائیل جګړه پر غزه "د راتلونکي عاید د زیاتوالي لپاره یو احتمالي عامل" دی. 

بوینګ

بوینګ، د نړۍ څلورم د وسلو تولیدوونکی شرکت، F-15 جنګي الوتکې او اپاچي AH-64 بريدګر هلیکوپترونه تولیدوي، چې د غزې او لبنان په جګړو کې د اسرائیلو د هوايي ځواک لخوا په پراخه کچه کارول کیږي. شرکت د جګړې له پیل راهیسې د مالي رغیدو په حال کې دی.

نور ګټه اخیستونکي

شرکتونو لکه جنرال ډینامیکس، نارتروپ ګروممان او کیټرپلر هم د اسراییلو د جګړې په هڅو کې ډیره مرسته کړې. په ځانګړې توګه، Caterpillar هغه زغره وال بلدوزرونه تولیدوي چې په غزه کې د اسراییلو د کورونو په ورانولو کې کارول کیږي. وروسته له هغه چې اسراییل په غزه کې د کورونو ړنګول پیل کړل د کیټرپلر بازار ارزښت ۵۲ سلنه ډیر شوی.