Καθώς το 2024 πλησιάζει στο τέλος του, η αξιοσημείωτη επέκταση των BRICS αναδεικνύεται ως η μεγαλύτερη γεωπολιτική ιστορία της χρονιάς.

Οι BRICS βρίσκονται ανεπίσημα στον ορίζοντα της παγκόσμιας πολιτικής από τα μέσα της δεκαετίας του 2000. Αλλά φέτος, η ανατολή του μπλοκ έδωσε τη θέση της σε μια θεαματική ανατολή, υποσχόμενη μια δικαιότερη πολυπολική παγκόσμια τάξη πραγμάτων.

Αφορμή στάθηκε η άνευ προηγουμένου αύξηση των μελών του μπλοκ, της βάσης των εταίρων και της παγκόσμιας αποδοχής του.

Ιδιαίτερα η φετινή ανατολή ηλίου των BRICS επιτάχυνε το ηλιοβασίλεμα της ηγεμονίας της υπό την ηγεσία των ΗΠΑ ομάδας G7 στην παγκόσμια πολιτική.

Για όσους έχασαν την αλλαγή του κλίματος που θάφτηκε κάτω από άλλα πρωτοσέλιδα - Γάζα, Ουκρανία, αμερικανικές εκλογές και Συρία - το 2024 είναι μια χρονιά ορόσημο για τους BRICS.

Τα γεγονότα καθ' όλη τη διάρκεια του έτους έδειξαν ότι η παγκόσμια τάξη μετατοπίζεται τελικά προς ένα ισορροπημένο γεωπολιτικό τοπίο. Και το 2024 μπορεί να ήταν το τελικό παιχνίδι για τις ιμπεριαλιστικές τάσεις μιας μικρής κλίκας δυτικών χωρών υπό την ηγεσία των ΗΠΑ.

Η χρονιά έθεσε τις βάσεις για μια ανοιχτή, δίκαιη και ισότιμη παγκόσμια τάξη, της οποίας ηγούνται δημοκρατικά η Βραζιλία, η Ρωσία, η Ινδία, η Κίνα, η Νότια Αφρική - η αρχική σύνθεση των BRICS - και τα νέα μέλη του μπλοκ και οι νέες χώρες-εταίροι.

Ευθεία προς τους BRICS

Μια γρήγορη ματιά στο χρονοδιάγραμμα των γεγονότων δείχνει γιατί το 2024 αποτελεί σημείο καμπής για την παγκόσμια πολιτική.

Την 1η Ιανουαρίου, τέσσερα ακόμη κράτη - η Αίγυπτος, τα ΗΑΕ, το Ιράν και η Αιθιοπία - προσχώρησαν επίσημα στους BRICS, ανεβάζοντας τα μέλη του μπλοκ από πέντε σε εννέα.

Έπειτα, ο Οκτώβριος σηματοδότησε ένα εντελώς νέο ορόσημο για την ομάδα, όταν οι BRICS προσκάλεσαν δώδεκα χώρες να γίνουν «έθνη-εταίροι»: Αλγερία, Λευκορωσία, Βολιβία, Κούβα, Ινδονησία, Καζακστάν, Μαλαισία, Νιγηρία, Ταϊλάνδη, Ουγκάντα, Ουζμπεκιστάν και Βιετνάμ.

Η ανακοίνωση έγινε στο περιθώριο της 16ης Συνόδου Κορυφής των BRICS στο Καζάν της Ρωσίας, στην οποία συμμετείχε ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Είναι σημαντικό ότι το καθεστώς εταίρου των BRICS προτάθηκε και στην Τουρκία - βασικό μέλος του ΝΑΤΟ -, ενώ ο Ερντογάν δήλωσε ότι οι αναπτυσσόμενοι δεσμοί της Τουρκίας με την ομάδα BRICS δεν αποτελούν εναλλακτική λύση στις υφιστάμενες δεσμεύσεις της, όπως η παρουσία της στο ΝΑΤΟ και η υποψηφιότητα ένταξης στην ΕΕ.

Επιβεβαιώνοντας την πρόταση στα μέσα Νοεμβρίου, ο Τούρκος υπουργός Εμπορίου Ομέρ Μπολάτ δήλωσε: «Όσον αφορά το καθεστώς της Τουρκίας σε σχέση με την ιδιότητα μέλους [των BRICS], πρότειναν στην Τουρκία το καθεστώς του μέλους εταίρου. Αυτό [το καθεστώς εταίρου] είναι η μεταβατική διαδικασία στην οργανωτική δομή των BRICS».

Σαφώς πολλές χώρες μπήκαν φέτος στη σειρά για να συνεργαστούν με τους BRICS, ορισμένες ως πλήρη μέλη και άλλες ως χώρες-εταίροι.

Να προσθέσουμε σε αυτό ότι είχε ήδη αναφερθεί νωρίτερα ότι τουλάχιστον 40 χώρες ενδιαφέρονταν να ενταχθούν στο μπλοκ.

Δύο μηνύματα για τη Δύση

Η ιστορία ανάπτυξης των BRICS προχώρησε μετά από αυτό. Δύο πρόσφατες εξελίξεις υπογράμμισαν περαιτέρω το πόσο πρόθυμο είναι το μπλοκ να φέρει θετικές αλλαγές σε έναν κόσμο όπου η ιμπεριαλιστική σκιά της υπό την ηγεσία των ΗΠΑ Δύσης συρρικνώνεται.

Η μία είναι μια συμβολική κίνηση για τη δημιουργία μιας παγκόσμιας εναλλακτικής λύσης στο δολάριο ΗΠΑ. Η άλλη είναι μια ώθηση για διεθνή συνεργασία στην ανάπτυξη της ΤΝ πέρα από το στενά συνδεδεμένο δυτικό περιβάλλον.

Κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής των BRICS το 2024 στο Καζάν, οι ηγέτες παρουσίασαν πανηγυρικά ένα συμβολικό «χαρτονόμισμα των BRICS».

Οι σημαίες των αρχικών μελών των BRICS είναι ανάγλυφες πάνω στο χαρτονόμισμα. Παρόλο που δεν πρόκειται για λειτουργικό νόμισμα, η αποκάλυψη σηματοδότησε την έντονη φιλοδοξία των BRICS να εξετάσουν εναλλακτικές λύσεις για το δολάριο, το οποίο συχνά θεωρείται εργαλείο που χρησιμοποιούν οι ΗΠΑ για να κυριαρχούν στην παγκόσμια οικονομία.

Αν και η υλοποίηση ενός νομίσματος των BRICS φαίνεται πρόωρη, η ίδια η ιδέα σηματοδοτεί τις φιλοδοξίες των μελών να βρουν μια διέξοδο από την κυριαρχία του δολαρίου.

Εν μέσω της αυξανόμενης συζήτησης για την «αποδολαριοποίηση» του διεθνούς εμπορίου, η αποκάλυψη τραπεζογραμματίου των BRICS σίγουρα ενόχλησε μερικούς στην G7.

Ειδικά μετά τις 23 Οκτωβρίου, όταν οι BRICS ενέκριναν επίσημα τον διακανονισμό διασυνοριακών πληρωμών σε τοπικά νομίσματα. Το μπλοκ θέλει να δημιουργήσει ένα οικονομικό σύστημα που δεν θα βασίζεται σε χρηματοπιστωτικά μέσα που ελέγχονται από τις ΗΠΑ, όπως το SWIFT, έναν δυτικό μηχανισμό πληρωμών.

Η άλλη εξέλιξη που δεν θα μπορούσε να πάει καλά με την G7 συνέβη στις 11 Δεκεμβρίου.

Σε συνέδριο στη Μόσχα για την τεχνητή νοημοσύνη, ο Πούτιν δήλωσε ότι η Ρωσία θα συνεργαστεί με τους BRICS και άλλα κράτη για την ανάπτυξη της ΤΝ. Ο δηλωμένος στόχος είναι να δημιουργηθεί μια εναλλακτική λύση στην ευρέως διαδεδομένη τάση των Ηνωμένων Πολιτειών να προσπαθούν να κυριαρχήσουν μόνες τους στη νέα τεχνολογία.

G7 και BRICS: Μεταβαλλόμενη πραγματικότητα

Καθώς οι BRICS διευρύνουν γρήγορα το αποτύπωμά τους παγκοσμίως, τίθεται το ερώτημα – τι σημαίνει πραγματικά για την G7 να χάσει έδαφος έναντι των BRICS;

Η μεταβαλλόμενη πραγματικότητα είναι τόσο πικρή για την G7 όσο συναρπαστική για τους BRICS.

Η G7, ή η Ομάδα των Επτά, είναι μια de facto λέσχη των λεγόμενων επτά πιο ανεπτυγμένων οικονομιών, που περιλαμβάνουν τις ΗΠΑ, τη Βρετανία, τον Καναδά, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιαπωνία και την Ιταλία. Περιλαμβάνει επίσης την ΕΕ, ένα οικονομικό μπλοκ 27 ευρωπαϊκών χωρών.

Με την Ουάσινγκτον στο τιμόνι, η G7 προσπαθεί εδώ και χρόνια να διαμορφώσει τις διεθνείς σχέσεις, την παγκόσμια οικονομία και το αφήγημα των μέσων ενημέρωσης, ενώ σπάνια αναγνωρίζει τη συμβολή άλλων δυνάμεων, όπως η Κίνα, η Ρωσία, η Τουρκία και η Ινδία.

Γρήγορα μπροστά στο τώρα, η δυναμική της εξουσίας έχει αλλάξει. Η G7 χάνει σταθερά δύναμη - κάτι αδιανόητο πριν από μια δεκαετία. Το 1990, το μερίδιο της G7 στο παγκόσμιο ΑΕΠ ήταν 66% και παρέμεινε υψηλό για αρκετά χρόνια.

Εκείνο τον καιρό, η Δύση υπό την ηγεσία των ΗΠΑ μπορούσε αυθαίρετα να ξεκινήσει πολέμους, να παρεμβαίνει στις εσωτερικές υποθέσεις των μη συμμαχικών χωρών και να αναπτύσσει την Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ στις φτωχές χώρες.

Τα πράγματα άλλαξαν με την πάροδο του χρόνου. Το 2022, το μερίδιο του παγκόσμιου ΑΕΠ της G7 έπεσε στο 44%.

Σημειώστε ότι από τότε που τα αμερικανικά στρατεύματα αποσύρθηκαν από το Αφγανιστάν το 2021, η Ουάσινγκτον δεν ξεκίνησε κανέναν νέο πόλεμο. Δεν έχει επιδείξει την ικανότητα να επιλύσει ειρηνικά τις συγκρούσεις και το χάος στην Ουκρανία, τη Γάζα, τη Συρία και την Υεμένη.

Γιατί οι BRICS είναι διαφορετικοί

Σε πλήρη αντίθεση, το μερίδιο των BRICS στο παγκόσμιο ΑΕΠ ανέβηκε στο 37%. Ωστόσο, παρά την αυξανόμενη επιρροή του στην παγκόσμια οικονομία, το μπλοκ δεν έχει δείξει σ

Αυτή η ισορροπημένη προσέγγιση είναι δυνατή επειδή οι BRICS είναι μια πολύ πιο αποκεντρωμένη ομάδα κυβερνήσεων με διαφορετικές γεωπολιτικές προοπτικές και ειρηνιστικές εξωτερικές πολιτικές, σε σύγκριση με την επικεντρωμένη στον ιμπεριαλισμό G7.

Οδεύοντας προς το 2025, η G7 έχει να κάνει κάποια ενδοσκόπηση. Η αναδίπλωση των BRICS, που τώρα αναφέρεται ως BRICS+ μετά την επέκτασή της, φιλοξενεί περίπου το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού.

Οι χώρες της διαθέτουν άφθονους φυσικούς πόρους που τα έθνη της G7 δεν μπορούν να αγνοήσουν. Και το μπλοκ εκτείνεται σε τεράστιες καταναλωτικές αγορές στις οποίες βασίζονται οι πολυεθνικές εταιρείες από τις χώρες της G7.

Ενώ ο πόλεμος στην Ουκρανία, η κρίση στη Γάζα, η εκλογική νίκη του Ντόναλντ Τραμπ και το χάος στη Συρία καταλαμβάνουν τα πρωτοσέλιδα, η σιωπηλή άνοδος των BRICS καταγράφεται σαφώς ως μία από τις μεγαλύτερες ιστορίες ανατροπής της χρονιάς.