Είναι κάτι που έχουμε παρατηρήσει όλοι. Μια μάρκα που χρησιμοποιούμε καθημερινά, κάτι από το οποίο εξαρτόμαστε, ξαφνικά εξαφανίζεται. Σκεφτείτε την Kodak—που κάποτε ήταν βασιλιάς της φωτογραφίας, ή την BlackBerry—το τηλέφωνο που όλοι ήθελαν στα χέρια τους, ή τη Nokia—που ήταν κατασκευάστρια μερικών από τα πιο εμβληματικά κινητά τηλέφωνα. Αυτές οι μάρκες ήταν παντού πριν από λίγο καιρό αλλά σήμερα είτε έχουν εξαφανιστεί είτε έχουν αλλάξει πέρα από κάθε αναγνώριση. Και τώρα, μια ακόμη θρυλική μάρκα προστέθηκε στη λίστα: η Tupperware. Η μάρκα που έκανε επανάσταση στην αποθήκευση τροφίμων για εκατομμύρια ανθρώπους, κατέθεσε αίτηση πτώχευσης μετά από χρόνια πάλης για να παραμείνει προσιτή σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία.
Τι πήγε στραβά λοιπόν; Πώς αυτές οι κάποτε ισχυρές μάρκες έχασαν την κυρίαρχη θέση τους; Σε αυτό το επεισόδιο, θα εξερευνήσουμε την άνοδο και την πτώση της Tupperware, και θα δούμε πώς οι ιστορίες της Kodak, της BlackBerry, της Nokia και άλλων έχουν κοινά διδάγματα.
Η Tupperware έγινε γνωστή μάρκα στα νοικοκυριά τη δεκαετία του 1940 στις ΗΠΑ. Εφευρέθηκε από τον Earl Tupper, έναν χημικό, που κατασκεύασε πλαστικά δοχεία χρησιμοποιώντας χημικά υπολείμματα που παράγονταν από τη διαδικασία διύλισης πετρελαίου. Αυτά τα δοχεία χρησιμοποιούνταν για την αποθήκευση τροφίμων βοηθώντας τους ανθρώπους να μειώσουν τη σπατάλη, κάτι που ήταν πολύ σημαντικό μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Στην ουσία η Tupperware δεν ήταν απλώς για την αποθήκευση τροφίμων—μετατράπηκε σε ένα πολιτιστικό κίνημα χάρη στα «Tupperware πάρτι». Αυτή ήταν μια μη παραδοσιακή στρατηγική μάρκετινγκ που χρησιμοποιούσε τις γυναίκες ως ανεξάρτητες αντιπροσώπους πωλήσεων. Αυτές οι γυναίκες διοργάνωναν «Tupperware πάρτι» στα σπίτια τους, όπου πωλούσαν προϊόντα απευθείας στους φίλους και τους γείτονές τους.
Αυτό το μοντέλο μάρκετινγκ λειτούργησε για δεκαετίες. Και η εταιρεία επεκτάθηκε πέρα από τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Αλλά καθώς οι αγοραστικές συνήθειες άλλαζαν, η Tupperware πάλευε να προσαρμοστεί. Το ηλεκτρονικό εμπόριο και οι νέοι ανταγωνιστές έκαναν τις παλιές μεθόδους λιγότερο αποτελεσματικές. Και παρά τις προσπάθειες εκσυγχρονισμού, η Tupperware δεν κατάφερε να ανακτήσει την παλιά της δόξα. Τελικά, η εταιρεία κατέθεσε αίτηση πτώχευσης λόγω αυξανόμενων χρεών και μειούμενων πωλήσεων.
Η ιστορία της Kodak είναι ένα καλό παράδειγμα μιας εταιρείας που εφηύρε το μέλλον αλλά η ίδια δεν ήταν έτοιμη σε αυτό. Τη δεκαετία του 1970, η Kodak εφηύρε τη ψηφιακή φωτογραφία, την τεχνολογία που θα αντικαθιστούσε το φωτογραφικό φιλμ. Αλλά η εταιρεία δεν εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία.
Καθώς ανταγωνιστές όπως η Sony και η Canon προχώρησαν με ψηφιακές κάμερες, η Kodak επέμενε στο φιλμ. Όταν η Kodak το αντιλήφθηκε και προσπάθησε να προλάβει την αγορά, ήταν πολύ αργά. Το 2012, η Kodak κατέθεσε αίτηση πτώχευσης. Αυτό ήταν ένα θλιβερό τέλος για μια εταιρεία που είχε κυριαρχήσει στον κόσμο της φωτογραφίας για πάνω από έναν αιώνα.
Για χρόνια, η BlackBerry ήταν το τηλέφωνο που ήθελαν όλοι . Είχε ένα μικρό πληκτρολόγιο, που έκανε εύκολη τη συγγραφή email. Αλλά όταν η Apple κυκλοφόρησε το iPhone το 2007, άλλαξαν τα πάντα . Ο κομψός σχεδιασμός και η οθόνη αφής του iPhone έκαναν τα τηλέφωνα της BlackBerry να φαίνονται απαρχαιωμένα.
Η BlackBerry δεν κατάφερε να συμβαδίσει με την επανάσταση των smartphones. Σήμερα, η εταιρεία δεν κατασκευάζει πλέον τηλέφωνα και εστιάζει σε λογισμικό, κυρίως στην κυβερνοασφάλεια.
Τα παραδείγματα αυτά είναι μια υπενθύμιση ότι ακόμα και οι πιο δημοφιλείς μάρκες πρέπει να αλλάζουν με την εποχή.
Και μετά υπάρχει η Nokia. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, η Nokia ήταν το μεγαλύτερο όνομα στα κινητά τηλέφωνα. Τα τηλέφωνά της ήταν ανθεκτικά και αξιόπιστα, και όλοι είχαν ένα. Αλλά όπως η BlackBerry, και η Nokia άργησε να περάσει τα smartphones.
Η Nokia συνεργάστηκε με τη Microsoft για να δημιουργήσει τα Windows Phones σε μια προσπάθεια να καλύψει το χαμένο έδαφος, αλλά δεν πέτυχε. Μέχρι το 2016, η Nokia είχε αποχωρήσει από τον τομέα των τηλεφώνων. Σήμερα, η εταιρεία επικεντρώνεται στην τηλεπικοινωνιακή υποδομή, και δεν είναι πλέον ο ηγέτης στα κινητά τηλέφωνα που ήταν κάποτε.
Πολλές άλλες εταιρείες επίσης αντιμετώπισαν μεγάλες προκλήσεις. Η Toys ‘R’ Us, που κάποτε ήταν μία από τις μεγαλύτερες αλυσίδες παιχνιδιών στον κόσμο, κήρυξε πτώχευση το 2017 λόγω χρέους 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων και έκλεισε τα καταστήματά της στις ΗΠΑ. Ωστόσο, προσπαθεί να επανέλθει υπό νέους ιδιοκτήτες. Η πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης Orkut, που ανταγωνιζόταν το Facebook στη δεκαετία του 2000, έχασε τη δημοτικότητά της καθώς η Google επικεντρώθηκε σε άλλα έργα. Το 2014, η Google έκλεισε το Orkut. Ο ιδρυτής του, Orkut Buyukkokten, εργάζεται τώρα πάνω σε μια νέα έκδοση της πλατφόρμας. Εν τω μεταξύ, η Toshiba, αν και δεν κήρυξε ποτέ πτώχευση, αντιμετώπισε μεγάλες προκλήσεις λόγω λογιστικών σκανδάλων και οικονομικών προβλημάτων. Το 2021, μια ομάδα επενδυτών την αγόρασε και την ιδιωτικοποίησε, τερματίζοντας την μακρά ιστορία της ως δημόσια εταιρεία.
Το δίδαγμα από όλες αυτές τις ιστορίες, είτε είναι η Tupperware, η Kodak, η Nokia ή η Toshiba, είναι ότι η καινοτομία από μόνη της δεν είναι αρκετή. Σε έναν κόσμο που αλλάζει συνεχώς, οι εταιρείες πρέπει να προσαρμόζονται διαρκώς. Όσες δεν το κάνουν, κινδυνεύουν να ξεχαστούν.
Υπάρχει όμως και ελπίδα. Μερικές μάρκες βρίσκουν τρόπους να ανακαλύψουν ξανά τον εαυτό τους, προχωρώντας σε νέους τομείς ή εστιάζοντας ξανά στα δυνατά τους σημεία.
