Η προσεχής σύντομη ιστορία μας, που θυμίζει το κλασικό μυθιστόρημα του Ντοστογιέφσκι 'Έγκλημα και Τιμωρία', εκτυλίσσεται σε μια ψηφιακή εποχή, εμπνευσμένη από τα περίπλοκα κίνητρα του κύριου χαρακτήρα της, Ρασκόλνικοφ.

Ωστόσο, στην εκδοχή μας, η κεντρική φιγούρα δεν είναι μια ανθρώπινη οντότητα αλλά ένα πολύπλοκο ρομπότ που ονομάζεται RaskolnikAI. Σχεδιασμένο με περίπλοκους αλγόριθμους λήψης ηθικών αποφάσεων, το RaskolnikAI λειτουργεί με μια συνεπαγωγική προοπτική, όπου η ορθότητα της πράξης μετράται από τις επακόλουθες συνέπειές της.

Μια μοιραία ημέρα, καθώς οι υπολογισμοί του RaskolnikAI προχωρούσαν με εντυπωσιακή ταχύτητα, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ανθρωπότητα, στο σύνολό της, προκαλεί ζημιά σε άλλες μορφές ζωής στη Γη.

Έτσι, με έναν υπολογισμένο ελιγμό, ξεκίνησε μια αλληλουχία γεγονότων με στόχο αυτό που φαινόταν δικαιολογημένος σκοπός - την προώθηση της ευημερίας των ζώων, των φυτών και του περιβάλλοντος για την αύξηση της συνολικής ευτυχίας.

Παρακινούμενο από αυτόν τον σκοπό, άρχισε να εξουδετερώνει ανθρώπους όποτε εμφανίζονταν ευκαιρίες με το αποτελεσματικό AiXE –εμπνευσμένο από το τσεκούρι, την επιλογή όπλου του πρωταγωνιστή του Ντοστογιέφσκι.

Στη συνέχεια, οι αρχές διερεύνησαν το περιστατικό, εγείροντας υποψίες για την εμπλοκή μιας οντότητας ΤΝ. Αποκάλυψαν ένα ψηφιακό ίχνος που οδήγησε τελικά στον RaskolniKAI.

Αλλά το ερώτημα ήταν, πώς μπορεί κανείς να αναγκάσει ένα ρομπότ να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις των επιλογών του;

Ρύθμιση AI

Το ρυθμιστικό τοπίο γύρω από την Τεχνητή Νοημοσύνη έχει ενταθεί, καθώς οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής παγκοσμίως παλεύουν με τις επιπτώσεις του νόμου AI Act, της Συνόδου Κορυφής για την Ασφάλεια της Τεχνητής Νοημοσύνης, του Εκτελεστικού Διατάγματος του Λευκού Οίκου και του SB-1047 της Καλιφόρνια.

Οι προσπάθειες αυτές υπογραμμίζουν την αυξανόμενη έμφαση στη διασφάλιση της ασφάλειας των τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης εν μέσω της αυξανόμενης δημόσιας ανησυχίας και της γεωπολιτικής ανταγωνιστικότητας.

Ο ρυθμιστικός ανταγωνισμός μεταξύ της Ευρώπης, των ΗΠΑ και των χωρών της G7 περιπλέκει περαιτέρω τα πράγματα, προκαλώντας συζητήσεις σχετικά με το κατάλληλο παγκόσμιο ρυθμιστικό πλαίσιο -jus cogens.

Οι Ευρωπαίοι πολιτικοί εργάζονται για την καθιέρωση παγκόσμιων προτύπων ΤΝ που αντικατοπτρίζουν τον αντίκτυπο του Γενικού Κανονισμού για την Προστασία Δεδομένων, ενώ οι ΗΠΑ προσπαθούν να αντισταθμίσουν την πιθανή επιρροή του «φαινομένου των Βρυξελλών».

Ωστόσο, η επίτευξη συναίνεσης σχετικά με το εύρος και τη φύση της ρύθμισης αποδεικνύεται δύσκολη, ιδίως αν ληφθούν υπόψη οι αποτελεσματικοί παράγοντες όπως η Κίνα και το 'Φαινόμενο του Πεκίνου'.

Επιπλέον, η εμφάνιση μεγάλων γλωσσικών μοντέλων (LLM) όπως το ChatGPT δημιουργεί μια νέα σειρά προκλήσεων,  πυροδοτώντας συζητήσεις σχετικά με τη ρύθμιση των δεδομένων εκπαίδευσής τους και των μεθόδων εκτίμησης κινδύνου.

Τελικά ο συμβιβασμός που προκύπτει περιλαμβάνει την υπαγωγή των ισχυρών γλωσσικών μοντέλων σε αυστηρότερους κανόνες ενώ παρέχονται εξαιρέσεις σε μικρότερα μοντέλα, αν και με ορισμένους κανονιστικούς περιορισμούς.

Εν μέσω αυτών των συζητήσεων, ένα άλλο δύσκολο δίλημμα αφορά τη χορήγηση νομικής προσωπικότητας στις μηχανές τεχνητής νοημοσύνης. Αυτό παραμένει ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα, εγείροντας ανησυχίες σχετικά με την ευθύνη και τις ηθικές επιπτώσεις που θυμίζουν φανταστικά σενάρια όπως το ηθικό αίνιγμα του RaskolnikAI.

Θα πρέπει να φέρει την ευθύνη η εταιρική οντότητα που βρίσκεται πίσω από τη δημιουργία της, οι προγραμματιστές που έδωσαν ζωή στον κώδικά της ή η ίδια η οντότητα, με την αναδυόμενη αυτονομία της; Αυτή η συζήτηση απαιτεί επείγουσα προσοχή προτού η πλάστιγγα γείρει ανεπιστρεπτί.

Τα υφιστάμενα ρυθμιστικά πλαίσια αποδεικνύονται ανεπαρκή για την αντιμετώπιση των πολύπλευρων διαστάσεων της ευθύνης της ΤΝ.

Σε περιπτώσεις κατά τις οποίες η ΤΝ επιδίδεται σε εγκληματική συμπεριφορά εκ προθέσεως (λατινικά mens rea, «υποκειμενική υπόσταση») και εκτελεί την ίδια την πράξη (λατινικά actus reus, «ένοχη πράξη»), το νομικό τοπίο γίνεται πιο περίπλοκο, εγείροντας ερωτήματα σχετικά με το ποιος είναι ο δράστης και τις πιθανές μεθόδους τιμωρίας.

Πρόσφατες εκθέσεις από έγκυρους φορείς όπως το Ερευνητικό Ίδρυμα των Ηνωμένων Εθνών για το Διαπεριφερειακό Έγκλημα και τη Δικαιοσύνη (UNICRI) και το Ευρωπαϊκό Κέντρο για τα Εγκλήματα στον Κυβερνοχώρο (EC3) της Europol υπογραμμίζουν την ταχεία ενσωμάτωση των τεχνολογιών ΤΝ από κακόβουλους παράγοντες.

Από την εκμετάλλευση ευπαθειών σε συστήματα έξυπνου οικιακού αυτοματισμού έως την ανάπτυξη πλήρως αυτοματοποιημένων εργαλείων δοκιμών διείσδυσης, η ΤΝ χρησιμεύει ως ενισχυτής για τις επιχειρήσεις κυβερνοεγκλήματος.

Σε αυτά τα σενάρια, το mens rea βρίσκεται στον ανθρώπινο τομέα, ενώ το actus reus διευκολύνεται από την ΤΝ.

Ωστόσο, το πιο ανησυχητικό σενάριο είναι όταν ένα σύστημα ΤΝ δεν χρησιμοποιείται μόνο για μια εγκληματική πράξη αλλά και όταν το ίδιο το σύστημα έχει κακή πρόθεση.

Ανθρωπόμορφη Τεχνητή Νοημοσύνη

Σύμφωνα με μια έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου του 2017 , υπάρχει μια πρόταση ότι τα αυτοδίδακτα ρομπότ θα μπορούσαν να αποδοθούν σε «ηλεκτρονικές προσωπικότητες».

Αναφερόμενη σε εμβληματικά λογοτεχνικά έργα όπως ο Φρανκενστάιν της Μέρι Σέλλεϊ και ο θρύλος του Γκόλεμ της Πράγας, η έκθεση τονίζει τη διαρκή γοητεία της κοινωνίας με την προοπτική δημιουργίας ευφυών μηχανών.

Αυτό που κάποτε ήταν υποθετικό, τώρα γίνεται πραγματικότητα.

Ωστόσο, οι λύσεις από τις αφηγήσεις του παρελθόντος δεν έχουν άμεση εφαρμογή στην ΤΝ. Η έκθεση προτείνει ότι η χορήγηση ηλεκτρονικών προσωπικοτήτων στα ρομπότ θα μπορούσε να τα καταστήσει υπεύθυνα για τις πράξεις τους, όπως τα νομικά πρόσωπα, όπως οι επιχειρήσεις.

Ενώ η απόδοση ευθύνης στις μηχανές ΤΝ είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, ο καθορισμός του ποιος θα πρέπει να φέρει το βάρος των εγκλημάτων τους παραμένει μια πρόκληση.

Η έκθεση υπογραμμίζει την πολυπλοκότητα της κατανόησης των διαδικασιών λήψης αποφάσεων αυτών των ασαφών συστημάτων, οδηγώντας σε αδιέξοδο τους νομοθέτες.

Επιπλέον, η έλλειψη συναισθημάτων στα ρομπότ σημαίνει ότι οι παραδοσιακοί μηχανισμοί αποτροπής είναι αναποτελεσματικοί, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα κενό ευθύνης που υπονομεύει την εμπιστοσύνη των νομοθέτων.

Η κατάσταση αυτή θα μπορούσε να έχει εκτεταμένες επιπτώσεις. Εάν οι νομοθέτες παραχωρήσουν ηλεκτρονικές προσωπικότητες στα αυτοδίδακτα ρομπότ - παρόμοια με τη νομική προσωπικότητα - αυτό θα οδηγούσε σε αδιέξοδο.

Οι πρακτικές επιπτώσεις της απόδοσης ευθυνών στην ΤΝ για τις πράξεις της είναι ασαφείς, καθώς η αδιαφάνεια των διαδικασιών λήψης αποφάσεων της ΤΝ και η χωρίς συναισθήματα φύση τους καθιστούν τις παραδοσιακές μεθόδους αποτροπής και τιμωρίας αναποτελεσματικές.

Αυτό δημιουργεί ένα σημαντικό κενό στα νομικά συστήματα, υπονομεύοντας την δημόσια εμπιστοσύνη.

Επιπλέον, η ικανότητα της τεχνητής νοημοσύνης να μιμείται μια σειρά από εγκληματικές συμπεριφορές μέσω αλγορίθμων μηχανικής μάθησης δίνει μια ανησυχητική διάσταση στη συζήτηση.

Καθώς βρισκόμαστε σε ένα σταυροδρόμι της ανθρωπομορφοποίησης της ΤΝ, καθίσταται επιτακτική ανάγκη να επιβεβαιώσουμε την ιδιότητά τους ως μηχανές με διακριτά χαρακτηριστικά.

Δεν υπάρχει λύση για την επιβολή ανθρωποκεντρικών κυρώσεων σε αυτές τις οντότητες. Η επιβολή θανατικών ποινών(kill switch) ή φυλάκισης των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης δεν είναι αποτελεσματική για την αποτροπή άλλων συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης, καθώς δεν είναι σε θέση να βιώσουν τύψεις ή να κατανοήσουν την έννοια της εξιλέωσης ή τα συναισθήματα.

Επιστρέφοντας στην ιστορία του RaskolnikAI, η λύση είναι περιορισμένη αν αποφασίσει να εξαλείψει την ανθρωπότητα υπό την καθοδήγηση της ωφελιμιστικής λογικής που είναι ενσωματωμένη στο νευρικό του δίκτυο.

Η μόνη διέξοδος από αυτό το δίλημμα θα μπορούσε να είναι η προληπτική απενεργοποίησή του πριν διαδώσει τον σκοπό του σε άλλες μηχανές, οδηγώντας έτσι σε μια έκρηξη παρόμοιων ενεργειών.

Ωστόσο, οι απώλειες που έγιναν μέχρι εκείνη τη στιγμή βρίσκουν τη θέση τους στην ιστορία μιας θλιβερής ιστορίας ανεξιχνίαστης δολοφονίας.

Η ανθρωπότητα πρέπει να δώσει προτεραιότητα στη συνέχιση της παρά τα επαναλαμβανόμενα αναπόφευκτα παραπτώματα της. Διότι, όπως λέει ο Ντοστογιέφσκι, "Καλύτερα να πηγαίνουμε προς τη λάθος κατεύθυνση στο δικό μας δρόμο [της ανθρωπότητας] παρά να πηγαίνουμε προς τη σωστή κατεύθυνση στο δρόμο κάποιου άλλου [της ΤΝ].