Την περασμένη εβδομάδα, οι Ηνωμένες Πολιτείες πέρασαν ένα νομοσχέδιο που αποσκοπούσε αποκλειστικά και μόνο στο να προστατεύσει την ισραηλινή ηγεσία από τη σύλληψη για το ρόλο τους στην εξελισσόμενη γενοκτονία κατά των Παλαιστινίων τους τελευταίους 15 μήνες.

Το νομοσχέδιο, το οποίο προβλέπει κυρώσεις στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ) σε αντίποινα για τα εντάλματα σύλληψης σε βάρος του Ισραηλινού Πρωθυπουργού, Μπενιαμίν Νετανιάχου και του πρώην υπουργού Άμυνας Γιοάβ Γκαλάντ, κατατέθηκε εν μέσω της αλλαγής της ισορροπίας στο Κογκρέσο των ΗΠΑ, με τους Ρεπουμπλικάνους να ελέγχουν και τα δύο σώματα.

Ο Ασίς Πρασάρ, πολιτικός στρατηγιστής και πρώην σύμβουλος του απεσταλμένου του Ηνωμένου Βασιλείου για την ειρήνη στη Μέση Ανατολή, υποστηρίζει ότι η κίνηση των ΗΠΑ προκαλεί ανησυχία για δύο μέτρα και δύο σταθμά στην εφαρμογή του διεθνούς δικαίου.

«Την προηγούμενη εβδομάδα η Δύση ουσιαστικά απέδειξε, πέραν πάσης αμφιβολίας, ότι το διεθνές δίκαιο δεν σκόπευε ποτέ να τους καταστήσει υπόλογους», είπε ο Πρασάρ στο TRT World.

«Το έχουν ξεκαθαρίσει στο παρελθόν, ότι το διεθνές δίκαιο είναι για να ασκήσεις δίωξη στους Αφρικανούς δικτάτορες και τη Ρωσία, παρόλο που η Δύση έχει διαπράξει σφαγές, εγκλήματα πολέμου και γενοκτονίες πολλές φορές».

Το νομοσχέδιο, το οποίο ονομάζεται νόμος περί αντιμετώπισης παράνομων δικαστηρίων, οδηγείται τώρα στη Γερουσία προς έγκριση. Προτείνει κυρώσεις σε όσους βοηθούν τις προσπάθειες του ΔΠΔ να διώξει Αμερικανούς ή Ισραηλινούς.

Το νομοσχέδιο, το οποίο ονομάζεται Illegitimate Court Counteraction Act, πάει τώρα στη Γερουσία για έγκριση. Προτείνει κυρώσεις εναντίον όσων βοηθούν τις προσπάθειες του ΔΠΔ να ασκήσει δίωξη σε Αμερικανούς ή Ισραηλινούς.

Οι κυρώσεις θα περιλαμβάνουν τη δέσμευση περιουσιακών στοιχείων και την άρνηση χορήγησης βίζας σε κάθε αλλοδαπό που συμβάλλει ουσιαστικά ή οικονομικά στις προσπάθειες του Δικαστηρίου.

Το νομοσχέδιο κατατέθηκε παρά την αυξανόμενη συναίνεση μεταξύ των διεθνών οργανισμών και των εμπειρογνωμόνων σχετικά με τη φύση των εγκλημάτων πολέμου του Ισραήλ στη Γάζα, τα οποία το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης χαρακτήρισε ως γενοκτονία στην προσωρινή του απόφαση.

Ο Πρασάρ σημειώνει ότι οι ΗΠΑ δεν θα δίσταζαν να χαρακτηρίσουν τέτοιες ενέργειες ως γενοκτονία, εάν αυτό εξυπηρετούσε τα συμφέροντά τους.

Έκανε έναν παραλληλισμό με το Σουδάν, όπου οι παραστρατιωτικές Δυνάμεις Ταχείας Δράσης (RSF) έχουν κατηγορηθεί για γενοκτονία από την κυβέρνηση Μπάιντεν.

«(Αλλά) οι ΗΠΑ απλά δεν πρόκειται να αποκαλέσουν ποτέ (τις σφαγές στη Γάζα) γενοκτονία», είπε ο Πρασάρ.

Στοχοποιώντας την ανώτατη ηγεσία του Ισραήλ τον περασμένο Νοέμβριο με τα ιστορικά εντάλματα σύλληψης, το ΔΠΔ έθεσε τις βάσεις για ευρύτερους μηχανισμούς λογοδοσίας.

Στρατιωτικοί αξιωματούχοι, εταιρικές οντότητες και άλλοι παράγοντες που είναι συνένοχοι στα συστηματικά εγκλήματα του Ισραήλ μπορεί τώρα να βρεθούν υπό νομικό έλεγχο.

Τα κράτη που δεσμεύονται από το Καταστατικό της Ρώμης ή την Πράξη του ΔΠΔ μπορούν να ασκήσουν καθολική δικαιοδοσία για τη δίωξη ατόμων, συμπεριλαμβανομένων των πολιτικών ηγετών και του στρατιωτικού προσωπικού, για συνεργεία σε γενοκτονία ή εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Η δικαιοδοσία αυτή ισχύει ανεξάρτητα από τον τόπο τέλεσης του εγκλήματος ή την εθνικότητα των κατηγορουμένων ή των θυμάτων.

Αυτό εφαρμόστηκε για πρώτη φορά την περασμένη εβδομάδα.

Δικαστήριο της Βραζιλίας, σε μια ιστορική κίνηση, διέταξε την αστυνομία να διενεργήσει έρευνα για Ισραηλινό στρατιώτη που κατηγορείται για εγκλήματα πολέμου στη Γάζα.

Η εντολή του δικαστηρίου για κατεπείγουσα διερευνητική δράση αποτελεί παράδειγμα και σημείο αναφοράς, για την εφαρμογή των διατάξεων του Καταστατικού της Ρώμης σε εθνικό επίπεδο από χώρα που το έχει υπογράψει.

«Αυτό που θα πρότεινα στους διεθνείς δικηγόρους είναι να ακολουθήσουν το πρότυπο που εφαρμόστηκε πρόσφατα στη Βραζιλία και να απαγγείλουν κατηγορίες βάσει του διεθνούς δικαίου για εγκλήματα πολέμου, για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, στα εθνικά τους δικαστήρια», προσθέτει ο Πρασάρ.

Θα αλλάξουν οι κυρώσεις τη στάση της Δύσης;

Μετά τις προτεινόμενες κυρώσεις των ΗΠΑ κατά του ΔΠΔ, πολλές δυτικές χώρες, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Πολωνίας, είναι πιθανό να ευθυγραμμιστούν με την Ουάσιγκτον.

«Νομίζω ότι θα έχουμε μια χούφτα από τους ίδιους ανθρώπους, τις ίδιες κυβερνήσεις που αρνούνται μονίμως αυτή τη γενοκτονία, που έχουν εξοπλίσει αυτή τη γενοκτονία, που δεν θα το ακολουθήσουν αυτό», λέει ο Πρασάρ.

«Τώρα, εναπόκειται στους Ευρωπαίους συμμάχους να δείξουν πυγμή και να ορθώσουν ανάστημα στις ΗΠΑ και να πουν, όχι, πιστεύουμε στο διεθνές δίκαιο».

Η Ουάσινγκτον έχει ιστορικά θέσει σημαντικές προκλήσεις στο ΔΠΔ, αντιτιθέμενη ενεργά στο Δικαστήριο όταν διερευνούσε εγκλήματα πολέμου που αφορούν το προσωπικό των ΗΠΑ ή συμμάχους τους, όπως το Ισραήλ.

Αυτή η τακτική πίεσης περιελάμβανε την επιβολή κυρώσεων σε αξιωματούχους του ΔΠΔ και την άσκηση πιέσεων σε κράτη μέλη ώστε να αποσύρουν την υποστήριξh τους σε έρευνες που θεωρούνταν δυσμενείς για τα συμφέροντα των ΗΠΑ.

Αποκαλύψεις δείχνουν λεπτομερώς την πολυετή παρακολούθηση και κατασκοπεία από τις ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες με στόχο αξιωματούχους του Δικαστηρίου.

Οι ΗΠΑ είχαν επιβάλει κυρώσεις στην πρώην εισαγγελέα του ΔΠΔ, Φατού Μπενσούντα, και σε άλλο προσωπικό του ΔΠΔ κατά την πρώτη διακυβέρνηση του Τραμπ, λόγω των ερευνών του Δικαστηρίου για εγκλήματα πολέμου της Ουάσινγκτον στο Αφγανιστάν και το σύμμαχο της Ισραήλ στα παλαιστινιακά εδάφη.

Ειδικότερα, η Μπενσούντα δέχθηκε άμεσες απειλές από την ηγεσία της Μοσάντ, που την προειδοποίησαν να μην ασχοληθεί με υποθέσεις που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο την ασφάλεια της ή την ασφάλεια της οικογένειας της.

Αργότερα, η διοίκηση Μπάιντεν ήρε τις κυρώσεις αυτές. Η τωρινή κίνηση για την επαναφορά τους κατά του δικαστηρίου εγείρει σημαντικά νομικά και ηθικά ερωτήματα.

Η έκδηλη πολιτική αντίθεση έχει επίσης ενταθεί.

Τον Απρίλιο του 2024, μια ομάδα Αμερικανών Ρεπουμπλικανών γερουσιαστών απηύθυνε προειδοποίηση στον νυν εισαγγελέα Καρίμ Χαν, απειλώντας με επιβολή κυρώσεων σε βάρος του ίδιου, των αξιωματούχων του ΔΠΔ, ακόμη και των οικογενειών τους, σε περίπτωση που τα εντάλματα προχωρούσαν.

«Το ΔΠΔ και οι δικαστές γνώριζαν ότι θα τους επιβληθούν κυρώσεις, ότι θα τιμωρηθούν, ότι θα δεχθούν επιθέσεις για την έκδοση αυτών των ενταλμάτων σύλληψης», λέει ο Πράσαρ.

«Οι ΗΠΑ δεν θέλουν καμία λογοδοσία για το Ισραήλ ή τις ίδιες, ειλικρινά, για αυτά τα εγκλήματα πολέμου, επειδή η ισραηλινή λογοδοσία σημαίνει λογοδοσία των ΗΠΑ, επειδή παρείχαν όλη την υποστήριξη, πολιτική και στρατιωτική, στο Ισραήλ για να διαπράξει αυτή τη γενοκτονία.»

Ωστόσο, οι αμερικανικές κυρώσεις είναι απίθανο να εκτροχιάσουν την έρευνα του ΔΠΔ, αν και τα μέτρα αυτά ενδέχεται να δημιουργήσουν λειτουργικά εμπόδια, όπως η δέσμευση περιουσιακών στοιχείων με έδρα τις ΗΠΑ ή η επιφυλακτικότητα των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων ως προς τη διεκπεραίωση συναλλαγών του ΔΠΔ.

Ωστόσο, οι αμερικανικές κυρώσεις είναι απίθανο να αλλάξουν την πορεία της έρευνας του ΔΠΔ, αν και τα μέτρα αυτά ενδέχεται να δημιουργήσουν λειτουργικά εμπόδια, όπως τη δέσμευση περιουσιακών στοιχείων στις ΗΠΑ ή την επιφυλακτικότητα των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων να χειριστούν τις συναλλαγές του ΔΠΔ.

Όταν οι ΗΠΑ διεξήγαγαν προηγουμένως εκστρατεία κατά του ΔΠΔ με στόχο την εισαγγελέα και το προσωπικό του, αντιμετώπισαν ευρεία παγκόσμια καταδίκη. Καμία δυτική δημοκρατία ή σύμμαχος των ΗΠΑ, εκτός από το Ισραήλ, δεν υποστήριξε την εκστρατεία.

Αυτή τη φορά, οι αντιδράσεις θα μπορούσαν να είναι ακόμη εντονότερες, ιδίως στην Ευρώπη, όπου ο υπερβάλλων ζήλος των ΗΠΑ μπορεί να μετατοπίσει το ενδιαφέρον από τις εύλογες κριτικές για το ΔΠΔ στην παρεμπόδιση της δικαιοσύνης από την Ουάσινγκτον.