Khan Younis, Gaza – In het schemerlicht van de dageraad hield Sumaya Abu Deqa haar babydochter Jana stevig vast, terwijl ze probeerde elk detail van haar gezicht te onthouden. De 39-jarige moeder stond op het punt een bus te nemen die haar en haar 13-jarige zoon Ahmad uit Gaza zou brengen voor een levensreddende kankerbehandeling—een kans waar ze maandenlang voor had gevochten te midden van oorlog.

Maar de opluchting werd overschaduwd door verdriet: Jana mocht niet mee. Door Israëlische beperkingen stond Abu Deqa voor een onmogelijke keuze—bij haar baby blijven of haar zoon redden.

“Onder normale omstandigheden zou hij onmiddellijk naar het buitenland zijn overgebracht of ten minste in Gaza behandeld,” zei Abu Deqa. “Maar door de oorlog takelt mijn zoon voor mijn ogen af, en ik kan niets doen.”

Ahmads longkanker werd ontdekt terwijl hij werd behandeld voor verwondingen die hij opliep bij een Israëlische luchtaanval in juni 2024. Herhaalde pogingen om toestemming te krijgen om Gaza via de Kerem Shalom-overgang te verlaten, mislukten. Hij was een van de duizenden patiënten en gewonden in Gaza die sinds mei geen behandeling in het buitenland konden krijgen, toen Israël zijn militaire operatie in Rafah begon en Gaza feitelijk van de buitenwereld afsloot.

Maar op zaterdag, voor het eerst in maanden, mochten 50 patiënten—allemaal kinderen—via de Rafah-overgang vertrekken als onderdeel van het staakt-het-vuren tussen Hamas en Israël dat op 14 januari begon. Elke patiënt mocht slechts één begeleider meenemen, wat families voor hartverscheurende keuzes stelde.

Voor Abu Deqa betekende dit dat ze haar man en kinderen, waaronder de negenjarige Marwa, moest achterlaten. Marwa huilde terwijl ze haar moeder smeekte om niet te gaan.

“Ik verlaat Gaza, maar mijn hart blijft hier bij mijn man, mijn kinderen en mijn hele familie,” vertelde ze aan TRT World. “Ik heb geen keuze. Als ik niet ga, zal Ahmad sterven.”

Ze probeerde Marwa te troosten en legde uit dat de reis hun laatste kans was om Ahmads leven te redden—een kans die maanden geleden al mogelijk had moeten zijn, als Israël de grensovergang niet had gesloten.

Maar de onzekerheid bleef. “We weten niet eens welk land ons zal opnemen. Sommigen zeggen de VS, anderen noemen andere plaatsen. Het hangt ervan af waar ze Ahmad kunnen behandelen,” zei ze, bang dat ze misschien nooit meer naar huis mogen terugkeren.

Terwijl ze haar man Salem, 43, gedetailleerde instructies gaf over de zorg voor hun kinderen, arriveerde de bus. Salem trok Marwa voorzichtig weg uit Abu Deqa’s armen, terwijl zij en Ahmad de bus instapten die hen naar de Rafah-overgang zou brengen.

Veel meer mensen hebben behandeling nodig

Dr. Mohamed Zaqout, directeur van ziekenhuizen bij het ministerie van Volksgezondheid in Gaza, vertelde TRT World dat 400 patiënten prioriteit hadden gekregen voor behandeling in het buitenland. “De 50 die mochten vertrekken, werden geclassificeerd als de meest urgente gevallen volgens de criteria van de medische commissie die deze gevallen beoordeelt,” zei hij. “We hopen dat de Egyptische autoriteiten het aantal medische evacuaties verhogen naar 100, om zoveel mogelijk levens te redden,” voegde hij eraan toe.

Vijftien maanden van onophoudelijke bombardementen hebben het gezondheidszorgsysteem van Gaza verwoest in een oorlog die meer dan 46.000 levens heeft geëist. Gaza, dat al worstelde onder een 17-jarige blokkade door Israël, kon nauwelijks voldoen aan de behoeften van de 2,3 miljoen mensen die vastzitten in de enclave. Voor het staakt-het-vuren waren slechts zes van de 36 ziekenhuizen in Gaza operationeel.

Vrijdagavond trok het Israëlische leger zich terug van de Rafah-overgang en droeg de controle over aan Europese waarnemers en personeel van de Palestijnse Autoriteit—terugkerend naar dezelfde regeling die werd ingevoerd na Israëls terugtrekking uit Gaza in 2005.

De patiënten die vertrokken zijn “zijn in een vergevorderd stadium van hun ziekte, en we vragen alle betrokkenen om extra zorg en aandacht aan hen te besteden. Ze zijn nog urgenter dan de patiënten die al in Egypte wachten op behandeling. We vrezen ze elk moment te verliezen,” waarschuwde Dr. Zaqout.

‘Wat als ik alleen sterf?’

Ikhlas Abu Jazar nam buiten het Nasser-ziekenhuis afscheid van haar zoon, de negenjarige Ibrahim, die dringend een hoornvliestransplantatie nodig had om totale blindheid te voorkomen. Ibrahim was blij eindelijk behandeld te worden, maar zijn tienjarige zus Jouri klampte zich huilend aan haar moeder vast.

“Neem me mee! Laat me niet alleen! Wat als we gebombardeerd worden en ik alleen sterf?” riep Jouri.

Abu Jazar, met tranen in haar ogen, probeerde haar gerust te stellen. “Nee, lieverd, er is een wapenstilstand. Ik kom terug zodra de behandeling van je broer klaar is. Je weet dat we vertrekken zodat Ibrahim weer kan zien en met je kan spelen zoals vroeger. We hebben gesmeekt om jou mee te nemen, maar de Israëli’s weigerden.”

Volgens Dr. Zaqout was het ministerie van Volksgezondheid in Gaza aanvankelijk verteld dat elke patiënt twee begeleiders mocht meenemen. Dat werd later teruggebracht naar slechts één. Deze beperking dwong ouders en voogden van wezen om andere kinderen achter te laten.

Abu Jazar had sinds 5 mei, de dag dat Ibrahim door granaatscherven werd getroffen, angstig op dit moment gewacht. De reis naar het buitenland is zijn enige kans om zijn zicht te behouden. Toch weegt het zwaar op haar om Jouri achter te laten.

Ibrahim daarentegen sprong opgewonden rond. Met zijn blinde oog bedekt zei hij: “Ik wil mijn zicht in mijn andere oog niet verliezen. Ik wil een hoornvliestransplantatie zodat ik weer kan zien—en voetbal kan spelen zoals vroeger!” Met een glimlach voegde hij eraan toe: “Ik hoop dat alle patiënten kunnen reizen en genezen, zodat we weer kunnen zijn zoals voor de oorlog.”

Een wanhopige uittocht

In de buurt was de zevenjarige Asil Shakshak te zwak om te lopen. Haar moeder droeg haar en legde uit dat Asil dringend een complexe operatie nodig had.

“Asil is geboren met een aangeboren hartafwijking,” zei haar vader, Mahmoud Shakshak. “Ze heeft een operatie ondergaan in het Wolfson Medical Centre in Haifa, maar haar toestand verbeterde niet. De artsen zeiden dat ze een nieuwe operatie in het buitenland nodig had, maar de oorlog maakte dat onmogelijk.”

Voor Mahmoud komt de reis veel te laat. “We hadden maanden geleden moeten vertrekken,” zei hij. “Maar het is nu onze enige hoop.”

Zijn vrouw mocht hun jongste dochter, de driejarige Razan, niet meenemen. “Ik kan het redden met onze oudste, Amal, die negen is,” zei hij. “Maar ik werk 12-uur durende diensten in een supermarkt. Hoe moet ik in mijn eentje voor een peuter zorgen?”

Ondanks de logistieke nachtmerrie was hij gefocust op Asils overleving. “Ik hoop gewoon dat mijn vrouw en dochter snel kunnen terugkeren als het proces makkelijker wordt,” zei hij.

Terwijl bussen vol patiënten en begeleiders vertrokken naar Rafah, hing er een mix van emoties in de lucht—hoop, angst en de pijn van scheiding. Degenen die vertrokken wisten dat ze tot de weinige gelukkigen behoorden die konden ontsnappen aan het instortende gezondheidszorgsysteem van Gaza. Maar met hun geliefden achtergelaten, kon niemand de onzekerheid van wanneer, of zelfs of, ze zouden terugkeren van zich afschudden.

Dit artikel werd gepubliceerd in samenwerking met Egab.