Zuid-Afrika is het nieuwste doelwit geworden van de strafmaatregelen van de Amerikaanse president Donald Trump, die eerder al verschillende landen trof met tarieven en dreigementen. Zo suggereerde hij bijvoorbeeld om Canada de 51e staat van de VS te maken en Groenland op te nemen in Amerikaans grondgebied.

Trump ondertekende een presidentieel decreet om de Amerikaanse hulp aan Zuid-Afrika stop te zetten. Dit land heeft lange tijd op Amerikaanse financiële steun vertrouwd voor zijn volksgezondheidssector. De regering-Trump rechtvaardigde deze beslissing door Pretoria te beschuldigen van “onrechtvaardige raciale discriminatie” tegen witte Afrikaners, de minderheid die tijdens de apartheid aan de macht was.

Amerikaanse hulp maakte 17% uit van het gezondheidsbudget van Zuid-Afrika.

Het decreet verwees specifiek naar de onlangs door president Cyril Ramaphosa ondertekende Onteigeningswet als bewijs van discriminatie tegen de witte minderheid. Deze nieuwe wet maakt het mogelijk om in bepaalde omstandigheden wit bezit van landbouwgrond te herverdelen in het algemeen belang.

Ondanks de val van de apartheid in 1994 bezitten witte Afrikaners nog steeds een groot deel van de rijkdom en landbouwgrond van het land. Afrikaners zijn afstammelingen van voornamelijk Nederlandse koloniale kolonisten. Tijdens de koloniale en apartheidstijd werden veel inheemse mensen gedwongen hun land te verlaten, terwijl de witte minderheid—nu slechts 7 procent van de bevolking—grote landbouwgebieden in bezit nam.

De beschuldigingen van Trump—variërend van claims dat witte Afrikaners worden gediscrimineerd tot beschuldigingen dat hun land door de overheid wordt afgenomen—zijn “feitelijk onjuist,” zegt Dale McKinley, een politieke econoom en onderzoeker uit Johannesburg die uitgebreid heeft geschreven over de politieke en economische situatie in Zuid-Afrika.

President Ramaphosa verwierp de claims van Trump en verklaarde dat Zuid-Afrika “zich niet zal laten intimideren” door de VS. Zoals gebruikelijk leverde Trump geen concreet bewijs voor zijn beschuldigingen, en experts zoals Dr. McKinley beschouwen ze als ongegrond.

De Zuid-Afrikaanse regering begrijpt dat de beschuldigingen van Trump “gebaseerd zijn op geruchten, niet op juiste informatie of feitelijke gegevens,” zegt Ebrahim Fakir, een Zuid-Afrikaanse politiek analist. De Amerikaanse beschuldiging dat Pretoria “zomaar land kan afnemen” met behulp van de nieuwe wet is niet accuraat, vertelt Fakir aan TRT World. Volgens hem is het beeld van Zuid-Afrika dat Trump en zijn adviseurs hebben, gevormd door misleidende informatie van lobbygroepen zoals AfriForum, een rechtse Afrikanerorganisatie.

AfriForum-leider Kallie Kriel beschuldigde Ramaphosa en het African National Congress (ANC) tijdens een persconferentie eerder deze maand van discriminatie via de landwet, terwijl hij Trump prees.

“We willen onze waardering tonen aan president Trump voor het erkennen en identificeren van de discriminatie die Afrikaners ervaren door raciale wetgeving en bedreigingen van eigendomsrechten,” zei Kriel. Volgens McKinley hebben Afrikaner-groepen hun standpunt echter inmiddels afgezwakt.

“Zelfs de Afrikaner-lobby’s die dit narratief hebben gepusht, hebben moeten toegeven dat het niet waar is,” vertelt Dr. McKinley aan TRT World.

Minderheid binnen een minderheid

Over het weekend verzamelden enkele leden van de witte minderheid in Zuid-Afrika zich buiten de Amerikaanse ambassade in Pretoria om hun steun aan Trump te tonen.

Trump, die controversiële migratiebeleid voorstelde—waaronder een plan om Palestijnen uit Gaza te verplaatsen naar Arabische landen zoals Jordanië en Saoedi-Arabië—bood witte Zuid-Afrikanen vluchtelingenstatus aan in de VS.

Dr. McKinley gelooft dat deze pro-Trump demonstranten “een minderheid van mensen” in Zuid-Afrika vertegenwoordigen. “De overgrote meerderheid heeft negatief gereageerd en de redenering achter Trumps acties verworpen. Ze zien het als onderdeel van een bredere aanval op mensenrechten, democratische rechten en respect voor het mondiale Zuiden, evenals een uiting van steun voor Israël.”

Hij voegt eraan toe: “Een zeer kleine minderheid steunt Trump om hun eigen politieke doeleinden, maar ze hebben geen echte populaire steun buiten hun eigen beperkte achterban.”

Fakir ziet ook dat de pro-Trump sentimenten slechts “een zeer klein deel” van de Zuid-Afrikaanse samenleving vertegenwoordigen. “Het is een minderheid onder de blanken. Het is een minderheid onder de Afrikaners,” zegt Fakir, eraan toevoegend dat “Trump in heel Zuid-Afrika een lachertje is geworden” vanwege zijn wilde opmerkingen en oplossingen voor verschillende mondiale kwesties.

De invloed van Elon Musk?

Elon Musk—de rijkste man ter wereld en geboren in Zuid-Afrika—leidt nu Trumps controversiële Department of Government Efficiency (DOGE). Zowel McKinley als Fakir suggereren dat Musk mogelijk een rol heeft gespeeld in Trumps recente beschuldigingen tegen Pretoria.

“Hij voedt Trump duidelijk met een deel van deze onzin,” zegt Fakir, verwijzend naar claims over de landwet en vermeende discriminatie tegen witte Zuid-Afrikanen. Hij stelt echter dat Musks motivaties niet puur raciaal zijn, maar ook economisch.

Musk wilde zijn Starlink-bedrijf lanceren in Zuid-Afrika, zegt Fakir. Hoewel Zuid-Afrikanen positief reageerden op het initiatief, eisten ze dat Musk zich zou houden aan lokale Black Economic Empowerment-wetten.

“Hij wil dat niet doen. In plaats daarvan wil hij de Zuid-Afrikaanse regering onder druk zetten om hem zonder beperkingen te laten opereren,” zegt Fakir.

Het bestraffen van Zuid-Afrika’s Palestina standpunt

Naast landhervorming, pro-blanke lobby’s en Musks economische belangen is er nog een andere belangrijke factor die Trumps acties drijft: Zuid-Afrika’s sterke standpunt over Palestina.

Dr. McKinley stelt dat Trump Zuid-Afrika vooral viseert vanwege zijn rol in het brengen van Israël voor het Internationaal Gerechtshof (ICJ) wegens genocide.

“De echte reden voor Trumps acties is om Zuid-Afrika te straffen voor zijn standpunt over Palestina,” zegt Dr. McKinley, wijzend op de langdurige banden tussen het ANC en de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO). Beide bewegingen vochten tegen onderdrukkende regimes in hun respectieve regio’s.

Maar de ICJ-zaak “heeft de tegenstellingen tussen Zuid-Afrika en de VS naar een hoger niveau getild,” zegt Dr. McKinley, eraan toevoegend dat sommige buitenlandse beleidskeuzes, zoals het versterken van de banden tussen Pretoria en Peking, ook een van Trumps motivaties kunnen zijn om de Afrikaanse staat te straffen.

Het presidentiële decreet veroordeelt expliciet Zuid-Afrika’s “agressieve standpunten” tegen de VS en Israël, en beschuldigt Pretoria ervan de kant van Iran te kiezen en Tel Aviv—ten onrechte—van genocide in Gaza te beschuldigen in plaats van Hamas.

Fakir, een politiek analist uit Johannesburg, ziet ook verbanden tussen Trumps hulpverlaging en Zuid-Afrika’s pro-Palestina standpunt. Zuid-Afrika’s ICJ-zaak is niet gericht tegen het bestaan van Israël, maar eist simpelweg dat de regering-Netanyahu zich houdt aan fatsoen en internationaal recht, zegt hij.

Maar “Trump zegt in feite: oh nee, niemand mag Israël zelfs maar vragen fatsoenlijk te zijn. Je mag niets vragen, ze moeten kunnen doen wat ze willen,” zegt Fakir.