Het idee dat Israël een 'bijbelse' aanspraak heeft op de bezette Westelijke Jordaanoever is een populair gespreksonderwerp geworden onder bepaalde politieke figuren.
Vorige week herhaalde Elise Stefanik, door de Amerikaanse president Donald Trump genomineerd als ambassadeur bij de Verenigde Naties, deze claim. Ze antwoordde een duidelijke “ja” toen haar werd gevraagd of ze het eens was met extreemrechtse Israëlische functionarissen die stellen dat de gehele Westelijke Jordaanoever Israël’s bijbelse erfenis is.
Maar dit is niet slechts een kwestie van politieke retoriek. Het narratief van het 'bijbelse recht' is geworteld in het christelijk zionisme – een geloofssysteem dat zowel het Amerikaanse buitenlandse beleid als Israël’s uitgebreide mensenrechtenschendingen tegen Palestijnen heeft beïnvloed.
Waar komt dit idee vandaan, en heeft het enige theologische basis? Laten we het nader bekijken.
Een ‘bijbels’ recht? Niet echt.
De basis van het christelijk zionisme is de overtuiging dat Israël een door God gegeven en onbetwistbaar recht op het land heeft. Maar heeft deze claim een theologische grondslag? Niet echt.
Volgens de voorstanders van dit idee vertalen bepaalde bijbelse beloften aan figuren zoals Abraham zich direct naar de territoriale aanspraken van de moderne staat Israël. Het meest geciteerde vers komt uit het Oude Testament, waar Abraham wordt verteld: “Ik zal zegenen wie jou zegenen, en wie jou vervloekt, zal ik vervloeken.”
Dit vers wordt vaak gebruikt om te beweren dat God het land Israël aan de nakomelingen van Abraham heeft gegeven – wat betekent dat Israël een 'bijbels recht' heeft op de Westelijke Jordaanoever.
Maar hier is het probleem: die interpretatie selecteert slechts bepaalde delen van de Schrift. Dominee Dr. Stephen Sizer, een expert op het gebied van christelijk zionisme, wijst erop dat de belofte in het boek Genesis specifiek aan Abraham werd gedaan, niet aan zijn nakomelingen voor altijd, en zeker niet aan een moderne natiestaat.
“Er is niets in de tekst dat suggereert dat God de belofte onvoorwaardelijk of voor altijd bedoeld heeft,” legt Sizer uit.
Hij vertelt aan TRT World dat deze claim niets meer is dan “een zwakke poging om kolonisatie te rechtvaardigen vanuit de Bijbel.”
Wiens beloofde land?
Sizer, een voormalig predikant en uitgesproken criticus van het christelijk zionisme, heeft uitgebreid geschreven over de theologische tekortkomingen en politieke impact ervan.
Wanneer hem wordt gevraagd of het 'Beloofde Land' exclusief aan het Joodse volk werd gegeven als hun eeuwige erfenis, legt Sizer uit dat de Bijbel juist het idee van onvoorwaardelijk landbezit tegenspreekt.
“In tegenstelling tot wat vaak wordt aangenomen, benadrukken de Schriften herhaaldelijk dat het land aan God toebehoort en dat bewoning altijd voorwaardelijk was. ‘Het land is van Mij en jullie verblijven in Mijn land als vreemdelingen en bijwoners.’ (Leviticus 25:23)”
Zelfs Abraham, zoals beschreven in Hebreeën, zag het 'beloofde land' als een tijdelijke verblijfplaats, uiteindelijk uitkijkend naar een hemelse erfenis, niet een permanente, aardse bezitting.
“Bewoning stond open voor alle mensen van God op basis van geloof, niet ras. De schrijver van Hebreeën legt zelfs uit dat het land nooit hun ultieme verlangen of erfenis was, maar een tijdelijke verblijfplaats tot de komst van Jezus Christus. Hun eeuwige erfenis, en die van ons, is hemels, niet aards,” legt Sizer uit.
Op het wereldtoneel doet het argument voor een 'bijbels recht' het niet beter.
VN-resolutie 242 roept expliciet op tot Israëlische terugtrekking uit de in 1967 bezette gebieden, waaronder de Westelijke Jordaanoever. De nederzettingen die Israël op deze gronden heeft gebouwd, schenden het internationaal recht, waardoor de retoriek van het 'bijbels recht' niet alleen gebrekkig is, maar ook illegaal.
Christelijk zionisme
Christelijk zionisme is niet slechts een abstract theologisch geloof – het is een drijvende kracht geweest in de vormgeving van het Amerikaanse buitenlandse beleid.
Sinds de oprichting van Israël in 1948 hebben christelijke zionisten een belangrijke rol gespeeld in het lobbyen voor beleid dat Israël bevoordeelt, vaak ten koste van de Palestijnen. De wortels van het christelijk zionisme waren al zichtbaar in 1948, toen de Amerikaanse president Harry Truman de eerste wereldleider werd die Israël officieel erkende als een Joodse staat, slechts 11 minuten na de oprichting ervan.
Snel doorspoelen naar het presidentschap van Trump en het christelijke zionisme stond weer op de voorgrond.
Onder zijn regering erkenden de VS in 2017 formeel Jeruzalem als de hoofdstad van Israël en steunden ze in 2019 de Israëlische soevereiniteit over de Golanhoogten – acties die rechtstreeks in strijd zijn met het internationaal recht, aangezien de eerste door de VN wordt aangemerkt als bezet Palestijns gebied en de laatste Syrisch grondgebied is onder Israëlische militaire bezetting.
Maar het gaat niet alleen om Trump. Christelijk zionisme heeft diepe wortels in de Amerikaanse politiek en beïnvloedt zowel Democraten als Republikeinen.
Zo heeft Mike Pompeo, de voormalige Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Israël’s decennialange controle over de Palestijnse gebieden verdedigd door te stellen dat de Israëlische staat een bijbelse aanspraak heeft op het land, waarbij hij het idee dat Israël een bezettende macht is, afwees.
“[Israël] is geen bezettende natie. Als evangelisch christen ben ik ervan overtuigd door mijn lezing van de Bijbel dat, 3.000 jaar later, ondanks de ontkenning van velen, [dit land] het rechtmatige thuisland is van het Joodse volk,” zei hij.
Witte evangelische christenen hebben bewezen enkele van de meest fervente aanhangers van de Israëlische staat te zijn, wellicht meer dan welke andere groep dan ook.
Ron Dermer, voormalig ambassadeur van Israël in de VS, heeft deze dynamiek zelfs eens erkend door Israël aan te sporen om bij zijn diplomatieke inspanningen voorrang te geven aan evangelische christenen boven Amerikaanse Joden.
“Mensen moeten begrijpen dat de ruggengraat van Israël’s steun in de Verenigde Staten de evangelische christenen zijn,” zei hij.
Christelijk zionisme komt grotendeels voort uit evangelische en fundamentalistische christelijke overtuigingen, die steun voor Israël zien als een goddelijke opdracht die verbonden is aan de realisatie van apocalyptische profetieën.
Evangelisten beweren dat de wederkomst van Christus afhangt van de vervulling van specifieke gebeurtenissen, zoals de terugkeer van de Joden naar het zogenaamde “Beloofde Land” en de stichting van de staat Israël.
Dit narratief ontmenselijkt niet alleen Palestijnen, maar schildert hen ook af als obstakels voor de profetie, waarbij ze worden neergezet als “menselijke dieren” die etnisch gezuiverd moeten worden.
Binnen dit gevaarlijke kader blijft christelijk zionisme onderdrukking, systematisch geweld en bezetting mogelijk maken en legitimeren, waardoor een theologische en politieke rechtvaardiging wordt gecreëerd voor het lijden van miljoenen.
Stilte in het aangezicht van genocide
Wanneer politici zich beroepen op verzonnen retoriek, helpen ze illegale nederzettingen in stand te houden, bezetting te verankeren en systematisch onrecht te ondersteunen.
Maar naast het vormgeven van beleid, dient dit een duisterder doel: het mogelijk maken voor de VS om Israël’s genocide en haar eigen medeplichtigheid aan deze schendingen wit te wassen.
De invloed van christelijk zionisme strekt zich uit voorbij de Amerikaanse politiek en reikt tot in kerken, vooral in Europa.
Sizer merkt op dat de relatie tussen de Kerk van Engeland en pro-Israëlische lobbygroepen vaak heeft geleid tot stilte van veel christelijke leiders.
“Er is ongetwijfeld sprake geweest van wat velen zien als een ongezond nauwe en langdurige relatie tussen de leiders van de Kerk van Engeland en de Board of Deputies of British Jews, die zichzelf, zonder excuses, beschrijven als een pro-Israëlische lobby,” zegt Sizer.
“Het is betreurenswaardig dat veel christelijke leiders in de VS en Europa hebben gezwegen en medeplichtig zijn geweest, niet bereid om Israël te bekritiseren voor wat steeds meer wordt erkend als een genocidale campagne tegen het Palestijnse volk,” zegt hij.
Deze stilte moedigt de voortdurende onderdrukking van de Palestijnen alleen maar aan, waardoor de legitimiteit van de bezetting onder een theologisch mom kan blijven voortbestaan.
