Trump beloofde een einde te maken aan de Rusland-Oekraïne-oorlog. Hier is wat hij moet doen
Politiek
6 min lezen
Trump beloofde een einde te maken aan de Rusland-Oekraïne-oorlog. Hier is wat hij moet doenNaarmate het plan van de Trump-administratie om de Rusland-Oekraïne-oorlog te beëindigen vorm krijgt, is dit wat we kunnen verwachten: verkiezingen, sancties en een verschuivende tijdlijn.
Bijna drie jaar sinds het begin van de Rusland-Oekraïne-oorlog, rukken de Moskouse troepen op in Oost-Oekraïne, 25 januari 2025 (REUTERS/Anton Shynkarenko)
15 februari 2025

Vierentwintig uur, zes maanden, 100 dagen, minstens een jaar. De door de Trump-regering voorspelde tijdlijnen om de oorlog tussen Rusland en Oekraïne te beëindigen zijn allesbehalve consistent geweest.

Donald Trump en zijn gezant voor Oekraïne, Keith Kellogg, beweren te werken aan een plan om een akkoord te sluiten dat de oorlog beëindigt en een vredesdeal bereikt.

In de drie jaar sinds de oorlog die in 2022 uitbrak, heeft Rusland soms terrein verloren, maar het heeft gestaag grondgebied in het oosten gewonnen. Daarentegen staat Oekraïne voortdurend op de achterste voet in zijn eigen grondgebied en probeert het de situatie te veranderen met een recente verrassingsaanval in de Russische regio Koersk.

Analisten denken dat Kiev dit deed om Koersk als onderhandelingsmiddel te gebruiken. Maar dat lijkt niet te werken, aangezien Moskou zijn grondgebied terugwint.

Oekraïne, dat graag wil behouden wat er nog over is van zijn grondgebied, is waarschijnlijk bereid deel te nemen aan vredesbesprekingen. Maar het veiligstellen van Moskou's deelname zal Trumps eerste uitdaging zijn.

De vredesdeal vereist eerst dat beide partijen instemmen met gesprekken. Hier is wat de VS in overweging zou moeten nemen bij het bemiddelen van de gesprekken:

Voor de onderhandelingen beginnen

De Trump-regering is nog bezig haar beleid te formuleren, maar Kellogg heeft gehint op een mogelijke route: Oekraïne zou tegen het einde van het jaar presidents- en parlementsverkiezingen houden als onderdeel van een eerste wapenstilstand met Rusland. Amerikaanse functionarissen onderzoeken of er voorafgaand aan de verkiezingen een staakt-het-vuren kan plaatsvinden, voordat er een oplossing wordt bemiddeld.

"De meeste democratische landen houden verkiezingen tijdens oorlogstijd. Ik denk dat het belangrijk is dat zij dat ook doen," zegt Kellogg. "Ik denk dat het goed is voor de democratie. Dat is het mooie van een solide democratie: er zijn meer dan één persoon die mogelijk kandidaat is."

Kremlin-woordvoerder Dmitry Peskov herhaalde snel Kelloggs verklaring en noemde "president Zelensky een illegitieme leider wiens termijn is verstreken."

Zelensky, wiens presidentschap in mei 2024 zou eindigen, heeft gezegd dat verkiezingen pas zullen plaatsvinden nadat de krijgswet—die is ingevoerd om Oekraïne's oorlogsinspanningen te versterken—is opgeheven.

Voorlopig verbiedt de noodtoestand expliciet verkiezingen.

Poetin houdt ondertussen vol dat Zelensky niet de wettelijke bevoegdheid heeft om te onderhandelen zonder een electorale stemming.

Politieke manoeuvres zijn al aan de gang.

Voormalig premier Joelia Timosjenko en ex-president Petro Porosjenko zijn gezien terwijl ze buitenlandse functionarissen benaderen, wat speculaties aanwakkert over hun ambities. Of verkiezingen Rusland meer bereid zouden maken om te onderhandelen, is een andere vraag.

"Dit zou afhangen van de uitkomst," zegt Eugene Chausovsky, Senior Director, Analytical Development and Training bij het New Lines Institute, tegen TRT World. "Onder het huidige politieke klimaat zou het waarschijnlijk niet leiden tot een pro-Russische of Rusland-vriendelijke regering in Oekraïne."

Dan is er nog een Catch-22 volgorde.

De krijgswet in Oekraïne, die sinds 2022 van kracht is, heeft verkiezingen verhinderd ondanks dat Zelensky's termijn in 2024 afloopt. Terwijl Washington Kiev heeft aangespoord om verkiezingen te houden om democratische normen te handhaven, stellen Oekraïense functionarissen dat dit nu interne verdeeldheid en Russische inmenging zou riskeren.

"Om verkiezingen te houden, moet je de krijgswet opheffen. En om de krijgswet op te heffen, heb je een staakt-het-vuren nodig," vertelde Oleg Ignatov, Senior Analyst voor Rusland bij Crisis Group, aan TRT World. "Betekent dit bijvoorbeeld dat de Russen met zulke suggesties zouden instemmen?"

Trump heeft ook gesuggereerd zijn favoriete instrument—tarieven en sancties—te gebruiken om Moskou onder druk te zetten voor een deal. Tarieven vormen echter mogelijk geen grote bedreiging voor Rusland.

"Niemand begrijpt hoe dat zou kunnen werken, omdat Rusland en de VS bijna geen bilaterale handel hebben," zegt Ignatov. "Het is een heel klein aantal."

Een andere mogelijke voorwaarde is een gedemilitariseerde zone, waarbij Oekraïense en Russische troepen zich terugtrekken van de frontlinies. Maar wie waarheen beweegt, is het punt van discussie.

"Het zou kunnen betekenen dat niet zowel Oekraïners als Russen zich terugtrekken uit sommige delen van de gebieden," voegde Ignatov eraan toe, "maar dat de Russen erop zullen staan dat de Oekraïners zich moeten terugtrekken."

Aan de onderhandelingstafel

Zodra beide partijen aan tafel zitten, zullen de gesprekken waarschijnlijk terugkeren naar de voorwaarden die werden besproken in het Communiqué van Istanboel. Dat was de meest serieuze diplomatieke poging om een wapenstilstand te onderhandelen met bemiddeling van Turkije in het begin van 2022, maar de gesprekken liepen stuk op belangrijke meningsverschillen.

Onder het Communiqué van Istanboel gaf Oekraïne aan bereid te zijn NAVO-ambities op te geven, andere westerse militaire allianties te vermijden en beperkingen op te leggen aan zijn mankracht en uitrusting—hoewel de exacte limieten betwist bleven.

Een belangrijk twistpunt tussen beide partijen was Artikel 5, gemodelleerd naar de collectieve defensieclausule van de NAVO. Deze bepaling zou garantstaten—inclusief de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Frankrijk, China en Rusland—hebben toegestaan Oekraïne te verdedigen in geval van een gewapende aanval. Moskou eiste echter vetorecht over een dergelijke interventie, wat Kiev ertoe bracht de gesprekken te verlaten.

De knelpunten zullen bekend voorkomen.

Kiev zou formeel afstand moeten doen van zijn NAVO-bod. De NAVO-aspiraties van Oekraïne blijven een rode lijn voor Rusland en een lage prioriteit voor Trump.

"De vraag is dan wat de VS (evenals de Europeanen) bereid zouden zijn Oekraïne te bieden als alternatief voor NAVO-lidmaatschap," zegt Chausovsky, "en of dit genoeg zou zijn voor serieuze onderhandelingen tussen Kiev en Moskou."

Dan is er de kwestie van grenzen.

In juni 2024 zei Poetin dat voor onderhandelingen te starten, Oekraïense troepen zich zouden moeten terugtrekken uit in totaal vier Oekraïense provincies—Donetsk, Loehansk, Zaporizja en Cherson—hoewel deze niet volledig onder controle van Moskou stonden.

Een alternatieve optie zou zijn om het conflict te bevriezen langs de huidige frontlinies, waarbij de Krim en de Donbas-regio aan Rusland worden afgestaan, samen met andere bezette gebieden.

Zelensky heeft een idee geopperd om een 200.000 man sterke Europese vredesmacht in te zetten om een regeling af te dwingen. Ignatov is sceptisch en gelooft niet dat dit haalbaar is.

"Ik denk dat het er op dit moment niet realistisch uitziet, en iedereen begrijpt dit," zegt hij. "Ten eerste zal het erg duur zijn. Ten tweede zal het zonder de VS niet werken. Omdat Europa niet over zo'n capaciteit beschikt. En Rusland zou niet instemmen."

Taalbeleid zou ook een punt van discussie kunnen worden dat Rusland belangrijk acht.

Oekraïne zou concessies moeten doen in geval van een regeling. Een Oekraïense wet uit 2019, aangenomen aan het einde van de ambtstermijn van voormalig president Petro Porosjenko, maakte Oekraïens de exclusieve taal van overheidsdiensten.

Het was een stap die Moskou discriminerend noemde tegen Russisch sprekenden. Oekraïens is de hoofdtaal in West-Oekraïne, terwijl Russisch overheerst in een groot deel van het oosten. Een groot deel van de bevolking spreekt beide talen vloeiend.

Omdat er in Oost-Oekraïne veel Russisch wordt gesproken, zou dit een belangrijk instrument kunnen zijn bij onderhandelingen.

Zowel Kiev als Moskou onderhandelen vanuit een positie van zwakte, zei Ignatov. Oekraïne vanwege zijn verliezen op het slagveld en Rusland vanwege ambitieuze eisen die niet overeenkomen met hun overwinningen op het slagveld, voegde hij eraan toe.

Welke deal de VS ook bemiddelt, het wordt steeds duidelijker dat Trump niet de snelle vrede zal bereiken die hij ooit voorspelde. "Om in deze strategie te investeren," zei Ignatov, "moet je je voorbereiden op een lange strijd."

Neem een kijkje bij TRT Global. Deel uw feedback!
Contact us