Օսմանյան կայսրության գոյատևման ամենակարևոր պատճառներից մեկը ավելի քան 600 տարի այն էր, որ իսլամը դիտում էր որպես իր կառավարման անբաժանելի մաս: Քանի որ թուրքերի գլխավորած կայսրությունը 1517թ.-ին Աբբասյան դինաստիայից Մահմեդական խալիֆայությունը գրավելուց հետո արագորեն ընդլայնվեց, այն մեծ ուշադրություն դարձրեց գիտնականների համաձայնության վրա և՛ սոցիալական, և՛ կրոնական հարցերի շուրջ:

Հետևաբար, մինչև 1759 թվականը « Հուզուր-ի Հումայունի դասեր» հասկացությունը պաշտոնական ձև ստացավ։ Ռամադան ամսին օսմանյան սուլթանի ներկայությամբ անցկացված այս դասերը մասնակցային կառուցվածք ունեին։ Մահմեդական գիտնականները մեկնաբանում էին Ղուրանի տարբեր հատվածներ և պատասխանում ուսանողների և այլ ունկնդիրների հարցերին:

Հուզուրի ամենամյա դասախոսությունները սովորաբար անցկացվում էին Ստամբուլի Թոփքափի պալատում՝ Օսմանյան կայսրության ամենաբարձր նստավայրում: Այս ավանդույթը շարունակվեց 165 տարի, մինչև այն կորցրեց պատմությանը 1924 թվականին խալիֆայության վերացումից հետո:

Կրոնական զգայուն հարցերի վերաբերյալ դասեր քաջալերելու գաղափարը ծագել է այն ժամանակաշրջանից, երբ Օսմանյան կայսրությունը դեռ իր հիմնադրման փուլում էր։ Սուլթանները հանդիպումներ են անցկացրել գիտնականների և կրոնական առաջնորդների հետ՝ գիտական ​​և կրոնական կյանքը աշխուժացնելու և պետության կողմից իսլամական արժեքներին հավատարիմ մնալու համար:

Այդ իսկ պատճառով օսմանյան սուլթանները կարևորում էին իրենց ժամանակի հայտնի կրոնագետներին՝ իրենց ուսանողների հետ միասին իրենց պալատներ հրավիրելը։ Նրանցից ոմանց նույնիսկ որպես մասնավոր ուսուցիչներ են ընդունել։

Ֆաթիհ սուլթան Մեհմեդը (Մեհմեդ II), ով կառավարում էր կայսրությունը վճռական ռազմական հաղթանակներով 1451-1481 թվականներին, փոխհամաձայնության ձևավորման այս ավանդույթը նոր մակարդակի հասցրեց: Նա համոզվեց մասնակցել նման քննարկումներին և մեծ շեշտ դրեց օսմանյան հասարակության մեջ թե՛ կրոնական, թե՛ գիտական ​​մտքի խրախուսման վրա։

Իսկ, ինչպե՞ս էին ընթանում Հուզուրի դասերը:

Առաջին դասը տեղի կունենար կեսօրից հետո կեսօրվա աղոթքների միջև՝ առնվազն վեց գիտնականների մասնակցությամբ։ Այս դասերը «Կայսերական Հուզուր-ի Հումայունի դասեր» անվանելու պատճառն այն էր, որ դրանք անցկացվում էին սուլթանի ներկայությամբ։

Պատմության ընթացքում կրոնական և մշակութային ծրագրերը, որոնք կանոնավոր կերպով շարունակվել են այսքան երկար ժամանակ, բավականին հազվադեպ են:

Այն գիտնականներին, ովքեր դասախոսություններ էին կարդում Հուզուր դասերին, կոչվում էին «մուկարիր» (թեմա բացատրող անձ), իսկ դասերի բովանդակությունը քննարկող և հարցեր տվող գիտնականներին՝ «մուհաթափ»։ Թեկնածուներից յուրաքանչյուրի համար եղել է հինգ զրուցակից։ Սակայն դասախոսների թիվը, օրերը, ժամերն ու դասախոսությունների տեւողությունը ժամանակ առ ժամանակ տարբեր էին:

Բոլոր գործողությունները ղեկավարում էր Շեյխ-ուլ-Իսլամը՝ ֆեթվաներ արձակելու իրավասություն ունեցող բարձրագույն իշխանությունը: Ամենամյա միջոցառման ժամանակ մեկնաբանվելիք սուրաներն ու այաները Ռամադանից տասնհինգ օր առաջ հայտարարել են Շեյխ-ուլ-Իսլամը: Հետագայում այս հատվածների վերաբերյալ հարցեր պատրաստվեցին։

Դասերն անցան գիտական ​​լիակատար ազատության մեջ։ Մուկարրիրի կողմից կ՛ընթերցվեր եւ կը մեկնաբանվեր հատված մը, այնուհետև տրվել են պատասխաններ զրուցակիցների կողմից առաջադրված հարցերին։ Սուլթանը լսում էր ամեն ինչ՝ դասախոսություններից մինչև քննարկումներ։ Գիտնականների մեծամասնությունն իրենց ելույթները հիմնել են 13-րդ դարի պարսիկ իրավաբան, աստվածաբան և Ղուրանի մեկնաբան Քադի ալ-Բայդաուիի աշխատությունների վրա։

Այս իրադարձությունն այդքան կարևոր դարձրեց այն, որ գիտնականները Ղուրանի այաները մեկնաբանեցին հադիսի (Մուհամեդ մարգարեի խոսքերի), իրավագիտության և պատմական ու աշխարհագրական համատեքստի լույսի ներքո: Սա աչքի էր ընկնում որպես ազնիվ և ինտելեկտուալ խստաշունչ գործունեություն, որը զարգացրեց ինչպես բանական, այնպես էլ հոգևոր միտքը Օսմանյան դինաստիայում:

Սովորական էր, որ գիտնականները, ովքեր մասնակցում էին խաղաղության դասախոսություններին, սուլթանի կողմից պարգևատրվում էին նվերներով:

Հանդիպումների անցկացման վայրը որոշել էր սուլթանը։ Այստեղ մուկարիրը նստում էր սուլթանի աջ կողմում, իսկ զրուցակիցները կիսաշրջանաձեւ նստում էին մուկարիրի կողքին։

Սուլթանի կողմից հաստատվել են այն տղամարդկանց և կանանց անունները, ովքեր սուլթանի ներկայությամբ կլսեն դասերը։

II. Աբդուլհամիդի օրոք Յըլդըզ պալատում դասեր էին անցկացվում շաբաթը երկու օր՝ Ռամադան ամսին։ Հրավիրված էին նաև որոշ քաղաքական և քաղաքական գործիչներ։

Սուլթան Վահդեդդինի և խալիֆ Աբդուլմեքջ էֆենդիի օրոք դասերը շարունակվել են Դոլմաբահչե պալատում։ Վերջին դասախոսությունն անցկացվել է 1923 թվականի մայիսին։

Ստամբուլի համալսարանի գրադարանում կա ավելի քան քսան «Հուզուր Դասերի տետրակներ»՝ ձեռագիր և զարդարված, հավանաբար Յըլդըզի պալատի գրադարանից։

Այսօր Ռամադան ամսին Մարոկկոյի սուլթանի ներկայությամբ անցկացվում են օսմանյան հուզուրի դասերին մեթոդով և բովանդակությամբ նման դասեր։ Այս դասախոսությունները հրատարակվում են արաբերեն և անգլերեն՝ «Ալդուրուս Ալհասանիա» անունով։ Այս միջոցառմանը հրավիրված են կրոնագետներ բոլոր իսլամական երկրներից, այդ թվում՝ Թուրքիայից։