Ministri i Jashtëm turk Hakan Fidan tha se Ankaraja pret që ShBA-ja të përmbahet nga “mbështetja e organizatës terroriste PKK”, e cila përbën një kërcënim për Türkiyen.
“Veçanërisht në luftën kundër DEASh-it në Siri, ShBA-ja duhet të rishqyrtojë parametrat e marrëdhënieve të saj dhe të largohet nga detyrimi për të mbështetur PKK-në, e cila përbën një kërcënim për Türkiyen”, tha Fidan në një intervistë për Al Jazeera Arabic.
“Kjo është një çështje kritike e sigurisë kombëtare për ne. Sepse ShBA-ja e konsideron si një situatë taktike mbajtjen në burg të anëtarëve të DEASh-it. Megjithatë, në ndërkohë, mbështetja e PKK-së, e bën këtë është një shqetësim të sigurisë kombëtare për ne dhe është një çështje vërtet toksike mes nesh dhe ShBA-së. Kjo duhet të marrë fund”, tha ai.
Duke theksuar se marrëdhëniet tregtare dhe potenciali me ShBA-në janë "intensive", ai tha se eksportet midis dy vendeve kanë vazhduar në shumë fusha.
Fidan tha se ka bashkëpunim teknologjik me ShBA-në që duhet të zhvillohet më tej në mënyrë strukturore dhe se ka nevojë të forcohet bashkëpunimi në sektorin e energjisë.
Edhe pse administrata e re nuk do të jetë në gjendje të arrijë një marrëveshje me organizatën terroriste PKK/YPG të Sirisë, e cila kërkon qeverisjen dhe bazën e saj të pushtetit, Fidan tha se shpreson për një zgjidhje paqësore të këtij problemi madhor.
Türkiye këshillon administratën e re të Sirisë se sigurimi i qasjes së barabartë në shtetësinë kushtetuese do të kontribuonte ndjeshëm në paqen shoqërore.
Duke theksuar se parimi i dytë thelbësor i kësaj paqeje është që asnjë entitet, përveç organeve të ligjshme shtetërore, nuk duhet të mbajë armë, Fidan paralajmëroi: "Fakti që PKK-ja dhe elementët e saj të lidhur pushtojnë një të tretën e territorit të Sirisë, shumica e të cilave janë qytete arabe, do të thotë se PKK-ja ka pushtuar zonat ku jetojnë arabët".
Duke tërhequr vëmendjen për faktin se Shtetet e Bashkuara dhe vendet evropiane vazhdojnë të mbështesin PKK/YPG-në për shërbimin e burgut që ofrojnë, kryediplomati turk tha se në këmbim të mbajtjes së të burgosurve të DEASh-it në burgun e tyre, organizata terroriste pushtoi një të tretën e territorit të Sirisë "me anë të gënjeshtrës".
Fidan tha se terroristët nga Iraku, Türkiye dhe Irani, po strehohen në territorin sirian, duke përmendur "kërcënimet për integritetin territorial të Sirisë, kërcënimet ndaj integritetit territorial të Irakut dhe kërcënimet ndaj Türkiyes", dhe kërkoi që kjo duhet të zgjidhet.
Ai vuri në dukje se ka disa nisma të ndërmarra nga qeveria dhe se "miqësia" midis Ankarasë dhe Presidentit të Qeverisë Rajonale kurde në Irak është "jashtëzakonisht e avancuar".
Duke theksuar solidaritetin e jashtëzakonshëm midis Türkiyes dhe "vëllezërit e saj kurdë" në KRG në luftën kundër terrorizmit, Fidan tha: "Ata, për fat të keq, gjithashtu u janë nënshtruar sulmeve dhe krimeve të PKK-së. Si përgjigje, ne tregojmë solidaritet".
"Prandaj, edhe ata kanë përpjekje dhe iniciativa për të inkurajuar PKK-në që të shpërbëhet dhe të dorëzojë armët", tha ai.
Ministri tha se Türkiye ka mbështetur opozitën siriane që nga fillimi dhe se kjo mbështetje është bërë "më e rëndësishme" vitet e fundit pasi miliona sirianë kanë mbërritur në Türkiye.
Duke theksuar se më shumë se pesë milionë njerëz jetonin në zonat nën kontrollin e opozitës gjatë asaj kohe, ai tha se Türkiye është përpjekur të sigurojë vazhdimin e armëpushimit për të penguar njerëzit që të vijnë në Türkiye.
Lidhur me shqetësimet e vendeve të tjera për presidentin sirian Ahmed al-Sharaa dhe ndryshimin në qasjen e tij, Fidan tha se ai "kishte njohur gabimet e tij, kishte marrë mësime dhe kishte marrë përgjegjësinë sociale në Idlib, duke u përpjekur të plotësonte nevojat themelore të katër milionë njerëzve".
Qeverisja shtetërore nuk mund të arrihet vetëm nëpërmjet ideologjisë, por më tepër përmes përgjegjësive dhe shërbimeve të tilla, tha ai, duke i kërkuar administratës së re të marrë parasysh sugjerimin e Türkiyes në këtë drejtim.
Kryediplomati turk tha se gjatë regjimit të Asadit, Siria u bë një kërcënim për rajonin e saj dhe për të gjithë, duke shtuar se "tani, mënyra për të hequr qafe këtë është të kemi një qeveri që i drejtohet të gjithë Sirisë, ruan integritetin territorial të Sirisë dhe është në paqe me popullin sirian, një qeveri që buron nga populli sirian dhe që u shërben interesave të Sirisë".
Lidhur me politikat e Iranit në përgjigje të zhvillimeve në Siri, Fidan tha: “Qasja e Iranit për të udhëhequr politikën e jashtme përmes milicive në vendet e rajonit ka qenë një politikë me rrezik të lartë për një kohë të gjatë. Ndërsa Irani ka bërë disa përparime, kostoja e mbajtjes së këtyre përfitimeve është më e lartë. Iranit i është dashur të bëjë sakrifica shumë më të mëdha për të ruajtur arritjet e tij në Irak dhe Siri.”
Fidan deklaroi se u ka thënë zyrtarëve iranianë se kjo qasje e politikës së jashtme duhet të ndryshojë, duke theksuar se teksa politika të tilla mund të jenë të suksesshme në afat të shkurtër, ato vendosin një barrë të konsiderueshme afatgjatë dhe strukturore, si në sistemin e Iranit, ashtu edhe në rajon.
Rëndësia e të qenit të lirë nga kultura e dominimit të një vendi
Duke theksuar nevojën që rajoni të shkëputet nga kultura e dominimit të një vendi, Fidan tha: "As arabët, as turqit, as kurdët, as iranianët, nuk duhet të kenë asnjë lidhje me dominimin, shqetësimin e njëri-tjetrit ose kërcënimin e njëri-tjetrit".
Ai theksoi rëndësinë që vendet të punojnë së bashku për të zgjidhur problemet e tyre, duke garantuar siguri, prosperitet dhe pasuri për njëri-tjetrin dhe duke shmangur të qenit burime kërcënimesh ose shtypjeje.
Lidhur me pretendimet se Irani mund të mbështesë organizatën terroriste PKK/YPG nën emrin e Forcave Demokratike Siriane (SDF), e cila udhëhiqet nga YPG, dega siriane e PKK-së, Fidan tha se vazhdimi i politikave të tilla, siç ka bërë Irani në të kaluarën, nuk do të ishte rruga e duhur.
Ai nënvizoi se Siria i përket popullit sirian dhe se askush nuk duhet të imponojë sovranitetin e tij, duke diktuar se çfarë duhet të bëjë Siria. Fidan u shpreh se kjo qasje bie ndesh me moralin e tij dhe politikën e jashtme të Türkiyes.
Megjithë problemet në rritje në Siri, kryediplomati turk vuri në dukje se përgjegjësia për zgjidhjen e problemeve të Sirisë i takon vetë vendit, jo Iranit apo Rusisë.
Sa i përket çështjes së Palestinës, Fidan tha se vrasja, burgosja dhe pushtimi i tokave palestineze pa marrë parasysh gratë dhe fëmijët, si dhe përkeqësimi i vazhdueshëm i statusit të Kudsit, janë të papranueshme.
“Aktualisht, Netanyahu po shfrytëzon dobësinë ushtarake të rajonit, i mbështetur nga fuqia e pafundme e SHBA-së, dhe po përdor operacione psikologjike për të përhapur një narrativë të rreme. Politikat që ai po ndjek në rajon nuk do të sjellin përfitime për Izraelin në planin afatgjatë”, paralajmëroi ai.
Duke deklaruar se Arabia Saudite ka bërë një "lëvizje serioze dhe të nderuar" për çdo normalizim të mundshëm me Izraelin, Fidan tha: "Ndërlidhja e normalizimit me një zgjidhje me dy shtete është një çështje jashtëzakonisht e rëndësishme. Ky është një qëndrim që forcon pozicionet e Jordanisë dhe Egjiptit", duke kërkuar që të mbështetet qëndrimi i tyre "i fortë".
Fidan u shpreh se procesi i normalizimit ka dy aspekte, ku i pari është marrëveshja dhe marrëdhëniet mes SHBA-së dhe Arabisë Saudite dhe i dyti është pjesa që lidhet me normalizimin me Izraelin.
"Nga diskutimet që kam pasur, nuk besoj se normalizimi do të ndodhë nëse nuk zbatohet dhe pranohet zgjidhja me dy shtete", u shpreh ai.
Presidenti amerikan Donald Trump mund të luajë një "rol historik", tha Fidan, duke shtuar:
"Ashtu siç bëri me çështjen e Ukrainës, si e ndaloi luftën? Edhe këtu, i vetmi person që mund të bëjë presion ndaj Izraelit dhe Netanyahut për zgjidhjen me dy shtete, e cila është pranuar nga e gjithë bota, është presidenti Trump".
Ai nënvizoi se nëse Trump zgjedh të ndërmarrë një veprim të tillë, me këtë mund të ndërmarrë hapa më të mençur në lidhje me sigurinë e Izraelit, të bëjë përparim të rëndësishëm drejt stabilitetit arab, si dhe të bëjë që palestinezët të arrijnë shtetësinë. "Normalizimi në rajon do të heqë gjithashtu ngarkesën nga supet e ShBA-së", shtoi kryediplomati turk.
Ai shtoi se planet mund të bëhen vetëm deri në një pikë me mbështetjen e të tjerëve dhe duke ndikuar në mendësinë amerikane. Megjithatë, Fidan paralajmëroi se kjo nuk është një politikë e qëndrueshme apo e garantuar. "Çfarë do të bëni nëse ShBA-ja do të ndryshojë mendje nesër ose pasnesër", pyeti ai.
