Dikur e veshur vetëm nga familjet mbretërorë, ganezët besojnë se pëlhura Kente është pëlhura më e bukur në botë. Modelet e saj të guximshme dhe ngjyrat e gjalla janë një krenari kombëtare dhe rezultat i një zanati shekullor që daton prej shekujsh.

Nuk është çudi që UNESCO-ja, agjencia e kulturës e OKB-së, njoftoi se po përfshinte pëlhurën Kente në kategorinë e saj të Trashëgimisë Kulturore Jomateriale.

Pëlhura e endur me dorë i jep elegancë përdoruesit, me dizajne të ndryshme që tregojnë rajonin e origjinës dhe sensin e modës.

“Është një nga ndjenjat më të mira kur vesh leckën Kente. Ndryshon stili im i ecjes, ndryshon mënyra si flas. Është me klas”, tha për TRT Afrika Bright Yeboah, një banor në kryeqytetin Akra.

Çfarë është Kente dhe si bëhet?

Gërshetimi i Kente me ngjyrat e saj të theksuara daton që në shekullin e 17-të pas Krishtit, sipas disa rrëfimeve, midis njerëzve Asante dhe Ewe që ishin pjesë e mbretërisë Ashanti në Ganën e sotme.

Pëlhura është e endur nga mëndafshi, pambuku ose pëlhura prej fije artificiale duke përdorur tezgjah druri thurjeje ose në shtëpi ose në punishte private. Njohuritë janë transmetuar për shekuj me radhë brenda familjeve endëse përmes mësimit.

Krijimi i një lecke të vetme mund të zgjasë disa javë, në varësi të madhësisë. Ngjyra të ndryshme përdoren tradicionalisht në artin e ndërlikuar, secila mban simbolikën e saj: ari për statusin, e kuqja për pasionin dhe e verdha për fertilitetin, ndër të tjera.

“Mosha, statusi social dhe gjinia e përdoruesve ndikojnë në zgjedhjen e ngjyrës dhe dizajnit të pëlhurës”, tha UNESCO-ja në deklaratën e saj duke e njohur rrobën si një trashëgimi kulturore.

Meshkujt tradicionalisht veshin Kente të mbështjellë mbi supet e tyre, ndërsa gratë e veshin atë në dy pjesë - një fustan deri në kyçin e këmbës dhe një shall.

“Njerëzit e të dyja gjinive janë të përfshirë në procesin e prodhimit, e pëlhura promovon transferimin dhe shkëmbimin e informacionit. Ai është gjithashtu një mjet për ndërtimin e identitetit, duke pasqyruar historitë sociale të komuniteteve të ndryshme”, shtohet në deklaratën e UNESCO-s.

Cila është rëndësia kulturore?

“Ka krenari të pamasë të veshësh Kente. Është një deklaratë shumë e fuqishme e identitetit kulturor dhe kremtimit të trashëgimisë. Kente tregon respekt për traditën dhe ndan një pjesë të kulturës ganeze me botën”, tha Amos Homeda për TRT Afrika.

Homeda ka qenë në biznesin e Kente për 25 vjet pasi mësoi zanatin në punishten e babait të tij. Ai zotëron një punëtori gërshetimi Kente në Akra që punëson endës që prodhojnë pëlhurën tradicionale.

Ai gjithashtu drejton një dyqan që shet rrobat e gatshme. “Krenaria për të veshur Kente buron nga historia e saj e rrënjosur thellë dhe mjeshtëria e aftë e përfshirë. Çdo pjesë tregon një histori, duke pasqyruar përkushtimin dhe mjeshtërinë e endësve. Është një simbol i qëndrueshmërisë, krijimtarisë dhe qëndrueshmërisë së kulturës së Ganës,” shtoi ai.

Kente është gjerësisht i disponueshëm për të gjithë, por kjo veshje nuk mendohet si e lirë. Kjo për shkak të statusit të saj të veçantë që kërkon materiale me cilësi të lartë dhe mjeshtërinë e mundimshme të përfshirë.

“Kente është e shtrenjtë dhe duhet të jetë e shtrenjtë. Kente është art dhe arti kushton. Ajo vjen me tarifë. Kushdo që e vesh atë duhet të kuptojë vlerën e pëlhurës Kente," vuri re Yeboah.

Çmimi i një fustani të përfunduar Kente varet nga lloji i rrobave dhe modelet e zgjedhura nga veshësi. Mund të variojë nga 200 deri në 2000 dollarë, sipas Homeda.

Latifa Abdullahi, një banore në Akra, ka treguar për TRT Afrika se si i është dashur të kursejë para për muaj të tërë në mënyrë që të përballojë një rrobë Kente për fustanin e saj të nusërisë.

“Hera ime e parë që vesha Kente ishte në ditën time të dasmës dhe u ndjeva aq mirë sa u ndjeva sikur isha vërtet një anëtare mbretërore. Çmimi është vërtet i shtrenjtë. Kam kursyer për katër muaj,” kujton ajo.

Lulëzim i biznesit Kente

Përtej vlerës së saj kulturore, thurja e Kente është një biznes në lulëzim me klientelë në të gjithë globin.

“Tregu është dinamik. Ne kemi parë rritje të konsiderueshme si në Ganë ashtu edhe në nivel ndërkombëtar. Ka një interes global në rritje. Ne po përshtatemi vazhdimisht me trendet e tregut duke prezantuar dizajne dhe stile të reja, duke ruajtur autenticitetin e teknikës tradicionale të thurjes”, tha Homeda për TRT Afrika.

“Biznesi Kente kur trajtohet në mënyrë strategjike dhe etike mund të jetë tepër fitimprurës dhe i levërdishëm. Ne fokusohemi në praktika të qëndrueshme, paga të drejta për endësit tanë dhe materiale me cilësi të lartë, "shtoi ai.

Megjithatë, versionet e prodhuara me makinë që janë më të lira e kanë thelluar konkurrencën. Dizajnerët e rinj kanë eksperimentuar me përfshirjen e rrobës Kente si në veshjet moderne zyrtare, ashtu edhe në veshjet e përditshme rastësore.

Ata e konsiderojnë Kente si një veshje të gjithanshme që mund të lartësojë çdo kombinim.

Me një popullsi prej rreth 35 milionë banorësh, Gana është e dyta më e populluar në Afrikën Perëndimore. Është prodhuesi më i madh i arit në Afrikë dhe një nga më të mëdhenjtë në botë.

Është gjithashtu prodhuesi i dytë më i madh i kakaos në botë pas Bregut të Fildishtë fqinj. Gana është shtëpia e dy lokacioneve të Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s.

Të parat janë ndërtesat tradicionale Asante të cilat janë një koleksion prej 10 ndërtesash të ndërtuara tradicionalisht nga koha e Perandorisë Ashanti në zonën afër Kumasit.

E dyta janë kalatë dhe kështjellat e përdorura si poste në epokën koloniale nga portugezët, holandezët dhe britanikët përgjatë bregdetit të vendit.