مەن ئايشەنۇر ئەزگى ئەيگى بىلەن ئۆتكەن يىلى (2024) مايدا ئامېرىكادىكى ئوقۇغۇچىلار لاگېرىدا تۇنجى قېتىم كۆرۈشكەن ئىدىم. بىز لاگېرغا ۋاشىنگتون ئۇنىۋېرسىتېتىدا پەلەستىننى قوللاش ۋە ئىسرائىلىيەنىڭ غەززەدە داۋام قىلىۋاتقان ئىرقىي قىرغىنچىلىقىغا قارشى تۇرۇش ئۈچۈن قاتناشقان ئىدۇق. ئەينى ۋاقىتتا، ئايشەنۇر ئوقۇغۇچىلار ھەرىكىتىنىڭ باشلامچىلىرىنىڭ بىرى سۈپىتىدە مۇھىم رول ئويناۋاتاتتى.

ياش ئامېرىكالىق تۈرك ئۇنىۋېرسىتېت ھاياتىدا ۋە ئۇنىڭدىن كېيىنكى مەزگىللەردە پەلەستىنلىكلەر ئۈچۈن ئادالەت ھەمدە باشقا نۇرغۇن مەقسەتلەر ئۈچۈن تۈرتكىلىك كۈرەش قىلىشقا ئاتلانغان ئىدى.

ھايات بىزنى پەلەستىن خەلقىنىڭ ئەركىنلىكى ئۈچۈن بىر يەرگە جەم قىلدى ۋە مەن تونۇشقان ئايشەنۇر ئېسىل قىز ئىدى. ئۇ ئاق كۆڭۈل، سۆيۈملۈك ۋە باتۇر، كۈچلۈك رەھبەر ئىدى. 26 ياشلىق ئايشەنۇر ناھايىتى پائالىيەتچان بولۇپ، نۇرغۇن دوستلىرى بار ئىدى. ئۇ ھەمىشە كۈلۈمسىرەپ تۇراتتى ۋە ئاكتىپ ئېنېرگىيەسى بىلەن ئەتراپىغا نۇر چاچاتتى.

ئايشەنۇر ھەمىشە باشقىلارغا ياردەم بېرىشنى ۋە دوستلىرى بىلەن ئەھۋاللىشىپ تۇرۇشنى ياخشى كۆرەتتى. ئۇ ئالدىراش بولسىمۇ، ھەتتا ئىشى جىق بولغان ئەھۋالدىمۇ  دوستلىرىنىڭ ئەھۋالىنى، ئۇلارنىڭ بىرەر ئىشقا ياردەمگە ئېھتىياجلىق ياكى ئەمەسلىكىنى سوراپ تۇراتتى.

ھەممە ئادەم ئۈچۈن باراۋەرلىك

ئايشەنۇرنىڭ كىشىنى ھەيران قالدۇرىدىغان قەيسەرلىكى ئۇنىڭ كۆزگە كۆرۈنەرلىك ئالاھىدىلىكلىرىنىڭ بىرى سۈپىتىدە ئېسىمدە. ئۇ بۇ ئالاھىدىلىكىنى كىشىلەرنى خۇشال قىلماقچى بولغاندا چاقچاق قىلىش ئىقتىدارى بىلەن تەڭشەيتتى. ئەمما، پائالىيەت قىلىشقا كەلگەندە ئىنتايىن ئەستايىدىل ئىدى.

ئۇنىڭ ئىجتىمائىي ئېڭى ئادەتتە مۇھىم ۋاقتىنى پائالىيەت تەشكىللەشكە سەرپ قىلغاندا نامايان بولاتتى. ئايشەنۇر پەلەستىننى ئىنتايىن ياخشى كۆرەتتى ۋە ئۇنىۋېرسىتېت لاگېرىدا مۇھىم رول ئوينىدى. ئۇ ئوقۇغۇچىلار بىلەن ئۇنىۋېرسىتېت رەھبەرلىرى ئارىسىدا ئالاقە ئورنىتىپ، پائالىيەتلەرنى پىلانلاش ئىشلىرىغا قاتناشتى.

ئۇ ئوقۇغۇچى بولۇش سۈپىتى بىلەن ئوقۇشىدىن سىرت ۋاقىت ئاجراتتى ۋە پائالىيەتلەردە زور ئۇتۇقلارنى قولغا كەلتۈردى. دەرسلىرىنى تىرىشىپ ئۆگىنىپ، ئىمتىھانلىرىدا ياخشى نومۇر ئالدى ۋە ئاخىرىدا ۋاشىنگتون ئۇنىۋېرسىتېتىنى غەلىبىلىك پۈتتۈردى.

ئايشەنۇر ئادالەتنىڭ پەلەستىن ئىشلىرىنى قوغداشلا ئەمەس، بەلكى ھەممە ئادەمگە باراۋەرلىك ئۈچۈن كۈرەش قىلىشقا مۇناسىۋەتلىك ئىكەنلىكىگە ئىشەنگەن قىز ئىدى.

ياش پائالىيەتچى بولۇش سۈپىتىدە ئۆزىنىڭ ئىجتىمائىي ئېڭىنى تەرەققىي قىلدۇرۇش بىلەن بىر ۋاقىتتا، چەت ئەللەرنى ساياھەت قىلدى. بىر قانچە يىل ئىلگىرى، ئۇ شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيادىكى روھىنگا خەلقىگە قارىتىلغان ئىرقىي قىرغىنچىلىقنى تەكشۈرۈش ئۈچۈن بىرماغا بارغان ئىدى.

ئۇ ئامېرىكانىڭ سېئاتىلدا -كىچىك ۋاقتىدا ئانتاليادىن ئايرىلغاندىن كېيىن ئۆيۈم دەپ قوبۇل قىلغان بۇ شەھەردە، ئىرقىي ئايرىمىچىلىققا قارشى ئادالەت كۈرىشىگە ئاتلانغان بولۇپ، «قارا ھايات» (BLM) ھەرىكىتىگە قاتناشقان ئىدى.

ئايشەنۇر ناھايىتى سەمىمىي ئىدى. ئۇ ھەمىشە كۆڭلىدىن كەچكەن ئىشلارنى قىلدى. نېمە بولۇشىدىن قەتئىينەزەر، ھەر قانداق ئىشنى مۇھەببەت بىلەن قىلاتتى. ئايشەنۇرنىڭ ھاياتنى قانچىلىك ياخشى كۆرىدىغانلىقى، ئۇنىڭ ئوقۇشىنى داۋاملاشتۇرۇش ئۈچۈن ھاياجانلانغانلىقى ۋە ئىشغال قىلىنغان ئىيوردان دەرياسىنىڭ غەربىي قىرغىقىنى زىيارەت قىلىشنى قانچىلىك ئارزۇ قىلغانلىقى ھازىرمۇ ئېسىمدە.

ئايشەنۇرنىڭ ئىيوردان دەرياسىنىڭ غەربىي قىرغاق زىيارىتى

ئايشەنۇر غەربىي قىرغاققا بېرىشقا ھەقىقەتەن ھېرىسمەن بولۇپ، ئۇ يەردىكى رېئاللىقنى، بولۇپمۇ 1967-يىلدىن باشلاپ ئىيوردان دەرياسىنىڭ غەربىي قىرغىقىدا تولۇق ھەربىي ئىشغالىيەتكە ئۇچرىغان پەلەستىنلىكلەرنىڭ رېئاللىقىنى ۋە كېيىنكى ئىرقىي تازىلاشنى ئۆز كۆزى كۆرۈشنى قارار قىلغان.

ئۆكتەبىردە ئىسرائىلىيەنىڭ پەلەستىنلىكلەرگە قىلغان ھۇجۇمى كۈچەيگەندىن بۇيان، 41 مىڭدىن ئارتۇق ئادەم ئۆلدى، ئۇلارنىڭ كۆپىنچىسى ئاياللار ۋە كىچىك بالىلار ئىدى. ئىسرائىلىيە ئارمىيەسى ئىشغال قىلىنغان ئىيوردان دەرياسىنىڭ غەربىي قىرغىقىدا، ھازىرغىچە 700 گە يېقىن ئادەمنى ئۆلتۈردى، 5700 دىن ئارتۇق ئادەمنى يارىلاندۇردى.

بۇ ئارقا كۆرۈنۈشتە، بىز قىسقا ئۇچۇر ئارقىلىق دائىم ئالاقىلاشقان كۈنلەردە، ئايشەنۇر ماڭا دادىسى ۋە باشقا ئۇنىۋېرسىتېت پىروفېسسورلىرىنىڭ ئۇ يەرگە بارىدىغانلىقىدىن قانچىلىك قورققانلىقىنى ئېيتقان ئىدى.

ئايشەنۇر قارشىلىق كۆرسەتكۈچى ئىدى. ئۇ يەنىلا پەلەستىننىڭ ئىشغالىيەتكە قارشى تۇرۇشىنى قوللاش ئۈچۈن غەربىي قىرغاققا بېرىشنى خالايتتى. ئۇ نېمە ئىش بولغانلىقىنى ئېنىق كۆرمەكچى ۋە ئاندىن قايتىپ كېلىپ، داۋاملىق توسۇپ قېلىنىدىغان بۇ ئۇچۇرلارنى دۇنياغا ئاڭلىتىشنى ئارزۇ قىلغان ئىدى.

ئايشەنۇر ئارزۇسىنىڭ  قانچىلىك خەتەرلىك ئىكەنلىكىنى بىلەتتى. ئۇ ئۆزىنىڭ ئىزىنى قالدۇرۇش ۋە پەرۋاسىز دۇنيا غەززەدە ھېچنىمە قىلمىغان بىر ۋاقىتتا، ئىرقىي قىرغىنچىلىققا ئۇچرىغان پەلەستىن خەلقى بىلەن بىللە تۇرۇش ئۈچۈن غەربىي قىرغاققا بېرىشنى ئويلىدى.

ئۇنىڭ خەلقئارا ئىتتىپاقلىق ھەرىكىتى (ISM) ئەزالىرى بىلەن ئۇ يەرگە بېرىشىدىكى سەۋەب، داۋاملىق ئۇچۇر تارقىتىپ، دۇنياغا ئىسرائىلىيەنىڭ ئىشغالىيىتى ۋە ۋەھشىيلىكىنى كۆرسىتىش ئىدى.

مېنىڭ ئايشەنۇر بىلەن بولغان ئەڭ ئاخىرقى تېلېفون سۆھبىتىم، ئۇ ئۆلتۈرۈلۈشتىن بىر قانچە سائەت بۇرۇن بولغان ئىدى. مەن ئۇنىڭ بىلەن تېلېفوندا ئىككى سائەتتىن ئارتۇق پاراڭلاشقان ئىدىم.

ئۇ ۋاقىتتا، مەن ئايشەنۇرنىڭ ھەقىقەتەن چىن قەلبىدىن گەپ قىلىۋاتقانلىقىنى ھېس قىلغان ئىدىم. ئۇ ماڭا ئىشغالىيەتنىڭ نەقەدەر قورقۇنچلۇق ئىكەنلىكىنى ۋە بۇ دەھشەتنىڭ ئاستىدا ياشاشنىڭ نەقەدەر مۈشكۈللىكىنى ئېيتقان ئىدى. بۇ، پەلەستىنلىك بولۇش سۈپىتىمىز بىلەن، مەن ۋە ئائىلەمدىكىلەر ھېس قىلالايدىغان رېئاللىق ئىدى. مەنمۇ ئۇ يەردە قولغا ئېلىنغان ئىدىم. مەخپىي كۈچلەر ئىنىمنىمۇ قولغا ئالغان ئىدى. بىر قېتىم داداممۇ قولغا ئېلىنىپ، پۇتىغا ئوق تەگكەن ئىدى.

ئىشغالىيەت ئاستىدىكى ھايات

ئىشغالىيەت ئاستىدىكى ئىيوردان دەرياسىنىڭ غەربىي قىرغىقىدىن مۇقەددەس قۇددۇسقا بارىدىغان تەكشۈرۈش پونكىتىدىن ئۆتكەندە، ئىرقىي كەمسىتىش ۋە تۇنجى خەتەرنى ھېس قىلالايسىز.

نۇرغۇن پەلەستىنلىكلەر ھېچنىمە بولماي تۇرۇپلا ئېتىپ ئۆلتۈرۈلىدۇ. ئۇ يەردىكى پەلەستىنلىك دوستلىرىم تەكشۈرۈش پونكىتى بىلەن قورشالغان، ئۆيدىكىلىرىگە تەھدىت سېلىنىش ياكى مېھمانلىرىنىڭ كىرىش-چىقىشى چەكلىنىپ، بۇ رېئاللىقنى باشتىن كەچۈردى. نۇرغۇن كىشىلەر ئۇزۇن ۋاقىت ئۆچرەتتە ساقلاشنىڭ ئادالەتسىزلىكىگە دۇچ كېلىپ تۇرىدۇ.

ئايشەنۇر تېلېفون سۆھبىتىمىزدە، يەرلىك كىشىلەردىن ئاڭلىغان ھېكايىلەرنى، ئىشغالىيەت كەلتۈرۈپ چىقارغان بارلىق ئازاب-ئوقۇبەتلەرنى، قۇددۇستا كۆرگەنلىرىنى ۋە ئىسرائىلىيە ئەسكەرلىرىنىڭ ئۇنى تارىخىي ئەقسا مەسچىتىگە كىرگۈزمىگەنلىكىنى سۆزلەپ بەرگەن ئىدى.

ئايشەنۇر ئىشغالىيەتنىڭ تولۇق كۈچىگە دۇچ كەلگەن بولۇپ، ئۇ پەلەستىنلىكلەرنىڭ كۈندىلىك رېئاللىقى ئىدى.  ئۇ ماڭا چېگرادا ئىسرائىلىيەلىكلەرنىڭ پاسپورتىنى تەكشۈرۈپ، ساياھەت پىلانى توغرىسىدا خېلى ئۇزاققىچە سوئال سورىغانلىقىنى، ئاخىرىدا ئۇنى كىرگۈزگەنلىكىنى سۆزلەپ بەرگەن ئىدى.

بىز ئايشەنۇرنى ۋاپات بولغىچە ئادالەت ۋە پەلەستىننىڭ ئەركىنلىكى ئۈچۈن ياشىغان قەھرىمان قىز سۈپىتىدە ئەسلەيمىز. بىز ئۇنى ھەرگىز ئۇنتۇپ قالمايمىز، دۇنيامۇ ئۇنى ھەرگىز ئۇنتۇپ قالمايدۇ. بىز ئىشغالىيەت ئاخىرلاشقىچە داۋاملىق كۈرەش قىلىمىز.

ئۇنىڭ ئېيتقانلىرى، ئۇ يەردە بىر نەچچە كۈن تۇرغان بولۇشىغا قارىماي، ئىشغالىيەت ئاستىدىكى كىشىلەرنىڭ ئازاب-ئوقۇبەتلىرى ئىدى.

مىراس

ئېچىنىشلىق ئۆلتۈرۈلۈشىدىن ئىلگىرى، ئايشەنۇرنىڭ بىر پىلانى بار ئىدى. بىر نەچچە كۈندىن كېيىن، ئۇ مېنىڭ ئائىلەم بىلەن خېبرون شەھىرىدە ئۇچرىشىشى كېرەك ئىدى، ئەمما بۇ پىلان ئەمەلگە ئاشمىدى.

بىز ئۇ ئاچقان يولدا مېڭىپ، ئۆزگىرىش ئەمەلگە ئاشقىچە داۋاملىق ئادالەت ۋە باراۋەرلىك ئۇچۇرىنى دۇنياغا تارقىتىمىز.

ئايشەنۇرنىڭ مىراسى ئۇنىڭ جەمئىيىتىدىكى كىشىلەرنى بىر يەرگە توپلاش ئىدى. ئۇنى خاتىرىلەش ئۈچۈن، جەمئىيەت تەشكىللىگۈچىلىرى ۋە ئادالەت گۇرۇپپىلىرى بىر يەرگە جەم بولىدۇ. ئۇلار ئۇنىڭ ناھايىتى مۈشكۈل، ئەمما ھەر قاچان ئىزچىل داۋاملاشتۇرماقچى بولغان ئۆزگىرىشنى ئەمەلگە ئاشۇرۇش ئۈچۈن بىرلىكتە تىرىشىدۇ.