طبق گزارش‌های جهانی، فعالیت‌های نظامی به یکی از بزرگ‌ترین منابع انتشار گازهای گلخانه‌ای تبدیل شده‌اند. ارتش‌های بزرگ دنیا، به‌ویژه ارتش ایالات متحده و ارتش‌هایی که درگیر جنگ‌های مداوم هستند، مانند ارتش اسرائیل، با مصرف بی‌رویه سوخت‌های فسیلی در تجهیزات و عملیات نظامی، به‌شدت به بحران گرمایش جهانی دامن می‌زنند.
آمار نگران‌کننده، چه مقدار کربن از جنگ‌ها آزاد می‌شود؟
بر اساس گزارش کنوانسیون چارچوب تغییرات اقلیمی سازمان ملل (UNFCCC)، سالانه بیش از ۲ تریلیون دلار در بخش نظامی هزینه می‌شود که حداقل ۵.۵ درصد از کل انتشار گازهای گلخانه‌ای جهان را شامل می‌شود. فعالیت‌های روزمره نظامی، عملیات جنگی و مصرف سوخت‌های فسیلی در تجهیزات نظامی، از مهم‌ترین دلایل این حجم عظیم از انتشار هستند.
مطالعه‌ای که توسط دانشگاه بوستون با عنوان «مصرف سوخت پنتاگون، تغییرات اقلیمی و هزینه‌های جنگ» منتشر شده، نشان می‌دهد که وزارت دفاع ایالات متحده بزرگ‌ترین مصرف‌کننده سوخت‌های فسیلی در دنیا است و از سال ۱۹۷۵ تا ۲۰۱۸ حدود ۳ میلیارد و ۶۸۵ میلیون تن معادل دی‌اکسیدکربن تولید کرده است، و در صدر فهرست انتشار گازهای گلخانه‌ای قرار دارد.
انتشار کربن ناشی از فعالیت‌های نظامی، به‌ویژه پس از حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱، همچنان ادامه یافته است. پنتاگون از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۸ به انجام عملیات نظامی در کشورهای مختلف پرداخت که در این مدت، ۱ میلیارد و ۲۶۷ میلیون تن دی‌اکسیدکربن تولید کرده است.
عملیات نظامی ایالات متحده در افغانستان، عراق، پاکستان و سوریه منجر به انتشار حدود ۴۴۰ میلیون تن دی‌اکسیدکربن شد که این میزان از انتشار سالانه کربن در ۱۸۰ کشور جهان بیشتر است.
درگیری‌های اخیر در روسیه و اوکراین نیز حداقل ۱۰۰ میلیون تن دی‌اکسیدکربن وارد جو کرده است. همچنین، حملات نظامی اسرائیل به غزه مقادیر قابل‌توجهی از گازهای گلخانه‌ای منتشر کرده و پیش‌بینی می‌شود بازسازی مناطق تخریب‌شده در غزه میلیون‌ها تن کربن دیگر تولید کند.
بر اساس آمار ابتکار حسابداری گازهای گلخانه‌ای جنگ (IGGAW)، جنگ روسیه علیه اوکراین ۱۷۵ میلیون تن دی‌اکسیدکربن منتشر کرده که معادل انتشار سالانه ۹۰ میلیون خودرو است و احتمالاً ۳۰ میلیارد یورو هزینه غرامت خسارات اقلیمی به دنبال خواهد داشت.
بخش عمده‌ای از انتشار کربن ناشی از فعالیت‌های نظامی به مصرف سوخت‌های فسیلی در تجهیزات نظامی مانند هواپیماها، تانک‌ها و وسایل نقلیه نظامی مرتبط است. همچنین، انفجار بمب‌ها و مواد منفجره نیز به انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌انجامد.
علاوه بر این، پیش‌بینی می‌شود بازسازی ۱۵۶ تا ۲۰۰ هزار ساختمان تخریب‌شده در غزه، در بلندمدت باعث انتشار ۴۶.۸ تا ۶۰ میلیون تن کربن شود.
این گزارش‌ها نشان می‌دهند که فعالیت‌های نظامی علاوه بر خسارات انسانی و مالی، تأثیرات مخربی بر محیط‌زیست و تغییرات اقلیمی دارند. کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از فعالیت‌های نظامی، یکی از چالش‌های مهم پیش روی جامعه جهانی است.
نقش جنگ‌ها در تخریب محیط‌زیست و سلامت جهانی
مونا رادی، رئیس انجمن برنامه اسکان بشر سازمان ملل (UN-Habitat)، در گفت‌وگو با خبرگزاری آنادولو، جنگ‌ها را یکی از بحران‌های محیط‌زیستی بزرگ دانسته و تأکید کرده که جهان باید با آن‌ها مقابله کند.
او بر اهمیت پذیرش مسئولیت توسط تمامی طرف‌ها در برابر پیامدهای زیست‌محیطی ناشی از جنگ‌ها تأکید کرده و کنفرانس‌های طرف‌های تغییرات اقلیمی (COP) را فرصتی مهم برای همکاری جهانی در این زمینه می‌داند.
رادی درباره COP29 که از ۱۱ تا ۲۴ نوامبر در باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان برگزار می‌شود، ابراز امیدواری کرده که این کنفرانس راه‌حل‌هایی برای ویرانی‌های ناشی از جنگ‌ها و تأثیرات آن بر محیط‌زیست پیدا کند.
او همچنین به افزایش جنگ‌ها در نقاط مختلف جهان اشاره کرده و گفته است: این جنگ‌ها بحران‌های بزرگی به وجود می‌آورند. جنگ روسیه و اوکراین، درگیری‌های متعدد در آفریقا و مناقشات جنوب آسیا، همه این‌ها بحران‌هایی جدی برای محیط‌زیست ایجاد کرده‌اند.
رادی درباره وضعیت غزه تأکید کرده است: آنچه در غزه می‌گذرد تنها یک بحران انسانی نیست، بلکه به یک بحران زیست‌محیطی و بهداشتی تبدیل شده است. غزه تقریباً به طور کامل ویران شده و بازسازی آن با توجه به تأثیرات تغییرات اقلیمی ناشی از ویرانی‌ها بسیار چالش‌برانگیز خواهد بود.
