صنایع دفاعی ترکیه در سال‌های اخیر تحولات چشمگیری را تجربه کرده است و توانسته است با تولید محصولات متنوع و باکیفیت، جایگاه خود را در بازار جهانی تسلیحات تثبیت کند. این موفقیت چشمگیر، مرهون سرمایه‌گذاری‌های کلان، حمایت دولت و تلاش‌های متخصصان داخلی بوده است. یکی از حوزه‌هایی که ترکیه در آن پیشرفت قابل‌توجهی داشته، صنایع دریایی است.

 در این مقاله، قصد داریم به بررسی کلی دستاوردهای صنایع دفاعی دریایی ترکیه بپردازیم و با معرفی برخی از برترین محصولات دریایی ساخت ترکیه و تحلیل عملکرد شرکت‌های پیشرو در این صنعت، تصویری روشن از توانمندی‌های دریایی ترکیه ارائه دهیم.

نوآوری‌های ترکیه در فناوری‌های دریایی

در سال ۱۹۲۳، با تأسیس جمهوری ترکیه، وزارتخانه دریایی در دوران امپراتوری عثمانی به «نیروی دریایی» مستقل تبدیل شد. این نیرو، با تلاش‌های مستمر و سرمایه‌گذاری‌های دولت، توانست به‌سرعت خود را تقویت کند. امروز نیروی دریایی ترکیه برای انجام مأموریت‌های متنوع خود، به چهار فرماندهی شامل فرماندهی مرکزی، فرماندهی شمال، فرماندهی جنوب، فرماندهی آموزش تقسیم شده است.

صنایع دفاعی ترکیه با ارائه راهکارهای نوآورانه، مقرون‌به‌صرفه و مطابق با استانداردهای ناتو، به یکی از بازیگران برجسته در عرصه صنایع دریایی در سطح جهانی تبدیل شده است. این صنعت با تمرکز بر نیازهای متنوع نیروی دریایی، موفق به تولید طیف گسترده‌ای از محصولات دریایی شده است که شامل ناوهای جنگی، زیردریایی‌ها و قایق‌های گشتی می‌شود.

در این راستا، صنایع دفاعی ترکیه با پروژه‌های مانند MİLGEM یعنی «کشتی ملی» به اوج توانایی خود دست یافته و پورتفولیوی گسترده‌ای از محصولات مختلف، از جمله ناوهای جنگی، کشتی‌های پشتیبانی، قایق‌ها، زیردریایی‌ها، وسایل نقلیه دریایی بدون سرنشین و برج‌های مسلح را ارائه می‌دهد. علاوه بر توانایی در طراحی و ساخت پلتفرم‌های اصلی، این صنعت در زمینه تولید تسلیحات، جنگ‌های دفاعی زیردریایی و زیرسیستم‌های مرتبط نیز نقش مهمی ایفا می‌کند.

صنایع دفاعی ترکیه با استفاده از این توانمندی‌ها، نه‌تنها نیروی دریایی این کشور را با پلتفرم‌ها و سیستم‌های ملی مدرن‌سازی کرده، بلکه در به‌روزرسانی سیستم‌های دریایی کشورهای دوست و متحد نیز نقشی فعال دارد. این صنعت با توسعه مداوم زیرساخت‌های کشتی‌سازی خود و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های جدید، همکاری نزدیکی با نمایندگان دولتی و بخش خصوصی دارد و به طور مستمر در حال پیشرفت و ارتقای تجارب خود در این حوزه است.

برخی از برترین محصولات دفاعی ترکیه - نیروهای هوایی

پروژه میلگم:  در اواسط دهه ۱۹۹۰، نیروی دریایی ترکیه به دنبال ناوچه‌ای با قابلیت‌های پیشرفته برای گشت‌زنی در آب‌های آزاد بود. این نیاز منجر به آغاز پروژه ملی به نام میلگم که کوتاه شده «MİLGEM: کشتی ملی» بود، شد و هدف از آن طراحی و ساخت ناوچه‌ای با قابلیت‌های ضد زیردریایی و رادار گریزی بود.

نتیجه این پروژه، «ناوچه کلاس آدا» بود که با تلفیق فناوری‌های نوین و طراحی هوشمندانه، توانست به استانداردهای جهانی دست یابد.

 در راستای نیاز نیروی دریایی ترکیه به ناوهای جنگی مدرن، در سال ۲۰۰۴ تصمیم به ساخت ناوهای کلاس کوروت یا گشت‌ناو گرفته شد و پس از آن، دفتر پروژه میلگم برای طراحی یک کشتی مدرن با فناوری‌های پیشرفته تأسیس گردید.

بدنه اولین ناو این پروژه توسط فرماندهی کشتی‌سازی استانبول ساخته شد. سیستم‌های الکترونیکی، تسلیحاتی و پیشران این ناو را به یک سیستم تسلیحاتی مدرن تبدیل کرد که با همکاری موفق شرکت‌های آسلسان، هاولسان و STM به‌صورت ملی تولید شدند. اولین ناو تی‌سی‌جی آک‌حیصار (TCG AKHİSAR) در تاریخ ۱۵ اوت ۲۰۲۱ با حضور رئیس‌جمهور رجب طیب اردوغان در فرماندهی کشتی‌سازی استانبول ساخته شد. در ابتدا، قرارداد برای ساخت دو کشتی امضا شد. این ناوها که قادر به حمل یک هلی‌کوپتر و یک پهپاد نامرئی هستند، می‌توانند به مدت ۲۱ روز به طور مداوم در دریا مأموریت انجام دهند.

کشتی جستجو و نجات گارد ساحلی: کشتی‌های گارد ساحلی قادر به ارائه خدمات چندمنظوره از عملیات جستجو و نجات تا عملیات امداد و کمک‌های بشردوستانه، گشت‌زنی و نظارت در دریا و حفاظت از مناطق صلاحیت دریایی می‌باشند. کشتی‌های گارد ساحلی می‌توانند برای اهداف ویژه مانند مبارزه با مواد مخدر، مقابله با دزدی دریایی و تروریسم، به‌صورت خاص با تناژ و ابعاد مختلف پیکربندی شوند.

کشتی‌های گارد ساحلی دارای سکوی هلی‌کوپتر است که با سیستم‌های لازم برای فرود و برخاست هلی‌کوپترها تا وزن ۱۰ تن در شرایط روز و شب مجهز شده و دارای آشیانه تلسکوپی برای هلی‌کوپتر است. در این کشتی، ایستگاه‌های سوخت‌گیری، آب شیرین و روغن روان‌کاری مطابق با استانداردهای ناتو وجود دارد و قابلیت سوخت‌گیری عمودی در حین حرکت را داراست.

زیردریایی پیشرفته تی‌سی‌جی پیری‌رئیس «TCG Piri Reis»: این زیردریایی به‌عنوان اولین نمونه از شش زیردریایی برنامه‌ریزی شده در پروژه جدید ترکیه به شمار می‌آید و نقطه عطفی مهم در صنعت دفاعی این کشور است.

زیردریایی TCG Piri Reis به فناوری سامانه رانش مستقل از هوا (AIP) مجهز است که به زیردریایی‌ها این امکان را می‌دهد تا برای مدت طولانی‌تری در زیر آب به عملیات خود ادامه دهند. این فناوری پیشرفته، مبتنی بر فناوری سلول سوختی HDW، به زیردریایی این توانایی را می‌دهد که بدون نیاز به استفاده از باتری‌ها، به فعالیت خود ادامه دهد.

با وزن ۱۸۵۰ تن و طول ۶۸.۳۵ متر، زیردریایی TCG Piri Reis قادر است تیمی از ۴۰ افسر و ملوان را در خود جای دهد. این زیردریایی با طراحی تک بدنه و تک محفظه‌ای خود، به بهبود قابلیت‌های عملیات زیر آب ترکیه کمک خواهد کرد.

این پروژه با همکاری شرکت آلمانی «تیسن‌کروپ» و به‌منظور تقویت صنعت دفاعی ترکیه راه‌اندازی شده است. نخستین زیردریایی این کلاس در سال ۲۰۱۵ آغاز شد و به دلیل تأخیرهای ناشی از پاندمی کرونا، در تاریخ ۲۴ آگوست ۲۰۲۴ به نیروی دریایی ترکیه تحویل داده شده است.

ناو هواپیمابر تی‌سی‌جی آنادولو (TCG Anadolu): این ناو به‌عنوان بزرگ‌ترین کشتی نظامی ترکیه شناخته می‌شود، اخیراً با حضور رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه و دیگر مقامات کشوری و نظامی به نیروی دریایی ترکیه تحویل داده شد.

این ناو با طول ۲۳۱ متر و عرض ۳۲ متر، ظرفیت حمل ۱۹ بالگرد یا ۳۰ پهپاد مسلح را دارد و به‌عنوان بزرگ‌ترین ناو نظامی ترکیه به شمار می‌رود. تی‌سی‌جی آنادولو به‌عنوان یک ناو هواپیمابر مدرن و چندمنظوره، دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی از جمله عدم وجود سکان و استفاده از پروانه‌های دوقلو به‌عنوان سکان برای ارائه قدرت مانور بالا است.

قابلیت‌های این ناو شامل حمل و انتقال تعداد زیادی تفنگ‌دار دریایی به مناطق عملیاتی و درگیری‌ها است و همچنین پیش‌بینی می‌شود که تی‌سی‌جی آنادولو با سه مرکز فرماندهی که در اختیار دارد، رهبری بسیاری از عملیات ناتو را بر عهده گیرد.

سونار دوفاس  «DÜFAS»: سونار یا ناوبری و فاصله‌یابی صوتی است که توسط شرکت صنایع دفاعی آسلسان ترکیه توسعه یافته، این سونار یک سیستم پیشرفته شناسایی تهدیدات زیر آب است. دوفاس، مطابق با نیازهای فرماندهی نیروی دریایی ترکیه طراحی شده و به‌عنوان نخستین و تنها سیستم سونار با طراحی و تولید داخلی در ترکیه شناخته می‌شود.

شناور مسلح و بدون سرنشین «مارلین»: نتیجه همکاری شرکت دفاعی آسلسان و کارگاه کشتی‌سازی سفینه است که با پشتیبانی سازمان صنایع دفاعی ترکیه طراحی و ساخته شده است. این شناور در نخستین حضور خود در رزمایش ناتو در شبه‌جزیره ترویای پرتغال، موردتوجه مقامات نظامی کشورهای عضو این سازمان قرار گرفت.

مارلین که نام خود را از یک ماهی بسیار سریع گرفته است، با سیستم‌ها و قابلیت‌های جنگ الکترونیکی که دارد، موفق به کسب عنوان اولین وسیله نقلیه دریایی بدون سرنشین مسلح با قابلیت الکترونیک جنگی در سطح جهانی شده است.

شناور بدون‌سرنشین مسلح «سانجار»: شناور سانجار با همکاری شرکت هاولسان و کارخانه کشتی‌سازی یونجا اونوک توسعه یافته است، یکی از پیشرفته‌ترین پلتفرم‌های دریایی بدون‌سرنشین به شمار می‌آید. این شناور با استفاده از فناوری‌های مدرن و ساختار مدولار طراحی شده است تا به‌راحتی بارهای مفید اضافی را برای انجام وظایف مختلف اضافه کند و به تهدیدات نامتقارن در ناوگان‌های مدرن پاسخ دهد.

شناور سانجار با استفاده از ایستگاه کنترل زمینی سیار و سیستم ADVENT C4ISR قابل‌کنترل است که مطابق با استانداردهای همکاری ناتو بوده و می‌تواند با سایر پلتفرم‌های دریایی همکاری کند. سانجار قادر به انجام ماموریت‌های مختلف شامل حفاظت از بنادر و پایگاه‌ها، جستجو و نجات، جمع‌آوری اطلاعات، شناسایی، نظارت، گشت‌زنی، جنگ سطحی و مقابله با مین‌ها به‌صورت خودران است.

سانجار به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد و توانایی‌های پیشرفته‌اش، به یکی از چندمنظوره‌ترین پلتفرم‌های بدون سرنشین و اتوماتیک دریایی تبدیل شده که قادر است بسیاری از وظایف را به روش‌های اقتصادی‌تر و با حداقل خطر برای انسان انجام دهد.

زیردریایی «پروزا»: یکی از پیشرفته‌ترین زیردریایی‌های نیروی دریایی این کشور است که به‌عنوان نماد قدرت و نوآوری نظامی ترکیه شناخته می‌شود. این زیردریایی با طول ۶۲ متر و ارتفاع ۶.۲ متر، با استفاده از سیستم دیزل - الکتریک به فعالیت می‌پردازد و مجهز به باتری‌های الکتریکی و ۴ موتور دیزلی است که به آن این امکان را می‌دهد تا به مدت طولانی بدون نیاز به سوخت‌گیری فعالیت کند.

زیردریایی «پروزا» قادر است به طور مداوم به مدت ۵۰ روز زیر آب بماند و امنیت مرزهای آبی ترکیه را به بهترین شکل ممکن تأمین کند. این زیردریایی با قابلیت‌های پیشرفته خود، توانایی انجام مأموریت‌های مختلف در محیط‌های متنوع از آب‌های کم‌عمق تا عمق‌های اقیانوس، مناطق قطبی و دریاهای گرمسیری را دارد.

شناور مسلح بدون سرنشین اولاق:  اولاق، اولین نمونه از این نوع شناور برنامه‌ریزی شده در پروژه جدید ترکیه است. این شناور به‌ویژه برای عملیات ضد زیردریایی طراحی شده و ابزاری کلیدی در مأموریت‌های دریایی است.

«اولاق» که توسط کارخانه کشتی‌سازی «آرس» و شرکت دفاعی «متک‌سان» طراحی و تولید می‌شود به قابلیت‌های متنوعی مجهز است، از جمله توانایی دریانوردی در محدوده ۴۰۰ کیلومتری با سرعت بیش از ۷۰ کیلومتر در ساعت.

این شناور از تجهیزات مدرن ارتباطی و تسلیحاتی برخوردار بوده و قادر است در مأموریت‌های شناسایی، گشت‌زنی، جستجو و نجات، جنگ سطحی، جنگ نامتقارن، اسکورت مسلح و حفاظت از نیروها و تأسیسات استراتژیک به کار رود.

شناور «اولاق» همچنین به موشک هدایت‌لیزری سرجنگی و سیستم تسلیحاتی ۱۲.۷ میلی‌متری کنترل از راه دور مجهز است. هدف از طراحی و توسعه این شناور، کاهش نیاز به اعزام شناورهای دارای خدمه به محیط‌های دریایی با شرایط سخت و انجام مأموریت‌های ایمن‌تر در مناطق پرخطر است.

قایق بدون سرنشین سالوو: محصول شرکت دیرسان و نتیجه همکاری با شرکت‌های آسلسان، روکتسان و یالتس، با طول ۱۴.۷۹ متر، عرض ۳.۸۳ متر و سرعت ۶۰ نات، از جمله شناورهای بدون سرنشین کلاس خود است که با قابلیت شلیک به اهداف متحرک با موشک‌های هدایت‌شونده و مسلسل‌های خودکار متمایز می‌شود.

قایق بدون سرنشین آلباتروس:  یک قایق دریایی بدون سرنشین و با قابلیت‌های خودکار پیشرفته است که توسط شرکت دفاعی آسلسان ترکیه طراحی و تولید شده است. این قایق به‌عنوان یک سیستم حمله کامیکازه با توانایی‌های خودکار و نیمه‌خودکار شناخته می‌شود و برای انجام عملیات دریایی، از جمله شناسایی، نظارت، درگیری با اهداف، گشت‌زنی و دفاع از پایگاه‌ها و بنادر طراحی شده است. این قایق با طول ۷.۲۰، عرض ۲ و سرعت ۴۰ نات توانایی عملیاتی بیش از ده ساعت را داراست.

زیردریایی STM500: یکی از محصولات پیشرفته شرکت اس‌تی‌ام (STM)، یک زیردریایی دیزل - الکتریکی است که به طور ویژه برای عملیات در آب‌های کم‌عمق طراحی شده است. این زیردریایی با وزن و ابعاد کوچک خود، توانایی انجام مأموریت‌های پیچیده‌ای؛ چون جنگ زیرسطحی، عملیات ویژه، و شناسایی و نظارت در نواحی ساحلی را داراست.

 این زیردریایی قادر است با سیستم مستقل از هوا (AIP) نیز سازگار شده و به مدت ۳۰ روز در عمق ۲۵۰ متر فعالیت کند. این زیردریایی با دارابودن ۴ لوله پرتاب اژدر و ظرفیت حمل ۸ اژدر سنگین و موشک هدایت‌شونده، قدرت عملیاتی بالایی دارد. همچنین، فضای زندگی مناسب برای ۱۸ خدمه و ۶ نفر از نیروهای ویژه فراهم شده است.

قایق‌های گشت سریع آرس(ARES): این قایق‌ها به‌ویژه برای عملیات در آب‌های ترکیه طراحی شده‌اند. این قایق‌ها با طول ۱۲ متر، عرض ۳.۷۵ متر و آبخور ۰.۸۰ متر، از مواد کامپوزیتی پیشرفته ساخته شده‌اند و قادرند به‌سرعت ۳۵ نات یا گره دریایی دست یابند.

آنها با دو موتور دیزلی و جت آب مجهز هستند و بردی معادل ۱۶۰ مایل دریایی دارند. هدف از تولید این قایق‌ها تأمین امنیت منطقه اقتصادی انحصاری، مبارزه با قاچاق و انجام عملیات جستجو و نجات است.

پروژه زیردریایی ملی (MİLDEN): به‌منظور توسعه و تولید زیردریایی‌های کاملاً بومی برای نیروی دریایی ترکیه آغاز شده است. این پروژه در سال ۲۰۱۹ با تأسیس دفتر پروژه در نیروی دریایی ترکیه به طور رسمی آغاز شد و تا سال ۲۰۲۲ طراحی مفهومی و اولیه آن تکمیل شده است.

زیردریایی‌های میلدن (MİLDEN) با سیستم پیشران مستقل از هوا (AIP) و مجموعه‌ای از سلاح‌های پیشرفته بومی مانند موشک‌های آکیا (Akya)، آتماجا (Atmaca)، و گزگین (Gezgin) تجهیز خواهند شد. انتظار می‌رود که ساخت اولین زیردریایی تا سال ۲۰۲۵ در کارخانه کشتی‌سازی گؤلجوک آغاز شده و تا سال ۲۰۳۱ تکمیل شود. این پروژه با هدف افزایش خودکفایی دفاعی ترکیه و تقویت توانمندی‌های دریایی آن در حال انجام است.

ترکیه با سرمایه‌گذاری‌های کلان و حمایت دولت، به‌سرعت در حال تبدیل‌شدن به یک قدرت دریایی بزرگ است. تولیدات متنوع و پیشرفته این کشور در حوزه دریایی، از جمله ناوهای جنگی، زیردریایی‌ها و پهپادهای دریایی، نشان از توانمندی بالای صنایع دفاعی ترکیه دارد.

پروژه‌های ملی مانند میلگم و میلدن نیز به این پیشرفت شتاب بخشیده‌اند. موفقیت‌های ترکیه در این حوزه، علاوه بر تقویت امنیت ملی، فرصت‌های جدیدی را برای همکاری‌های بین‌المللی و صادرات ایجاد خواهد کرد.

این نوشته توسط یکی از همکاران فریلنسر تی‌آرتی گلوبال فارسی به رشته تحریر درآمده است. نظرات بیان شده در این نوشته نظر نویسنده مطلب است و الزاما بازتاب رویکرد تی‌آرتی گلوبال فارسی نمی‌باشد.