این پروژه که در سال ۲۰۱۷ به ابتکار بانوی اول ترکیه خانم امینه اردوغان آغاز شد، با هدف کاهش ضایعات، افزایش بازیافت و بهینهسازی استفاده از منابع در سراسر ترکیه و حتی در سطح جهانی پیشرفت چشمگیری داشته است. طبق اطلاعات ارائه شده توسط وزارت محیط زیست، شهرسازی و تغییرات اقلیمی ترکیه، این پروژه تاکنون دستاوردهای قابل توجهی در حوزههای مختلف داشته است.
در آغاز این پروژه، تنها ۱۳ درصد از زبالههای تولیدی در ترکیه بازیافت میشد. اما تا سال ۲۰۲۳ این رقم به ۳۴.۹۲ درصد افزایش یافته است و هدف بلندمدت برای سال ۲۰۳۵، دستیابی به نرخ ۶۰ درصدی بازیافت است. این بهبود چشمگیر نه تنها به کاهش حجم زبالهها کمک کرده، بلکه نقش بزرگی در حفظ منابع طبیعی و کاهش آلودگیهای محیط زیستی نیز ایفا کرده است. بهویژه اینکه طبق گزارشها، تا به امروز ۴۹۸ میلیون درخت از قطع شدن نجات یافته و ۸۱۹ میلیون مترمکعب آب صرفهجویی شده است.
علاوه بر این، پروژه «زباله صفر» تأثیرات اقتصادی چشمگیری نیز داشته است. از زمان آغاز آن، بیش از ۵۹.۹ میلیون تن زبالههای قابل بازیافت، از جمله کاغذ، پلاستیک، شیشه و فلزات به چرخه اقتصاد بازگردانده شدهاند که ارزش اقتصادی آنها به حدود ۱۸۵ میلیارد لیر ترکیه میرسد. همچنین، این پروژه موجب کاهش مصرف ۱۲۷ میلیون بشکه نفت و صرفهجویی ۲.۶ میلیارد کیلووات ساعت انرژی شده است.
پروژه «زباله صفر» نه تنها در ترکیه بلکه در سطح بینالمللی نیز به عنوان یک الگوی موفق شناخته شده است. این پروژه تاکنون برنده چندین جایزه معتبر جهانی شده است، از جمله برنده جایزههای «سازمان جهانی غذا و کشاورزی سازمان ملل» در سال ۲۰۱۸ و «جایزه اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد» در سال ۲۰۲۱ شده است.
یکی از نقاط اوج این پروژه در سطح جهانی، اعلام روز ۳۰ مارس به عنوان «روز جهانی زباله صفر» توسط سازمان ملل متحد در سال ۲۰۲۲ بود. این تصمیم با پشتیبانی ۱۰۵ کشور از جمله ترکیه و به پیشنهاد خانم امینه اردوغان تصویب شد. او همچنین در اولین نشست این روز جهانی در سال ۲۰۲۳ به دعوت دبیرکل سازمان ملل، آنتونیو گوترش، حضور یافت و به عنوان اولین بانوی ترکیهای در تاریخ در نشست عمومی سازمان ملل سخنرانی کرد.
پروژه «زباله صفر» با گذشت زمان به یکی از سیاستهای دولتی ترکیه تبدیل شده است. در چارچوب این پروژه، مقررات و استانداردهای مختلفی برای مدیریت زبالهها و ترویج بازیافت تدوین شده است. یکی از این مقررات، آییننامه «مدیریت زباله صفر» است که در سال ۲۰۱۹ منتشر شد و هدف آن ایجاد سیستمهای مدیریت بازیافت صفر در سطح ملی است.
علاوه بر این، پروژه زباله صفر در بسیاری از شهرها و مناطق ترکیه به طور پایلوت اجرا میشود. یکی از ویژگیهای برجسته این پروژه، توجه به آموزش و آگاهیبخشی به مردم است. تاکنون حدود ۲۲ میلیون نفر در زمینه بازیافت آموزش دیدهاند و این آموزشها به طور مستمر در سطح کشور ادامه دارد. با این آموزشها، جامعه ترکیه به تدریج به سمت مصرف مسئولانهتر و بهینهتر از منابع حرکت میکند.