براساس گزارشی حقوق بشری، بیش از هزار سوری در زندان مخفی فرودگاه نظامی مزه در غرب دمشق، زیر شکنجه و اعدام جان باخته و در گورهای جمعی دفن شده‌اند؛ تصاویر ماهواره‌ای از این گورها و شهادت بازماندگان، جزئیات این جنایت را فاش می‌کنند. این گزارش بخشی از جنایات گسترده‌ای را مستند می‌کند که در زندان‌های رژیم اسد رخ داده‌اند.

این گزارش توسط مرکز عدالت و پاسخگویی سوریه (SJAC) تهیه شده است و در اختیار رویترز قرار گرفته است. این مرکز با استفاده از شهادت بازماندگان، تصاویر ماهواره‌ای و اسنادی که پس از سقوط اسد در دسامبر به دست آمده، محل‌های دفن مخفی را شناسایی کرده است. برخی از این گورها در محوطه فرودگاه و برخی دیگر در مناطق مختلف دمشق واقع شده‌اند.

رویترز در گزارش خود آورده است نتوانسته صحت این اسناد را به‌طور مستقل تأیید کند، اما خبرنگاران این خبرگزاری نشانه‌هایی از خاک‌های به‌هم‌ریخته را در مناطقی که مرکز عدالت و پاسخگویی سوریه مشخص کرده، مشاهده کرده‌اند. در دو محل اصلی، یکی در محوطه فرودگاه مزه و دیگری در قبرستان نجها در جنوب دمشق، شواهدی از حفر گودال‌های طولانی در بازه‌های زمانی منطبق با شهادت شاهدان به چشم می‌خورد.

شادی هارون، یکی از نویسندگان گزارش اظهار می‌کند که خود او نیز از جمله زندانیان بوده است. وی در سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۲ به دلیل سازماندهی اعتراضات، چندین ماه بازداشت بوده است.

هارون از بازجویی‌های روزانه و شکنجه‌های جسمی و روانی برای گرفتن اعترافات اجباری پرده برمی‌دارد. او توضیح می‌دهد که مرگ در آنجا به اشکال مختلف رقم می‌خورد. زندانیان چیزی جز دیوارهای سلول و اتاق بازجویی نمی‌‌دیدند، و گاهی هم صدای تیراندازی‌ را می‌شنیدند.

شرایط در آنجا به‌شکلی وخیم بود که برخی اوقات، زخم‌های ناشی از شکنجه نیز در نهایت به مرگ می‌انجامید. هارون اضافه می‌کند که یک زخم کوچک روی پای یکی از زندانیان، که بر اثر ضربه شلاق ایجاد شده بود، روزها بدون ضدعفونی یا درمان باقی می‌ماند، به قانقاریا تبدیل می‌شد و در نهایت چنان وخیم می‌گردید که زندانی پای خود را از دست می‌داد.

مرکز عدالت و پاسخگویی سوریه موسوم به مرکز عدالت و پاسخگویی سوریه و انجمن زندانیان و مفقودان در زندان صیدنایا، علاوه بر جمع‌آوری اسناد، با ۱۵۶ بازمانده و هشت عضو سابق دستگاه اطلاعات نیروی هوایی سوریه مصاحبه کرده‌اند. این نهاد، مسئولیت سرکوب، بازداشت و قتل مخالفان رژیم را بر عهده داشته است.

بیش از ۷۰ روش شکنجه در ۵۰ زندان

یکی از افسران دولت انتقالی با نام مستعار «ابوبکر» اظهار داشت: اگرچه برخی از گورهای دسته‌جمعی که در گزارش به آن‌ها اشاره شده، قبلاً شناسایی نشده بودند، اما این موضوع ما را شگفت‌زده نکرد. چرا که می‌دانیم بیش از ۱۰۰,۰۰۰ نفر در زندان‌های اسد ناپدید شده‌اند و در روزهای آزادی در اوایل دسامبر، هیچ‌یک از آن‌ها زنده بیرون نیامدند.

وی اضافه کرد که این گورهای دسته جمعی و اجساد ناپدیدشدگان، میراثی است که از رژیم اسد برای ما باقی گذاشته شده است.

سرنوشت جنایتکاران جنگی سوریه چه خواهد شد؟

از سال ۲۰۱۱ و از زمان شروع اعتراضات، صدها هزار سوری کشته شده‌اند. هم اسد و هم پدرش، حافظ اسد که پیش از او رئیس‌جمهور بود و در سال ۲۰۰۰ درگذشت، مدت‌ها است که توسط گروه‌های حقوق بشری، دولت‌های خارجی و دادستان‌های جرایم جنگی به انجام اعدام‌های فراقضایی گسترده، از جمله اعدام‌های دسته‌جمعی در زندان‌های سوریه و استفاده از سلاح‌های شیمیایی علیه مردم این کشور، متهم شده‌اند. گزارش حقوق بشری تأکید می‌کند  که تمامی بازماندگان مورد مصاحبه، شکنجه شده‌اند.

گزارش بر سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۷ تمرکز دارد. فرودگاه نظامی مزه، در این سال‌ها حداقل ۲۹,۰۰۰ زندانی را در خود جای داده است. بر اساس این گزارش، تا سال ۲۰۲۰، دستگاه اطلاعات نیروی هوایی بیش از دوازده آشیانه، خوابگاه و دفتر در فرودگاه مزه را به زندان تبدیل کرده بود.

مرکز عدالت و پاسخگویی سوریه، یک سازمان حقوق بشری مستقر در آمریکا و تحت مدیریت سوری‌ها، اعلام کرد که برآورد تعداد قربانیان بر اساس دو مجموعه داده نیروی هوایی انجام شده است. این داده‌ها شامل اسامی ۱,۱۵۴ زندانی است که بین ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۷ در آنجا جان باخته‌اند. اطلاعات مذکور در یک گروه فیس‌بوکی که توسط عدالت و پاسخگویی سوریه رصد می‌شد، منتشر شده و سپس با اسناد و شهادت شاهدان تطبیق داده شده است. این آمار، اعدام‌شدگان دادگاه‌های نظامی مستقر در آشیانه را شامل نمی‌شود.

شاهدان این گزارش گفته‌اند که افسران و سربازان با جوخه‌های آتش اعدام می‌شدند، در حالی که غیرنظامیان را به دار می‌آویختند. دو شاهد تأیید کرده‌اند که بسیاری از اعدام‌شدگان در نزدیکی فرودگاه دفن شده‌اند.

در دسامبر، وزارت دادگستری آمریکا از اتهامات جنایات جنگی علیه دو افسر ارشد اطلاعات نیروی هوایی سوریه پرده برداشت. این اتهامات شامل رفتارهای بی‌رحمانه و غیرانسانی علیه زندانیان، از جمله شهروندان آمریکایی، در بازداشتگاه فرودگاه نظامی مزه بود.